بحران آب و انرژی؛ از چاله درآمدن و در چاه افتادن
محمود خاقانی، کارشناس بین‌المللی انرژی
آب مهم‌ترین عنصر برای زندگی انسان و صنعت انرژی و سایر صنایع است. بحران خشکسالی و کمبود آب مختص به ایران نیست. کارشناسان هشدار داده‌اند که هدررفت آب در ایران در حال تشدید بحران کم‌آبی و تضعیف تاب‌آوری اقتصادی کشور است. یک گزارش جدید که توسط برخی خبرگزاریها نظیر یورونیوز منتشر شده نشان می‌دهد که در اروپا مصرف انرژی در بخش آب تا سال ۲۰۴۰ دو برابر خواهد شد، در حالی که نیاز بخش انرژی به آب نیز ممکن است نزدیک به ۶۰درصد افزایش یابد. کارشناسان می‌گویند که تقاضای جهانی برای آب ممکن است ظرف پنج سال آینده تا ۴۰درصد بیش از میزان عرضه آب شود. این در حالی است که در حال حاضر ۶/۳میلیارد نفر در سراسر جهان به آب کافی در تمام طول سال دسترسی ندارند.
انتقاد نکنید؟
درست است که متاسفانه به دلیل حکمرانی نظارت استصوابی و عدم حضور اکثریت مردم در انتخابات، تقریبا مجالس مختلف و به ویژه مجلس یازدهم و دوازدهم از حضور نمایندگان اکثریت مردم که دانا هم باشند محروم مانده است و مردم شاهد هستند که این روزها برخی نمایندگان مجلس دوازدهم که با کم و بیش ۲ یا ۴درصد آرای اقلیتی که در انتخابات شرکت کردند، وارد مجلس شدند، با داد و فریاد حرف‌هایی می‌زنند که مورد تایید اکثریت مردم ایران نیست. متاسفانه در جنگ ۱۲روزه مردم ایران تجربه کرده‌اند که به دلیل درگیری بخشی از نیروهای نظامی و امنیتی در امور اقتصادی و سیاسی از دشمن غافل شده‌اند و شکست اطلاعاتی تلخی را ملت ایران تجربه کرده‌اند. حتی دوستان راهبردی که نمایندگان مجلس از آنها حمایت می‌کنند و رییس محترم مجلس دوازدهم می‌خواهد کسی سخنی منفی درباره آنها نگوید تا دلخور نشوند، با وجود اینکه مطلع بودند قرار است به ایران تجاوز نظامی بشود، هشدار ندادند.
به گزارش خبرگزاریها، معاون اجرایی رییس‌جمهور چهاردهم گفته که نمایندگان مجلس حق دارند از دولت انتقاد کنند ولی شرایط طوری نیست که از وضعیت اداره امور کشور انتقاد کنیم. چرا؟ برای اینکه به نظر معاون محترم اجرایی رییس‌جمهور، شرایط جنگی است، تحریم‌ها شدت پیدا کرده و اسنپ‌بک فعال شده است و باید شرایط موجود را ارزیابی کنیم، نه در شرایط عادی.
ایران هیچ‌وقت در شرایط عادی نبوده است
باید این موضوع مورد توجه معاون محترم اجرایی رییس‌جمهور قرار بگیرد که ایران در طول چند دهه اخیر هرگز شرایط عادی را تجربه نکرده است.
کاسبان تحریم همواره شرایط بحرانی می‌طلبند و حالا کاسبان جنگ شرایط جنگی را می‌پسندند تا کاسبی کنند. منتقدان دولت چهاردهم در مجلس بیشترین تلاش را به عمل آورده‌اند که شرایط کشور این باشد که شده است. در واقع جنگ ۱۲روزه ثابت کرد که این دولت و نمایندگان مجلس نبودند و نیستند که ایران را یکپارچه نگه داشته‌اند بلکه مردم ایران بودند و هستند که تمامیت ارضی و منافع ملی ایران را حفظ می‌کنند. ای‌کاش روزی را تجربه کنیم که نظارت استصوابی متوجه بشود که تا چه اندازه اشتباه کرده و سر کشور چه بلایی آورده است و اجازه بدهد که نمایندگان واقعی و کارآمد مردم در قوه مجریه، مقننه، قضاییه و تمامی ارکان نظام حکمرانی کنند.
