آموزش شیوه ابتکار جرم در ملأعام!
مهدیه بهارمست– طی روزهای اخیر ویدئویی جنجالی از یک فرد که خود را وکیل معرفی می‌کند در فضای مجازی منتشر و با واکنش تند مخاطبان روبه‌رو شده است. زن جوانی موضوع خیانت و مباحث حقوقی مربوط به آن را که یکی از موضوعات پرچالش جامعه امروز کشور است طوری مورد بحث قرار داده که به گفته وکلای دادگستری، گفته‌های او درباره مجازات خیانت اساسا هیچ‌گونه وجاهت قانونی ندارد. دادستانی تهران اعلام کرده است فرد حاضر در ویدئو آموزشی غیراخلاقی درباره خیانت، بلاگر آرایشگری بوده که اصلا وکیل نیست و با دو اتهام «تظاهر به وکالت» و «ترغیب افراد به جرائم منافی عفت» برای او پرونده قضایی تشکیل شده است. اگرچه با انتشار و فراگیر شدن ویدئوی مذکور در فضای مجازی برای این وکیل‌نما پرونده قضایی تشکیل و در نهایت بازداشت شد اما نمی‌توان به سادگی از کنار موارد اینچنینی گذشت چراکه عادی انگاری موارد غیراخلاقی در نهایت به ترویج آن در جامعه منجر می‌شود. در این راستا اتحادیه سراسری کانون‌های وکلا دادگستری ایران نیز واکنش نشان داد. متن کامل اطلاعیه به این شرح است:
«در پی انتشار محتوایی در شبکه‌های اجتماعی که طی آن فردی تحت عنوان «وکیل» اقدام به آموزش و تشویق به ارتکاب اعمال خلاف عفت عمومی نموده است، اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران با تاکید بر جایگاه و شأن والای حرفه وکالت، اعلام می‌دارد شخص یادشده اساسا هیچ ارتباطی با کانون وکلای دادگستری نداشته و فاقد پروانه وکالت است. این اتحادیه ضمن تقبیح شدید چنین اقدامات هنجارشکنانه‌ای، بار دیگر بر استقلال، سلامت و خودانتظامی نهاد وکالت تاکید می‌نماید. کانون وکلای دادگستری به موجب قانون دارای نظام نظارتی و انتظامی مستقل و کارآمد است که کوچک‌ترین تخطی از شئونات حرفهای و اصول اخلاقی وکالت را تحت پیگرد قرار می‌دهد. تجربه و رویه کانون‌های وکلا نشان داده است که این نهاد در برابر هرگونه سوءاستفاده از عنوان وکالت یا رفتارهای خلاف شئون حرفهای، حساسیت ویژه داشته و مکانیسم‌های قانونی و انتظامی لازم برای صیانت از اعتبار وکالت را در اختیار دارد. این امر خود گواهی بر نظامات مستحکم و خودانتظامی جامعه وکالت در ایران است. از سوی دیگر دادستانی عمومی و انقلاب تهران نیز با صدور اطلاعیه‌ای، علیه مدیر موسسه حقوقی مربوطه و شخص موسوم به بلاگر «وکیل‌نما» اعلام جرم کرده و مشخص شده است که فرد منتشرکننده این محتوا اساسا هیچ ارتباطی با حرفه وکالت نداشته و صرفا بلاگری فعال در حوزه‌ای غیرمرتبط بوده است. اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران بر این باور است که سلامت فضای حقوقی کشور، در گرو جلوگیری از مداخله افراد غیرمجاز در امر وکالت و مقابله جدی با اقدامات فریبکارانه موسسات حقوقی غیرمجاز است. تظاهر به وکالت و انتشار محتوای مخرب از سوی اشخاص غیرصاحب صلاحیت، علاوه بر خدشه به اعتماد عمومی می‌تواند موجب گمراهی شهروندان و تضعیف جایگاه نهادهای حقوقی کشور شود. در پایان این اتحادیه ضمن قدردانی از ورود جدی مرجع محترم قضایی به موضوع تاکید می‌نماید که نهاد وکالت همواره در مسیر صیانت از ارزش‌های اخلاقی، اجتماعی و حقوقی جامعه کوشیده و هیچ‌گاه نسبت به رفتارهای موهن و خارج از چارچوب قانونی، تسامحی روا نخواهد داشت. حفظ شأن وکالت، صیانت از اعتماد عمومی و دفاع از حقوق شهروندان، رسالت اصلی کانون‌های وکلای دادگستری است و در این مسیر از تمامی ابزارهای قانونی برای مقابله با هرگونه خدشه به این اصول بهره گرفته خواهد شد.»
