کارشکنی علیه صنایع فولادی
جهانصنعت– باوجود اینکه در جلسهای با حضور رییسجمهور و وزیران، مسعود پزشکیان دستور اکید داده که گاز صنایع صادراتمحور از جمله صنعت فولاد در آذرماه مشمول محدودیت قرار نگیرند اما حالا شاهد کارشکنی و قطعی گاز هستیم! مسالهای که به ضرر واحدهای فولادی، رونق ارزآوری و توسعه اقتصادی تمام میشود. با توجه به اینکه صنایع فولادی طی سالهای اخیر پیشران اقتصاد غیرنفتی و در صدر صادرکنندگان غیر نفتی کشور محسوب میشوند، محدودیت انرژی میتواند خسارت چندین میلیارد دلاری را برای کشور به بار آورد.
با نظر به اینکه بیشترین مصرف گاز در زنجیره فولاد مربوط به واحدهای احیای مستقیم تولیدکننده آهن اسفنجی است حالا با آغاز محدودیتهای گاز پیشبینی میشود که تولید آهن اسفنجی در کشور کاهشی شود. اوایل آذرماه بود که معاون برنامهریزی و توسعه محیط کسبوکار وزارت صمت از دستور مستقیم و صریح رییسجمهور درخصوص معافیت صنایع صادراتمحور از محدودیتهای گازی خبر داد و همین موضوع امید را برای فعالان معدنی زنده کرد که بدون دغدغه توان تولید خواهند داشت اما حالا اداره گاز اقدام به برنامهریزی برای قطع گاز کرده است! تصمیم اداره گاز در حالی است که طبق دستور رییسجمهور صنایع تولیدی نباید در اولویت محدودیت گاز قرار بگیرند در گوشه و کنار اما اخباری مبنی بر مکاتبات جدید شرکت گاز و اعلام افزایش محدودیت گاز به برخی صنایع فولادی به گوش میرسد! مدیران صنایع معدنی اظهار کردهاند که برخلاف تصمیم رییسجمهور و کارگروه مصرف بهینه انرژی محدودیت مصرف گاز برای واحدهای فولادی آغاز شده است! به این صورت که برای برخی واحدهای فولادی در سه مرحله صورت گرفته است. در این قالب که در ابتدا ۲۵درصد، بعد از آن ۳۰درصد و اکنون ۵۰درصد این محدودیت اعمال شده است. بدین ترتیب از ابتدای آذر از شرکتهای فولادی که دارای واحد احیای مستقیم هستند، خواسته شده مصرف گاز خود را بین ۲۵ تا ۵۰درصد کاهش دهند.
این در حالی است که تصمیم عدم قطعی گاز را کارگروه بهینهسازی مصرف انرژی در جلسهای با حضور رییسجمهور و وزیران پذیرفته است. در همین راستا پیشتر بهرام سبحانی، رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد نیز گفته بود با پیگیری مجدانه وزارت صمت و دستور رییسجمهور گاز صنایع صادراتمحور از جمله صنعت فولاد در آذرماه مشمول محدودیت قرار نمیگیرند. سبحانی تصریح کرد که با تصمیم سازمان بهینهسازی و تاکید رییسجمهور محترم و نقش فولادسازان در اشتغال و ارزآوری انتظار داریم محدودیتهای اعمالشده بر فولادسازان برداشته شود.
جایگاه صنایع صادراتمحور کجاست؟
این مساله اما حاکی از اعمال سیاست دیگری در مواجهه با صنایع صادراتمحور است؛ مسالهای که نشان میدهد حتی نمیتوان روی حرف مسوولان حسابی باز کرد! درواقع موضوع محدودیتهای گاز برای صنایع صادراتمحور بهویژه صنایع فولادی، در شرایطی که مصوبات صریحی درخصوص عدم اعمال این محدودیتها زودتر از موعد وجود دارد، یک مساله قابلتامل است. مساله این است که اعلام محدودیت گاز برای صنایع فولادی نهتنها دستور مقامات ارشد دولت را نادیده گرفته بلکه نگرانیهای جدی درباره تبعات این تصمیم برای صنعت و اقتصاد کشور به وجود آورده است.