نمایندگان مجلس فقط به فکر خودشان هستند و بس
نمایندگان مجلس اگر راست می‌گویند و دل‌شان برای ایران می‌سوزد پیش‌قدم شوند و حقوق و مزایای نجومی نگیرند و از دخالت در امور اجرایی کشور به منظور بهره‌برداری‌های اقتصادی به‌ویژه در صنعت نفت و انرژی خودداری کنند. این همه ناترازی و حالا خطر ورشکستگی بانک‌ها به دلیل فساد و اختلاس.
آیا نمایندگان مجلس بلد هستند یا می‌دانند؟
بین صنعت آب و صنعت انرژی پیوندی تنگاتنگ وجود دارد. البته اگر می‌دانستند که فکری می‌کردند تا به بهانه شرایط جنگی چوب لای‌چرخ دولت چهاردهم و قبل از آن دولت‌های هفتم و هشتم و یازدهم و دوازدهم و حتی سیزدهم نگذارند. روزی کاسبان تحریم از بحران در کشور سود می‌بردند، حالا کاسبان جنگ به فکر کاسبی افتاده‌اند.
نمایندگان مجلس بدانند که هر مرحله از صنعت آب تا انتقال و مصرف، به انرژی نیاز دارد. با رشد جمعیت ایران و نداشتن الگوی مصرف مناسب در کشور، تقاضا برای آب افزایش یافته است و منابع آب کم و کمتر شده است.
نمایندگان برگزیده نظارت استصوابی بدانند که در حال حاضر صنعت انرژی میزان قابل‌توجهی به آب شیرین نیاز دارد. در واقع ایران در حال حاضر همزمان به دلیل کمبود و بحران آب با بحران انرژی هم دست به گریبان است.
این بحران انرژی به دلیل وابستگی به آب علاوه بر بحران موجود ناترازی‌های فعلی به دلیل ناکارآمدی مدیریتی و نفوذ مافیا‌های مختلف و قوانین نامناسب مصوب نمایندگان مجلس در صنعت نفت و انرژی کشور است. این وابستگی متقابل صنعت آب و صنعت انرژی یعنی اینکه بحران در یکی از آنها به طور مستقیم در دیگری بحران‌ساز می‌شود. به عنوان مثال کمبود انرژی می‌تواند عرضه آب را مختل کند و خشکسالی یا موج گرما نیز ممکن است تولید نفت، گاز و برق را تهدید کند. کارشناسان معتقدند که نحوه استفاده از انرژی در سیستم‌های آبی، خطرات جدی برای تاب‌آوری و رقابت‌پذیری اقتصاد خرد و کلان کشور دارد.
متاسفانه مقدار زیادی از آب تصفیه شده و انرژی صرف شده برای آب به دلیل نشت و ناکارآمدی‌ها هدر می‌رود و این موضوع برای کشور سال‌هاست که به یک چالش اقتصادی و امنیتی تبدیل شده است.
خوب است که نمایندگان مجلس توجه کنند
کارشناسان بین‌المللی براساس گزارش‌های مختلف معتقدند: نادیده گرفتن ناکارآمدی مدیریت در بخش آب و انرژی می‌تواند هزینه‌ها را به‌شدت افزایش دهد که در ایران اینگونه تجربه شده و می‌شود. بنابراین بحران آب و انرژی می‌تواند تولید ناخالص داخلی ایران و یا هر کشور دیگری را به‌شدت کاهش دهد. به گزارش یورونیوز در اروپا چالش‌های مرتبط با آب تاکنون حدود ۲۶/۸میلیارد یورو هزینه اضافی برای بخش انرژی ایجاد کرده است. در ایران هنوز مطالعه و گزارشی دراین‌باره منتشر نشده است.
