رشد اقتصادی هند، فرصتی برای ایران
جهان‌صنعت– روابط ایران و هند در طول تاریخ همواره اهمیت زیادی داشته است. در منابع تاریخی ثبت شده از گذشته دور میان ایران و هندوستان مبادلات و مراودات تجاری وجود داشته است. عمده روابط این کشورها در دوره‌های گذشته روابط اقتصادی و تجاری بوده که آن هم به شکل خصوصی و خاندانی برقرارشده است و تجارت‌خانه‌های ایران در شهرهای بوشهر، شیراز، کرمانشاه و تبریز این روابط را گسترش داده‌اند که اساس و پایه این تجارت، کالاهای مصرفی و خوراکی بوده است.
هند موفق شده به مدت ۱۸سال رشد اقتصادی قابل‌توجهی ثبت کند و براساس پیش‌بینی موسسه اقتصادی مورگان استنلی، درآمد سرانه هندی‌ها تا سال ۲۰۳۱ حدود دو برابر خواهد شد. رشد اقتصادی پایدار در هند، موجب شده این کشور عملکرد بسیار درخشانی، در مهار فقر از خود نشان بدهد. اکونومیک‌تایمز در مقاله پژوهشی با اشاره به آمار بانک جهانی، نوشته است که نرخ فقر مطلق در هند، دومین کشور پرجمعیت جهان، از ۵/۲۲درصد در سال۲۰۱۱ به ۲/۱۰درصد در سال۲۰۱۹ کاهش پیدا کرده و جالب اینجاست که این کاهش در مناطق روستایی بسیار بیشتر از مناطق شهری بوده است.
گزارش‌های مکرر اجلاس تجارت و توسعه سازمان ملل UNCATAD بیانگر این مساله است که هند پس از چین دومین کشور بزرگ جذب‌کننده سرمایه‌گذاری است. دولت هند در سال‌های اخیر دست به اصلاحات گسترده اقتصادی زده و با تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری خارجی پای بسیاری از شرکت‌های خارجی را به این کشور بازکرده است. دو سال قبل هم سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) اعلام کرد که هند از ژاپن پیشی گرفته و به قدرت سوم اقتصادی جهان، پس از ایالات متحده آمریکا و چین تبدیل‌شده است.
کمرنگ شدن روابط از ۲۰۱۹
روابط دوجانبه بین دهلی نو و تهران پس از پایان خرید نفت هند از کشورمان در سال ۲۰۱۹، به تدریج کمرنگ شد. هند واردات نفت از ایران را در سال۲۰۱۹ و پس از پایان معافیت آمریکا، متوقف کرد. در سال‌های اخیر، اغلب مباحث در مورد روابط هند و ایران محدود به بندر چابهار شده است، در حالی که نفت و مهم‌تر از همه مسائل ژئوپلیتیک، لایه‌های دیگری از روابط اقتصادی است. در نتیجه تحریم‌های آمریکا علیه ایران، صادرکنندگان هندی ضرر قابل‌توجهی داشتند. یکی از نمونه‌های آن صادرکنندگان برنج باسماتی و برنج‌کاران هندی است.
در این میان رییس اتاق مشترک ایران و هند به‌تازگی خبر از آمادگی این کشور برای همکاری تجاری با ایران داده است. جمیلی به بازار گفت: ایران باید با هند وارد گفت‌وگو و همکاری گسترده‌تر شود. شرکت‌های کوچک و متوسط هندی آمادگی همکاری با ایران را دارند. ما و هند از نظر فرهنگی روابط عمیقی داریم و می‌توانیم در حوزه‌های اقتصادی مکمل هم باشیم، نه رقیب. مثلا در صنایع دارویی، ایران می‌تواند مواد اولیه را از هند تهیه کند؛ در پتروشیمی، ایران می‌تواند موادخام موردنیاز هند را تامین کند و در حوزه کشاورزی هم می‌توانیم کالاهایی مانند چای و برنج، وارد و محصولات خود مثل زعفران، پسته و کیوی را صادر کنیم.
او تاکید کرد: حتی می‌توان از طریق همکاری سه‌جانبه میان ایران، هند و افغانستان پروژه‌های مشترک اجرا کرد اما متاسفانه در سال‌های اخیر بسیاری از توافقنامه‌های مشترک یا کمیسیون‌های اقتصادی دچار تاخیر شده‌اند و دلیل اصلی آن، بی‌نظمی و کندی در دستگاه اجرایی ماست.
