عصر جنگ رباتیک فرا رسیده است

جهان‌صنعت– راگنار ساس، کارآفرین و سرمایه‌گذار استارتاپی استونیایی، ‌بنیانگذار Pipedrive (شرکت توسعه نرم‌افزار مدیریت ارتباط با مشتری) و  Darkstar Coalition نخستین صندوق دفاعی پان‌اروپایی با تمرکز کامل بر محصولات نظامی آزمایش‌شده در میدان جنگ است.

ماهیت جنگ‌های مدرن در اوکراین دگرگون شده است؛ جایی که نبرد بیش‌ازپیش میان دو سیستم خودمختار در جریان است که هر یک در زمان واقعی تلاش می‌کنند دیگری را فریب دهند. در سراسر جهان، طراحان راهبردهای نظامی و مسوولان خرید تسلیحات باید این کتابچه جدید جنگ را مطالعه کنند.

جنگ روسیه علیه اوکراین به یک منازعه تمام‌عیار فناورانه تبدیل شده است؛ جایی که اکنون ۷۰ تا ۸۰‌درصد تلفات توسط پهپادهای بدون سرنشین می‌دهد.

پس از سه‌سال و نیم، جنگ به یک بازی بی‌وقفه موش و گربه بدل شده است؛ هر سامانه تسلیحاتی جدید تنها دو یا سه ماه برتری می‌آورد، پیش از آنکه طرف مقابل پادزهر آن را توسعه دهد.

این بدان معناست که عصر جنگ رباتیک همین حالا آغاز شده است. ما شاهد نخستین مرحله آن در آسمان‌ها، زمین و دریاهای اوکراین هستیم. سریع‌ترین توسعه فناوری نظامی در جهان هم‌اکنون در گاراژها، زیرزمین‌ها و کارخانجات اوکراین رخ می‌دهد؛ جایی‌که صدها تیم کوچک، مدل‌های تازه پهپادها و رهگیرها را می‌سازند.

بسیاری از این تیم‌ها از فوریه۲۰۲۲ تاکنون بی‌وقفه کار کرده‌اند، بدون تعطیلات یا مرخصی. به محض آماده‌شدن یک محصول جدید، به خط‌مقدم فرستاده می‌شود.

سربازان فردای آن روز آن را آزمایش می‌کنند و ظرف ۲۴ساعت بازخورد میدانی به توسعه‌دهندگان می‌رسد و چرخه‌ای تازه آغاز می‌شود. برخی گروه‌های فناوری دفاعی حتی محصولات خود را شخصا به مناطق جنگی می‌رسانند و مستقیما با سربازان برای ادغام و ارتقا همکاری می‌کنند.

ماشین جنگی روسیه اما با تمام توان کار می‌کند. بسیاری از کارخانه‌ها به‌طور شبانه‌روزی فعال هستند. نشانه‌ای روشن از سرعت بالای روسیه در مقیاس‌گذاری سامانه‌های موثر زمانی آشکار شد که در ۹ جولای، ۷۲۸ پهپاد شاهد را در یک روز به پرواز درآورد. تا پایان همان ماه بیش از ۶۲۰۰ شاهد به ‌کار گرفته شد؛ ۱۴ برابر بیشتر از جولای۲۰۲۴ و ۱۶‌درصد بیشتر از ژوئن. برای مقابله با این تهدید، دست‌کم دو شرکت دفاعی اوکراینی پهپادهای رهگیر مبتنی‌بر هوش‌مصنوعی ساخته‌اند که با یادگیری ماشین، شاهدها را شناسایی و منهدم می‌کنند. در بهترین شب‌ها، نرخ موفقیت این پهپادها به ۶۰ تا ۷۰‌درصد رسیده است.

نبرد اما به‌سرعت تکامل می‌یابد. شاهدها نیز هوشمندتر می‌شوند. زمانی‌که اوکراین از تیربارهای ضدهوایی استفاده کرد، شاهدها بالاتر از سه کیلومتر (۹/‏۱مایل) پرواز کردند؛ خارج از برد سلاح‌ها. سپس در اواخر جولای، روسیه شاهدهای جت‌محور را روانه میدان کرد که تا ۷۰۰کیلومتر بر ساعت سرعت دارند؛ سریع‌تر از بسیاری از رهگیرهای شناخته‌شده. افزون‌بر این، برخی شاهدها اکنون به تصویربرداری حرارتی، پردازنده‌های پیشرفته و حتی هماهنگی گروهی خودکار مجهزند. آنها به‌نظر می‌رسد متوجه می‌شوند که شکار شده‌اند و با مانور و پیچ‌وخم از رهگیر می‌گریزند.