در همین راستا زهرا بیات، وکیل پایه یک دادگستری به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم این فرد حاضر در ویدئوی وکیل دادگستری نیست وگرنه هر وکیلی می‌داند که طبق آیین‌نامه اجرایی لایحه استقلال کانون وکلا که از سال۱۴۰۰ لازم‌الاجرا شده است، نظارت بر فضای مجازی، پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی به اداره بازرسی و نظارت کانون‌های وکلا واگذار شده است و اداره فوق هر کانون وکلایی بر چنین مواردی نظارت دارد و در نهایت حتما پیگیری قضایی می‌شود. ایشان اطلاعاتشان در این خصوص ناکافی بوده است. چه بسا با توجه به ضوابط و مقررات انتظامی کشور اگر فرد حاضر در ویدئو وکیل دادگستری باشد، فارغ از اینکه کسی از این فرد شکایت کند یا خیر،کانون وکلا باید علیه وی اعلام جرم کند.
وی افزود: وکیل دادگستری ذاتا و اصالتا قرار است از حقوق مردم دفاع کند، نه اینکه شیوه ابتکار جرم را به افراد آموزش بدهد و مردم را به فساد تشویق کند که این فرد حاضر در ویدئو هر دو مورد را مرتکب شده است و هیچ وکیلی چنین کاری نمی‌کند. حتی زمانی که یک وکیل برای دفاع از حقوق یک متهم قیام می‌کند، از متهم دفاع نمی‌کند بلکه از حقوق او دفاع می‌کند و این سوءبرداشت پیش می‌آید که وکیل از متهم دفاع می‌کند.
این وکیل دادگستری بیان کرد: چیزی که این زن در ویدئوی «خیانت به همسر بدون گیر افتادن» اشاعه می‌دهد، قلب حقیقت ذاتی و حرفهای یک وکیل دادگستری است و بدون تردید هم مراجع قضایی و انتظامی، خارج از کانون وکلا و هم مراجع قضایی مثل دادستان می‌توانند علیه او اعلام جرم کنند.
او درباره تخلف این وکیل‌نما نیز اظهار کرد: تخلفات اینچنینی مصادیق متنوعی دارد مثل رفتار خلاف شئونات حرفه وکالت یا تخلف از سوگند و رفتار این خانم در صورتی که وکیل می‌بود، تخلف از سوگند را شامل می‌شود و مجازات انتظامی آن تا ابطال پروانه وکالت هم پیش می‌رود. وکلای دادگستری در «سوگند وکالت» سوگند یاد می‌کنند و شرافت خود را وثیقه می‌گذارند که در امور حرفهای خود، جز راستی و درستی در این پیشه اتخاذ نکنند و جز در مدار عدالت و حق حرفی نزنند و اظهارنظری نکنند و خب حرفهای این زن دقیقا نقض سوگند است و حالا که این فرد وکیل دادگستری نیست، در هر صورت دارد یک رفتار ناشایستی را اشاعه می‌دهد و دادستان می‌تواند در این خصوص ورود و اعلام جرم کند.
