آمار نگران‌کننده از بازار کار مهارت‌آموختگان
جهان صنعت – دبیرکل خانه تعاونگران ایران گفت که در فاصله سال‌های۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ بیش از ۳میلیون و ۹۰۶هزار نفر توسط سازمان فنی و حرفه‌ای آموزش دیده‌اند اما بررسی نظام جامع اطلاعات بازار کار نشان می‌دهد نیمی از آنها (۹/۴۸درصد)در بازار کار فعال نیستند.
علی‌حسین شهریور ادامه داد: از میان بیش از ۳میلیون و ۵۰۰ هزار مهارت‌آموخته که با کد ملی رصد شده‌اند، ۷/۹۷درصد در سن کار قرار دارند اما تنها ۱/۵۱درصد فعال اقتصادی و ۹/۴۸درصد غیرفعال بوده‌اند. این یعنی تقریبا نیمی از افراد آموزش‌دیده یا به بازار کار وارد نشده‌اند یا از آن خارج شده‌اند. به‌گفته او، این آمار بیانگر فاصله عمیق میان نظام آموزش مهارت و واقعیت بازار کار است.
وی افزود: در میان افراد غیرفعال اقتصادی، بخش قابل‌توجهی از آموزش‌دیدگان در آموزشگاه‌های آزاد در رشته‌های مراقبت زیبایی هستند که بازار کار آنها در بسیاری از مناطق اشباع شده و منجربه اشتغال پایدار نمی‌شود. این موضوع ضعف در هدف‌گذاری گروه‌های هدف آموزش مهارتی را نشان می‌دهد.
دبیرکل خانه تعاونگران ایران گفت: به‌‌طور کلی آموزش مهارت به افراد غیر فعال اقتصادی در صورتی ارزشمند است که منجربه فعال‌سازی آنها در بازار کار شود یعنی آموزش باید با انگیزه اشتغال، کارآفرینی یا بازگشت به فعالیت طراحی شود. در غیر این صورت سرمایه‌گذاری آموزشی بر گروه‌های فاقد قصد یا امکان اشتغال، بازدهی اقتصادی و اجتماعی ندارد.
او با تاکید بر اینکه هر آموزش مهارتی لزوما منجربه اشتغال نمی‌شود، تصریح کرد: در میان افراد فعال اقتصادی نیز ۳۳درصد بیکار و ۶۷درصد شاغل هستند؛ رقمی که نرخ بیکاری بالاتری را نسبت‌به میانگین کشور نشان می‌دهد. این یعنی شکاف میان نظام آموزش مهارت و نیاز واقعی بازار کار همچنان عمیق است.
شهریور ادامه داد: بسیاری از مراکز دولتی آموزش فنی‌وحرفه‌ای هنوز به تجهیزات و ابزارهای آموزشی متناسب با فناوری روز مجهز نیستند. در نتیجه آموزش‌هایی ارائه می‌شود که برای آن در بازار کار فرصت واقعی وجود ندارد و بخشی از مهارت‌آموختگان عملا توان رقابت یا جذب در محیط کار را ندارند. این شکاف میان آموزش و اشتغال، باعث شده اثربخشی سرمایه‌گذاری در مهارت‌آموزی پایین باشد.
وی اظهار کرد: از میان شاغلان، حدود ۷۰درصد مزدبگیر و ۳۰ درصد شاغل مستقل هستند که بخش عمده مزدبگیران، کارگرانی هستند که در محیط کار یا از طریق آموزش‌های تکمیلی مهارت دیده‌اند، نه افرادی که مستقیما از مسیر آموزش فنی‌وحرفه‌ای وارد بازار کار شده باشند. بنابراین بخش عمده اشتغال این گروه در واقع ادامه اشتغال موجود است، نه ایجاد فرصت جدید. دبیرکل خانه تعاونگران ایران ادامه داد: این آمارها نشان می‌دهد سهم خوداشتغالی و کارآفرینی در میان مهارت‌آموختگان پایین است.