این در حالی است که صنایع فولادی بهعنوان یکی از ارکان اصلی صادرات غیرنفتی کشور نقش کلیدی در تامین درآمدهای ارزی و ایجاد اشتغال دارند و محدودیت در تامین انرژی این صنایع میتواند به کاهش تولید، از دست رفتن بازارهای صادراتی و درنهایت ضررهای مالی سنگینی منجر شود.
مساله دیگر، تعهد وزارت نیرو درخصوص نیروگاههای صنایع متصلشده به شبکه سراسری است که براساس آن شرکت ملی گاز موظف به اختصاص سهمیه جداگانه گاز برای آنهاست. این نوع تصمیمگیریها اما میتواند اعتماد سرمایهگذاران داخلی و خارجی را تحتتاثیر قرار دهد چرا که عدم ثبات در سیاستهای انرژی و اقتصادی میتواند باعث سوق دادن سرمایهگذاران بهسمت بازارهای دیگر شود که این امر سبب آسیب بیشتر به اقتصاد ملی خواهد شد.
تامین انرژی صنایع و ناهماهنگی دستگاههای مختلف در این خصوص نیازمند بررسیهای دقیقتر و ایجاد سازوکارهایی برای هماهنگی بین نهادی است تا از تکرار چنین وقایعی جلوگیری و صنایع صادراتمحور کشور بتوانند با آرامش و بدون دغدغههای ناشی از تصمیمات ناگهانی به فعالیت خود ادامه دهند.
لازم به ذکر است که مصرف گاز این صنایع عمدتا بهعنوان خوراک و مواداولیه مورد استفاده قرار میگیرد و نه بهعنوان سوخت. از سوی دیگر با توجه به اینکه شدت برودت هوا در حال حاضر به حدی نیست که نیاز به اعمال محدودیت برای جلوگیری از قطع گاز خانگی احساس شود، این اقدام جای پرسش دارد.
افت تولید و آمارها
بر پایه گزارشهای رسمی سال۱۴۰۳ و نیمه نخست۱۴۰۴، تولید فولاد خام ایران به حدود ۱۵میلیونتن رسیده که نسبتبه سال قبل ۲/۳درصد رشد نشان میدهد. صادرات زنجیره فولاد نیز با جهشی ۲۶درصدی از مرز ۴میلیارد دلار گذشته است. با این حال افت ۵درصدی تولید در تابستان۱۴۰۴ بهویژه در تیر و مرداد نشان داد که وابستگی شدید به گاز و برق همچنان گلوگاه اصلی صنعت است.
براساس دادههای رسمی ایمیدرو و وزارت نفت، میانگین مصرف گاز طبیعی در زنجیره فولاد کشور حدود ۳۰۰ تا ۳۲۰مترمکعب برای تولید هر تن فولاد خام است. مصرف گاز در واحدهای داخلی بهویژه در واحدهای جدیدتر بهطور میانگین حدود ۸۰۰ تا ۸۵۰ مترمکعب برای هر تن آهن اسفنجی برآورد میشود.
گفتنی است محدودیتهای گاز شرکتهای فولادی سال گذشته از مهرماه آغاز شد و سال گذشته این شرکتها اولین ابلاغیه کاهش مصرف گاز را در مهرماه دریافت کردند. امسال تاکنون محدودیتهای گاز کمتر از سال گذشته بوده اما ظرف روزهای گذشته از تعدادی از شرکتهای فولادی خواسته شده تا مصرف گاز خود را کاهش دهند. این در حالی است که نباید اجازه دهیم صنعت فولاد در دقیقه نود با کمبود منابع و تصمیمات اضطراری مواجه شود. قطعهای مکرر برق و گاز باعث شده تولید کارخانهها کاهشی شود درحالیکه هزینههای ثابت همچنان سر جای خود باقی است. برای نمونه کارخانهای با ظرفیت یکونیممیلیون تن بهدلیل کمبود گاز و برق تنها حدود ۸۰۰هزار تن تولید میکند. این کاهش تولید باعث میشود قیمت تمامشده هر تن فولاد افزایش و سودآوری به حداقل برسد.