خلق بازارهای جدید
جمیلی در پاسخ به این پرسش که آیا هند می‌تواند جایگزین کشورهای اروپایی در روابط اقتصادی ایران شود، خاطرنشان کرد: در اقتصاد نباید به دنبال جایگزینی کشورها باشیم. باید بازارهای جدید خلق کنیم. جهان امروز در حال تغییر نسلی است و نسل جدید مصرف‌کنندگان، سلیقه‌های متفاوتی دارد. ما باید مشتریان تازه‌ای پیدا کنیم، چه در آسیا و چه در اروپا و در عین حال روابط سنتی خود را هم اصلاح کنیم.
وی درباره جذب سرمایه‌گذار گفت: در سال‌های اخیر میزان جذب سرمایه‌گذاری در کشور، چه داخلی و چه خارجی، به شکل محسوسی کاهش یافته است. سرمایه‌گذاری بدون برنامه ممکن نیست. ما در اسناد رسمی مثل برنامه هفتم توسعه اهدافی برای بخش‌های مختلف ازجمله صنعت، معدن، پتروشیمی، کشاورزی و نفت تعیین کرده‌ایم اما این اهداف تا زمانی که فضای جذابی برای سرمایه‌گذار ایجاد نشود، فقط روی کاغذ باقی می‌مانند.
جمیلی می‌گوید: وقتی افراد سرمایه خود را به ترکیه یا دوبی منتقل می‌کنند، به این معناست که احساس می‌کنند در آن کشورها امنیت اقتصادی بیشتری وجود دارد و سودشان بیشتر تضمین می‌شود. ما شاهد فرار سرمایه هستیم چون امنیت سرمایه‌گذاری را فقط با برخورد قانونی تعریف کرده‌ایم، نه با حمایت قانونی.
این کارشناس ادامه داد: اگر پای صحبت تولیدکنندگان داخلی بنشینید، می‌گویند مشکلات و فشارهای داخلی بیش از هر مانع خارجی است. برای رفع این وضعیت باید مدیرانی را در رأس کار بگذاریم که جرأت تصمیم‌گیری داشته باشند. یکی از مشکلات اساسی ما این است که تصمیم‌ها به‌موقع گرفته نمی‌شود و حتی اگر گرفته شود، اجرای آن با تاخیر انجام می‌گیرد و همین تعلل خسارت‌بار است.
مظلومیت بخش‌خصوصی ایران
رییس اتاق مشترک ایران وهند با اشاره به وضعیت بخش‌خصوصی گفت: در ایران بخش‌خصوصی نه‌تنها با رقبای خارجی، بلکه با بانک‌ها، نهادهای دولتی و شرکت‌های خصولتی هم رقابت نابرابر دارد. این یعنی بخش‌خصوصی در برابر رقیبانی قرار گرفته که هم رانت دارند و هم حمایت‌های حکومتی.
جمیلی معتقد است: برای اصلاح مسیر باید شرکت‌ها و فعالان اقتصادی را رتبه‌بندی کنیم؛ کسانی که درست‌کار و مولد هستند باید از مشوق‌های قانونی برخوردار شوند و کسانی که تخلف می‌کنند با آنها برخورد شود. قانون در کشور وجود دارد اما اجرای درست و منصفانه‌اش مساله اصلی است.
او اظهار کرد: در حال حاضر بهترین زمان برای اصلاح ساختارهاست. بعد از بحران‌ها و ناترازی‌های اقتصادی اخیر، کشور نیازمند تصمیم‌گیری سریع است. تشکیل کمیته‌ها و کارگروه‌ها مشکل را حل نمی‌کند. راه‌حل واقعی، اعتماد به مدیران کارآمد، حذف مدیران سهمیه‌ای و انتخاب افراد براساس شایستگی و کارنامه است.
رییس اتاق مشترک ایران و هند درباره روابط اقتصادی ایران و هند نیز توضیح داد: هند امروز، هند ۱۰یا ۲۰سال پیش نیست. این کشور در سال‌های اخیر تحولات گسترده‌ای را تجربه کرده و حتی در اوج اختلافاتش با آمریکا، توانست با مذاکره بخشی از مشکلاتش را حل کند. این یعنی تعاملات اقتصادی هند با غرب، به‌ویژه آمریکا در حال گسترش است و رشد اقتصادی‌اش حفظ خواهد شد.