بیات درخصوص چرایی این نوع رفتارها گفت: لفظ عامیانه‌ای که درباره مجازات خیانت در باور عوام وجود دارد، در قانون مجازات اسلامی ذیل جرائم منافی عفت و اقسام متنوعی تقسیم می‌شود هر کدام مجازات خودش را دارد که از شلاق تا زندان، اعدام و سنگسار را شامل می‌شود. البته در صورت خیانت زن یا شوهر به یکدیگر، هر کدام متناسب با نوع جرم مجازات می‌شوند. مسبب این نوع رفتارها و گسترش چنین فیلم‌هایی، رسانه ملی (صداوسیما) است که طی سال‌های اخیر به انواع مختلف وکیل را با چهره سیاه و بد نشان داده است. البته ما وکلا قبول داریم که در وکالت هم ممکن است مثل سایر مشاغل برخی همکاران وکیل ما اخلاق حرفهای را رعایت نکنند.
وی افزود: سریال‌هایی در سال‌های گذشته ساخته شد که مثلا وکیل را به شکل ابلیس یا کلاهبردار نشان دادند و در سریالی هم اخیرا وکیل را فردی متمول نشان دادند که در دادگاه دکمه‌های لباسش را باز گذاشته، به شکل ناجور آدامس می‌جود، سیگار چندصدهزار تومانی در دست می‌گیرد، با وجود داشتن همسر دلباخته موکل جوان خود شده و ماشین چند۱۰۰میلیاردی نشان می‌دهند. تظاهر به وکیل بودن و امر وکالت جرم است و جرم‌انگاری شده است و کانون وکلا به عنوان متولی امر وکالت می‌تواند به شکایت از وکیل‌نماها ورود کند.
این وکیل دادگستری درباره چهره‌ای که صداوسیما از وکیل نشان می‌دهد، بیان کرد: مردم با آن همذات‌پنداری می‌کنند و می‌گویند خب غالب وکلا اینطوری هستند و در اصل سیاه‌نمایی می‌کند. این اتفاقات سررشته‌ای که شروع می‌شود به سمت سوءاستفاده اشخاصی می‌رود که مثل این خانم ویدئویی با محتوای خیانت یا دیگر وکیل‌نماها چهره حرفه وکالت را مخدوش می‌کنند و چون مردم در سریال وکلا را شبیه ابلیس، کلاهبردار و … دیده‌اند، با دیدن این خانم هم برای آنها باورپذیرتر است که همه وکلا این شکلی هستند و کمتر پیش می‌آید که مردم وکلای توانمند، دلسوز و متعهد که در خیلی از موارد به طور رایگان وکالت پرونده عموم مردم را تقبل می‌کنند، باور کنند.
او در ادامه گفت: اطلاع دارم که اشخاصی به اسم وکیل از مردم پول گرفته‌اند. در این موارد کانون وکلا ورود می‌کند و دادستان دادسرای عمومی انقلاب هم می‌تواند ورود کند و اگر فرد بابت تظاهر به وکالت مالی را تحصیل کرده باشد، مصداق بارز کلاهبرداری است و مجازات اشد یعنی ۱۰سال حبس را می‌تواند برای فرد مختلف به دنبال داشته باشد. با وجود جرم‌انگاری تظاهر به وکالت چون اثربخشی رسانه خیلی بیشتر از اثربخشی جرم انگاری است، درمان این مسیر در گرو اتفاقاتی است؛ وقتی رسانه ملی در مورد وکلا سیاه‌نمایی می‌کند، سایر رسانه‌های مستقل و روزنامه‌نگاران و خبرنگاران بارها از وکلا و حرفه وکالت حمایت کرده‌اند اما طبیعتا اثربخشی نهاد تلویزیون در تغییر نگرش مردم به حرفه وکالت بیشتر است. برخورد شدید با تهیه‌کننده و تولیدکننده سریال‌هایی که حرفه وکالت را زیر سوال برده و سیاه‌نمایی می‌کنند باید در دستور کار باشد و یک آگاهی‌بخشی توسط سایر رسانه‌ها هم باید انجام شود تا مردم در دام فریبکاران و شیادان فضای مجازی وکیل‌نما گرفتار نشوند.
