جنگ ترکیبی روسیه با اروپا
محمدرضا ستاری- در حالی که طی روزهای اخیر ورود پهپادهای ناشناس به حریم هوایی دانمارک باعث بروز چالش‌های امنیتی برای این کشور و همچنین اتحادیه اروپا شده بود، شامگاه پنجشنبه، فرودگاه مونیخ به عنوان هاب ترانزیتی اروپا برای مدتی به واسطه مشاهده پهپادهای ناشناس به طور کامل تعطیل شد و سفر نزدیک به سه هزار مسافر را مختل کرد. طبق گزارشی که در این خصوص یورونیوز منتشر کرده، سخنگوی پلیس به روزنامه بیلد آلمان گفته پهپادها در ساعات پایانی شب بر فراز فرودگاه دیده شدند اما به دلیل تاریکی اندازه و نوع آنها مشخص نشد. اختلال در مونیخ تازه‌ترین مورد از سلسله حوادث مشابه در اروپاست که موجب نگرانی‌های امنیتی گسترده‌تر درباره حملات پهپادی شده است. هفته گذشته نیز نفوذ پهپادها به حریم هوایی اروپا موجب تعطیلی موقت فرودگاه‌هایی در دانمارک، نروژ و لهستان شد. این رویداد باعث شده تا رهبران اروپایی واکنش بسیار تندی داشته باشند به طوری که در نشست روز چهارشنبه در کپنهاگ دانمارک، لزوم دفاع از اروپا به صورت گسترده‌تری در کلام آنها موج می‌زند.
استراتژی دیوار پهپادی
در همین رابطه و در حالی که رهبران اروپایی انگشت اتهام چنین اقداماتی را به سوی روسیه نشانه می‌روند، روزنامه فایننشال‌تایمز در گزارشی آورده، نخست‌وزیر دانمارک هشدار داده که جنگ ترکیبی روسیه تنها آغاز ماجرا و هدف آن ایجاد شکاف در اروپاست. او تاکید کرده که ناتو باید در درون خود درباره چگونگی پاسخ به اقدامات خصمانه مسکو بحث عمیق‌تری داشته باشد. مته فردریکسن در گفت‌وگو با فایننشال‌تایمز تاکید می‌کند: ما باید خیلی صریح بپذیریم که احتمالا این تنها آغاز کار است. همه اروپایی‌ها باید بفهمند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است زیرا وقتی پهپاد یا حملات سایبری اتفاق می‌افتد هدف این است که درون اروپا شکاف ایجاد شود.
همانطور که گفته شد، هفته گذشته پهپادهای ناشناس موجب تعطیلی فرودگاه اصلی دانمارک و چند فرودگاه منطقه‌ای و همزمان در چندین موقعیت نظامی هم دیده شدند؛ دیپلمات‌ها این رویداد را زنگ خطری برای اروپا توصیف کردند. البته هنوز به صورت رسمی مشخص نشده که مسکو پشت این تحرکات قرار دارد اما مساله مهم این است که اکنون اروپا و کشورهای عضو ناتو با یک تهدید متفاوت از زمان آغاز جنگ اوکراین مواجه شده‌اند.
به همین دلیل از آنجا که اروپایی‌ها اکنون درگیر مشکلات اقتصادی و همچنین بحران‌های سیاسی در کشورهایی مانند فرانسه هستند، افزایش هزینه‌های اروپا برای تقویت تجهیزات ضدپهپادی و دفاع سایبری نه‌تنها بر مشکلات آنها اضافه می‌کند بلکه کارشناسان معتقدند که این اقدامات به تنهایی کافی نخواهد بود زیرا طبق گفته‌های نخست‌وزیر دانمارک، ایده جنگ ترکیبی این است که ما را تهدید، تقسیم و بی‌ثبات کند. یعنی یک روز با حملات سایبری، یک روز با پهپاد و روز بعد با خرابکاری در بخش‌های دیگر اتفاقاتی برای اروپایی‌ها رخ می‌دهند که در نهایت توانمندی‌های کشورهای عضو این اتحادیه و همچنین کشورهای عضو ناتو را در تقابل با ماشین جنگی روسیه کاهش خواهد داد.
در چنین شرایطی و در حالی که رهبران اروپایی چهارشنبه هفته گذشته در دانمارک جلسه‌ای غیررسمی را برگزار کردند، ایده‌هایی از جمله ایجاد یک دیوار پهپادی در کشورهای هم‌مرز با روسیه یا اوکراین و همچنین تقویت سامانه‌های دفاعی از سوی آنها مطرح شده است. با این حال به گفته تحلیلگران مساله مهم این است که در این جنگ ترکیبی، موضوع تجهیز یا تقویت یک یا دو کشور نیست بلکه کشورهای اروپایی اکنون به صورت گسترده نیاز به تقویت توانمندی‌های خود در مقابله با چنین اتفاقاتی را دارند که نمونه اخیر آن را در ماجرای فرودگاه مونیخ در شامگاه پنجشنبه شاهد بودیم. در همین راستاست که مقامات اتحادیه اروپا که روی تامین مالی مشترک برای دیوار پهپادی کار می‌کنند، اذعان کرده‌اند برخی کشورهای اروپای‌غربی و جنوبی نگرانند که عمده این سرمایه‌گذاری‌ها به نفع کشورهای شرقی و شمالی تمام شود و تلاش دارند راه‌هایی بیابند که همه اعضا سود ببرند.
در نتیجه می‌توان گفت که روسیه پس از جنگ اوکراین و تقابل با غرب، دیگر ابزارهای نظامی‌اش محدود به میدان نبرد نظامی نیست بلکه ترکیبی از جنگ سایبری، عملیات اطلاعاتی، جنگ روانی و تقابل اقتصادی را در دستور کار دارد که علاوه بر پیامدهای سیاسی و امنیتی، برای اروپایی‌ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم تبعات اقتصادی خواهد داشت. در واقع این جنگ ترکیبی نشان می‌دهد که مرز میان امنیت و اقتصاد هر روز در حال باریک‌تر شدن است و از این منظر اروپایی‌ها علاوه بر تهدیدات نظامی و ژئوپلیتیکی، اکنون از منظر ژئواکونومیکی نیز تحت‌فشار فزاینده‌ای قرار گرفته‌اند.
