بازی با پورتفوی ممنوع!

مهدی آزادواری، رییس گروه سرمایه‌گذاری اوراسیا

در شرایط فعلی ریسک‌های سیستماتیک بر بازار سرمایه غلبه کرده‌اند. این نوع ریسک‌ها ناشی از عوامل بیرونی هستند و خارج از کنترل مدیران بنگاه‌ها و سازمان بورس قرار دارند چراکه مسائلی مانند جنگ، بحران‌های ژئوپلیتیک و نوسانات سیاسی ارتباطی با عملکرد داخلی شرکت‌ها نداشته و همچنین از سوی سازمان به بازار تحمیل نشده‌اند بنابراین حتی اگر بازار از نظر بنیادی ارزنده باشد، این ریسک‌ها می‌توانند مانعی جدی در مسیر بازدهی باشند. با توجه به شدت ریسک‌های سیستماتیک موجود، سهامداران باید ترکیب پرتفوی خود را به سهم‌های نقدشونده‌تری اختصاص دهند. البته باید توجه داشت که در شرایط بحران، حتی سهم‌های نقدشونده نیز ممکن است با افت نقدشوندگی مواجه شوند چنانکه در هفته‌های اخیر شاهد بسته شدن چندروزه بازار بودیم. در چنین شرایطی، بازارهای مالی معمولا بخشی از دارایی‌های مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهند و سرمایه‌گذاران به‌سوی دارایی‌های کالامحور مانند طلا و ارز حرکت می‌کنند زیرا ریسک نقدشوندگی دارایی‌های مالی در دوران جنگ و بحران به‌شدت افزایش می‌یابد.

از طرفی، سهامداران خرد معمولا با هدف کسب بازدهی معقول وارد بازار می‌شوند اما در شرایط فعلی، دستیابی به چنین هدفی دشوار شده است. در نتیجه اگر سهامدار بخواهد ترکیب پرتفوی خود را تغییر دهد باید ابتدا بررسی کند که در بحران بعدی، اساسا امکان فروش سهم وجود دارد یا نه. در بسیاری از موارد پاسخ منفی است و همین موضوع ریسک بیشتری برای سرمایه‌گذاران خرد ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی خریداران فعلی سهام غالبا از جنس بازیگران حمایتی یا مدیریتی هستند و نه سرمایه‌گذاران حقیقی علاقه‌مند به بازدهی بازار. بنابراین اگر تصمیم به تغییر ترکیب پرتفو وجود دارد، بهتر است سرمایه‌گذاران به‌سمت صنایعی مانند صنایع غذایی حرکت کنند که مصرفی هستند و در بحران نیز تقاضای خود را حفظ می‌کنند. در مقابل، صنایعی که به انرژی و مواد اولیه وارداتی وابسته‌اند، ممکن است با هزینه‌های سنگین و کاهش سودآوری مواجه شوند.

از سوی دیگر سرمایه‌گذاران خرد معمولا به اندازه کافی حرفه‌ای نیستند و توانایی مدیریت سریع و بهینه سرمایه را در بازار پرنوسان ندارند. انتقال‌های مکرر سرمایه بین سهم‌ها، با احتساب کارمزدها و ریسک‌های ورود و خروج نابهنگام می‌تواند منجر به زیان‌های سنگین شود. در نتیجه لازم است سهامداران عمده، ناشران و نهادهای ناظر تا حدامکان نقدشوندگی بازار را حفظ کنند اما در شرایط فعلی سهامداران خرد بهتر است منابع خود را به صندوق‌های سرمایه‌گذاری، به‌خصوص صندوق‌های درآمد ثابت منتقل کنند. این صندوق‌ها نه‌تنها ریسک کمتری دارند بلکه در صورت بهبود شرایط بازار، سرمایه‌گذار می‌تواند به‌سادگی منابع خود را مجدد وارد بازار سهام کند و آن را در سهم‌هایی که مدنظر دارد به‌کار گیرد. به‌طور کلی در دوران بحران، جا‌به‌جایی‌های سریع پرتفو توسط سهامداران خرد توصیه نمی‌شود. احتیاط، استراتژی درست و استفاده از ابزارهای غیرمستقیم سرمایه‌گذاری می‌تواند راه‌حل کم‌ریسک‌تری برای عبور از این دوره پرمخاطره باشد.