این است ماهیت نخستین جنگ ربات علیه ربات در تاریخ؛ نبردی که توسط دو سامانه خودمختار اداره می‌شود و هریک در زمان واقعی تلاش می‌کنند دیگری را مغلوب کنند.

پیشرفت‌های مشابهی نیز روی زمین در جریان است. پهپادهای FPV(دیداول‌شخص) با اتصال کابل نوری –که سیگنال‌شان قابل اخلال نیست– اکنون قادرند اهدافی را تا ۳۰کیلومتری خط‌مقدم هدف قرار دهند به‌طوری‌که هر حرکتی در آن منطقه به‌شدت خطرناک است.

هر دو طرف از «پهپادهای خفته» استفاده می‌کنند که ساعت‌ها روی زمین می‌مانند تا هدفی پدیدار شود.

در نتیجه خودروهای زمینی بدون سرنشین نیز در مقیاس وسیع به ‌کار گرفته می‌شوند؛ عمدتا برای لجستیک، تدارکات، تخلیه، مین‌گذاری و حتی حمله. در این زمینه اوکراین فعلا جلوتر است. در جولای  تیپ سوم تهاجمی اوکراین یک عملیات تمام‌خودکار تاریخی انجام داد؛ با ترکیب پهپادهای FPV و ربات‌های زمینی، نیروهای روس را در استان خارکیف وادار به تسلیم کرد، بدون آنکه هیچ سرباز اوکراینی مستقیما در حمله شرکت کند.

یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های اوکراین استفاده از پهپادهای دریایی برای عقب راندن کشتی‌های روس از دریای سیاه بوده است. این واحدها نیز به مرور ارتقا یافته‌اند. در ۳۱دسامبر۲۰۲۴، یک پهپاد دریایی «ماگوراV5 » اوکراینی مجهز به موشک زمین‌به‌هوا، یک بالگرد روسی Mi-8 را بر فراز دریای سیاه منهدم کرد. هرگز پیش از آن، یک شناور بدون سرنشین، یک هواگرد سرنشین‌دار را ساقط نکرده بود. اکنون برخی پهپادهای دریایی به سکوی پرتاب یا رله ارتباطی برای پهپادهای کوچک‌تر تبدیل شده‌اند و برد و توانایی را گسترش می‌دهند.

اینها مواردی پراکنده نیستند بلکه تایید می‌کنند که ما وارد عصر تازه‌ای از جنگ شده‌ایم که در آن سامانه‌های خودکار، نقشی محوری در موفقیت‌های میدان نبرد دارند. یگان‌های برتر پهپادی اوکراین مانند استارتاپ‌‌های فناورانه پرفشار عمل می‌کنند؛ هر یک با فرآیند جذب نیرو، آموزش، تامین مالی و فرهنگ تیمی خاص خود. یکی از تیپ‌های پیشرفته بیش از ۷۰ معمار داده دارد که به‌طور شبانه‌روزی اطلاعات زنده را تحلیل می‌کنند. این یگان‌ها چرخه‌های یادگیری سریع ایجاد می‌کنند و سریع‌تر از واحدهای سنتی ارتش با تغییرات میدان سازگار می‌شوند.

موفق‌ترین بازیگر تازه در جنگ اوکراین شرکت دفاعی «سویفت بیت» متعلق به «اریک اشمیت» مدیرعامل پیشین گوگل است که قصد دارد صدها‌هزار پهپاد در سال‌جاری تحویل دهد.

این شرکت یکی از موثرترین پهپادهای رهگیر شاهد را ساخته و سامانه‌هایی در دست توسعه دارد که قادر به رهگیری موشک‌های کروز و بالستیک هستند اما شگفت‌انگیز آنکه بسیاری از فناوری‌های جدید نه توسط پیمانکاران بزرگ دفاعی بلکه به‌وسیله ‌هزاران داوطلب و نهاد مدنی ساخته می‌شوند.

چنین نوآوری‌هایی توضیح می‌دهد که چرا اوکراین توانسته در برابر یک ابرقدرت نظامی تا این حد دوام بیاورد. ناتو و متحدانش باید فورا این روند را مطالعه و حمایت خود از اوکراین را تقویت کنند. جنگ رباتیک همین حالا آغاز شده و اوکراین در حال نگارش کتابچه راهنمای آن است.