گزارش‌هایی که اخیرا منتشر شده حاکی از آن است بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید تا سال ۲۰۳۰ یعنی در پنج سال آینده بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰یورو به‌ازای هر نفر برای تامین آب و بهداشت هزینه کنند. آیا نمایندگانی که فقط کارشان داد زدن و توهین به رییس‌جمهور اسبق کشور است، می‌دانند که در ایران تا پنج سال آینده هزینه تامین آب و بهداشت برای هر ایرانی چقدر است؟ آیا فکری برای آن کرده‌اند؟ آیا اصلا فکر می‌کنند؟
علاوه بر فشارهای مالی، بحران آب تهدیدی برای سلامت عمومی، پایداری زیرساخت‌ها و امنیت ژئوپلیتیکی محسوب می‌شود. آیا نمایندگان مجلس قبول دارند که تاکنون به دلیل ناکارآمدی کلان مدیریتی در کشور و حکمرانی دولت پنهان کمبود آب و کمبود انرژی منجر به فقر، بی‌ثباتی و… در کشور شده است؟
برای کاهش بحران چه باید کرد؟
باید انتقاد سازنده کرد. همه مسوولان باید پاسخگوی عملکرد و حرف‌هایی که می‌زنند باشند. مجلس دوازدهم اگر توان دارد باید به دولت چهاردهم کمک کند که در این شرایط جنگی برای بهره‌وری بهتر (بهینه مصرف کردن و نه کم مصرف کردن) مقررات مناسبی وضع کنند و از مردم برای حل مساله کمک بخواهند. باید شعار نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی دوباره احیا (زنده) شود. باید به دانشگاه‌ها و نخبگان فرصت و اختیار داده شود تا برای کاهش هدررفت آب و استفاده از فناوری‌های نوین برای تشخیص نشت، کنتورهای هوشمند، مدیریت فشار و بهینه‌سازی مصرف انرژی راه‌حل پیدا کنند. علاوه بر آن باید درباره بهره‌وری در مصرف آب درصنعت انرژی و تعیین اهداف ملی برای بازیافت و استفاده مجدد از آب صنعتی اقدام و عمل لازم برنامه‌ریزی و اجرا شوند. نمایندگان مجلس متوجه باشند که هر قطره آبی که هدر نرود و ذخیره شود، معادل انرژی‌ای است که هدر نمی‌رود و ذخیره می‌شود.
توهین به ملت
انتقاد اخیر ریاست محترم مجلس یازدهم ودوازدهم از رییس‌جمهور دولت یازدهم و دوازدهم و وزیر امورخارجه دولت یازدهم ودوازدهم متاسفانه نوعی توهین به شعور و فهم ملت ایران، به‌ویژه نسلی که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی را به یاد دارد و هنوز زنده است، تلقی می‌شود. چرا؟ برای اینکه آن روزها مردم ایران اجازه نداشتند حرفی بزنند که آمریکا خوشش نیاید. نسل جوان (نسل Z) شاید نمی‌داند ولی هنوز نسل زنده قبل از سال ۱۳۵۷ به یاد دارد که در سال ۱۳۴۳ نمایندگان مجلس در آن دوران، قانونی تصویب کردند که محاکمه و مجازات مستشاران آمریکایی در صورت ارتکاب جرم در ایران، از صلاحیت مقامات قضایی ایران خارج است. این قانون به عنوان «سند بردگی ملت ایران» و «پایمال شدن حیثیت دادگاه‌های ایران» تلقی شد و با واکنش شدید امام خمینی(ره) مواجه شد. حکومت شاه امام را به دلیل مخالفت با این قانون دستگیر و تبعید کرد.
دولت چهاردهم می‌گوید: از من انتقاد نکنید، مجلس می‌گوید: از روسیه انتقاد نکنید. در شرایط بحران آب و انرژی و شرایط جنگی مردم ایران شاهد تحول تازه‌ای هستند و رییس مجلس دوازدهم می‌گوید: کسی حق ندارد از روسیه انتقاد کند. چرا؟
در مقطعی انتقاد از دولت چین ممنوع بود
در فروردین‌ماه ۱۳۹۹ کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت و درمان وقت در یک نشست خبری شروع همه‌گیری کرونا در ووهان چین و آمار منتشر شده درباره مرگ‌ومیر این بیماری به وسیله مقام‌های چینی را «یک شوخی تلخ» عنوان کرد و گفت: «به نظر می‌رسد آمارهای چین یک شوخی تلخ بود زیرا بسیاری در همه جهان فکر کردند این بیماری مثل آنفلوآنزاست و مرگ‌ومیر کمتری دارد. همه این موارد مبتنی بر گزارش‌هایی بود که از چین گزارش می‌شد. اگر در چین گفته می‌شود دو ماهه یک اپیدمی مهار شده، باید بیشتر درباره آن فکر کرد.» پنج روز پس از این اظهارنظر انتقادی چین آمار مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کرونا را تصحیح کرد و ۵۰درصد آمار ووهان و ۳۵درصد آمار کل این کشور را افزایش داد اما سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان وقت در ۲۰خردادماه ۱۳۹۹ کیانوش جهانپور را برکنار و در حکم شخص جایگزین او نوشت: «قبل از طرح موارد در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ضروری است هماهنگی لازم با اینجانب به عمل آید.» بعد شایعه شد که سفیر وقت چین در ایران آقای چانگ هوا ممکن است در برکناری کیانوش جهانپور نقش داشته باشد زیرا او در واکنش به توئیت جهانپور در توئیتی نوشت: وزارت بهداشت چین هر روز کنفرانس خبری دارد و به شما پیشنهاد می‌کنم برای نتیجه‌گیری اخبار آن را با دقت بخوانید. کیانوش جهانپور هم پاسخ داده بود که: نشست تخصصی ساعت ۱۱:۳۰ و نشست سخنگو ساعت ۱۴:۳۰ هر روز با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی را برگزار می‌کند که تقریبا کم نظیر است و برای سفرای محترم و اصحاب رسانه در همه کشورها به ویژه کشورهای دوست قابل استفاده خواهد بود. سفیر وقت چین این اظهارات را هم بی‌پاسخ نگذاشت و نوشت «آقای عزیز، بنابراین امیدوارم که شما به حقایق و تلاش‌های بزرگ مردم چین احترام بگذارید.»