در حالی‌که یکی از اهداف کلیدی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، پرورش نیروهای کارآفرین است، اغلب فارغ‌التحصیلان ترجیح داده‌اند وارد مشاغل مزدبگیری شوند. علت آن را باید در نبود حمایت‌های پس از آموزش، محدودیت در دسترسی به تسهیلات، بیمه، بازار فروش و ناهماهنگی با نیاز بازار جست‌وجو کرد. او تصریح کرد: سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور عملا مسوول اشتغال کشور نیست؛ وظیفه این سازمان تربیت نیروی ماهر برای بازار کار است اما طبق قانون باید بانک اطلاعاتی مهارت‌آموختگان و رصد اشتغال آنها را ظرف شش‌ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن اساسنامه این سازمان ایجاد می‌کرد که هنوز به‌‌طور کامل انجام نشده است.
شهریور افزود: البته سیاستگذاری اشتغال، پیش‌بینی فرصت‌ها و هماهنگی با بخش تولید وظیفه نهادهای دیگر است اما مشکل آنجاست که آموزش‌ها با نیازهای واقعی بازار کار هم‌خوانی ندارد.
دبیرکل خانه تعاونگران ایران با اشاره به لزوم تحول در سیاست مهارت‌آموزی کشور افزود: تا زمانی که میان مراکز آموزش فنی‌وحرفه‌ای و بنگاه‌های تولیدی پیوند نهادی برقرار نشود، آموزش‌ها همچنان از واقعیت بازار فاصله خواهند داشت. باید از آموزش صرفا مهارت‌محور به سمت آموزش اشتغال‌محور حرکت کنیم یعنی آموزش‌هایی که به فرصت واقعی کار منتهی شوند، نه صرفا گواهینامه مهارت.
وی در عین حال تاکید کرد: سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای یکی از نهادهای کلیدی توسعه سرمایه انسانی در کشور است و ظرفیت‌های ارزشمندی برای پیوند آموزش با اشتغال دارد. این سازمان شبکه گسترده‌ای از مراکز آموزشی در سراسر کشور، مربیان متخصص و تعامل فعال با بخش‌خصوصی و تعاونی را در اختیار دارد. حمایت از این سازمان، نوسازی تجهیزات، ارتقای صلاحیت و رتبه‌بندی مربیان، بازنگری در استانداردهای مهارت و توسعه همکاری با بنگاه‌های اقتصادی می‌تواند یکی از موثرترین مسیرهای بهبود بهره‌وری و کاهش بیکاری در کشور باشد.
شهریور همچنین با اشاره به نقش موثر آموزشگاه‌های آزاد و بخش‌خصوصی در توسعه مهارت‌آموزی گفت: بخش‌خصوصی بازوی مکمل و تسهیل‌گر نظام آموزش فنی و حرفه‌ای است و تقویت آن می‌تواند ظرفیت جذب، انعطاف‌پذیری و تنوع مهارت‌های آموزشی را افزایش دهد. حمایت مالی، تسهیل صدور مجوزها، به‌روزرسانی تجهیزات و مشارکت این آموزشگاه‌ها در طرح‌های مهارت‌افزایی می‌تواند به تحقق هدف مهارت برای اشتغال پایدار کمک کند.
دبیرکل خانه تعاونگران در پایان گفت: آموزش مهارت بدون اتصال به اشتغال، در بهترین حالت نوعی سرمایه‌گذاری ناقص است. اگر قرار است نظام آموزش فنی و حرفه‌ای نقش واقعی در رشد اقتصادی و کاهش بیکاری ایفا کند، باید حلقه آموزش تا اشتغال را به‌‌طور ساختاری ترمیم کند. بازنگری در استانداردها و محتوای آموزشی، تجهیز و به‌روز کردن مراکز، تمرکز بر تربیت مربی و آموزش مهارت‌های نوین و اشتغال‌محور و نیز تقویت آموزشگاه‌های آزاد و بخش‌خصوصی از الزامات این مسیر است.
منبع: ایلنا