سخنگوی وقت وزارت امور خارجه ایران نیز بدون اشاره به این سخنان، بر لزوم قدردانی از اقدام‌های چین در رابطه با مقابله با شیوع ویروس کرونا تاکید کرده بود و در توئیتر نوشت: «دولت و مردم چین پیشتاز مقابله با ویروس کرونا هستند و با سخاوت به کشورهای جهان کمک می‌کنند. شجاعت، تعهد و حرفه‌ای‌گری چین در مهار کووید- ۱۹ مستحق تقدیر است. در این شرایط سخت، ایران همواره ممنون چین است.»
بعدا دولت سیزدهم مدعی شد که دولت دوازدهم نتوانست واکسن وارد کند و دولت سیزدهم واکسن‌های چینی را وارد کرد. واکسن‌ها متعاقبا عوارض مختلفی داشتند، نظیر ضایعه نخاعی و…هنوز وزارت بهداشت و درمان ایران آماری از بلاهایی که واکسن‌های چینی، روسی، ایرانی و حتی غربی سرمردم آوردند منتشر نکرده است.
مواظب باشیم که روس‌ها دلخور نشوند
روز یکشنبه ۴ آبان ماه سخنان پیش از دستور رییس مجلس دوازدهم و انتقاد از رییس دولت یازدهم و دوازدهم و وزیر امور خارجه دولت یازدهم و دوازدهم که چرا مطالبی گفتند که موجب دلخوری روسیه شد و احتیاط‌هایی به عمل می‌آید که مبادا مطلبی گفته شود که چین دلخور شود، نسلی که قبل از انقلاب و دوران انقلاب را به یاد دارد و هنوز زنده است را به یاد قانون کاپیتولاسیون در زمان پهلوی می‌اندازد که در ۲۱مهرماه ۱۳۴۳ در مجلس آن زمان تصویب شد. دولت منصور سعی کرد اخبار تصویب این قانون را پنهان کند و حتی اجازه انتشار بیانات مخالفان را نیز نداد. امام خمینی (ره) این قانون را «مصیبتی بزرگ برای اسلام و مسلمانان» دانست و به شدت با آن مخالفت کرد. او این مصوبه را «سند بردگی ملت ایران» و «پایمال شدن حیثیت دادگاه‌های ایران» خواند.
این قانون چه بود؟ به موجب این قانون که به نام «مصونیت مستشاران» معروف بود، می‌گوید: اگر یک شهروند آمریکایی در ایران مرتکب هرگونه جرمی می‌شد، قوه قضاییه ایران حق نداشت او را محاکمه و مجازات کند. این قانون در سال ۱۳۵۸ پس از پیروزی انقلاب اسلامی لغو شد. شعار انقلاب اسلامی نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی بود. معلوم نیست چرا و چی شد که مجلسیان ما می‌گویند نه غربی، نه غربی، فقط شرقی شرقی. این وضعیت و اینکه نباید انتقاد کرد مردم ایران را به یاد این ضرب‌المثل از چاله به چاه افتادن می‌اندازد. به این معنی که مردم ایران در سال ۱۳۵۷ از چاله آمریکا رها شدند و حالا در چاه چین و روسیه گرفتار آمده‌اند.
