معادن کوچک در مسیر خاموشی!
جهان صنعت– در شرایط سخت اقتصادی فعلی آنچه بیش از همه مورد انتظار است، همراهی دولت با بخش معدن به خصوص معادن کوچک بوده تا بتوانند به تولید ادامه دهند؛ مساله‌ای که می‌تواند موجب اشتغالزایی، جذب سرمایهگذاری و ارزآوری شود و تسهیلگر بحران اقتصادی باشد.
امروزه اما بخش معدن با مشکلات زیادی از جمله افزایش حقوق دولتی، عوارض مختلف و انواع مالیات‌ها، نبود سوخت و برق کافی، ضعف زیرساخت‌ها و… روبه‌رو شده که در نتیجه روند تولید را کند کرده است. براساس آمارها، بالغ بر ۵۰ درصد معادن تعطیل شده و ۵۰درصد معادن فعال نیز نمی‌توانند با ظرفیت کامل فعالیت کنند. در حالی که ایجاد فرصت‌های شغلی در مناطق محروم یکی از شعارهای اصلی معادن کوچک است اما کمبود نقدینگی از جمله مواردی است که باعث شده این معادن خیلی زود فعالیت خود را متوقف کنند.
نبود تجهیزات مدرن در ایران و هزینه سنگین واردات ماشینآلات موجب شده که فعالسازی برخی معادن به لحاظ اقتصادی مقرون‌به‌‌صرفه نباشد اما مشکلات زیرساختی موضوع جدی دیگر است.
جاده‌های دسترسی، شبکه برق، تامین آب و حتی امکانات ابتدایی رفاهی در بسیاری از نقاط وجود ندارد و در نتیجه هزینه حمل‌‌ونقل و تامین انرژی برای بهره‌برداران بسیار بالا رفته است. این وضعیت موجب شده که بسیاری از فعالان بخش‌خصوصی تمایلی به سرمایهگذاری در این معادن نداشته باشند. در ادامه یکی دیگر از چالش‌های جدی معادن کوچک یافتن بازار است. بسیاری از مواد معدنی استخراج شده از این معادن یا به لحاظ کیفیت در سطح استانداردهای بین‌المللی نیستند یا در بازار داخلی تقاضای محدودی برای آنها وجود دارد. این در حالی است که معادن کوچک جایگاه خاصی در اقتصادهای محلی دیگر کشورها دارند. در برخی کشورهای آفریقایی دولت‌ها با ایجاد تعاونی‌های محلی و فراهم‌کردن امکانات مشترک فرآوری، توانسته‌اند معادن کوچک را به منبع درآمد پایدار برای جوامع محلی تبدیل کنند. در ایران اما شرایط متفاوت است. در این خصوص انتظار می‌رود که بخش‌خصوصی و دولت در کنارهم به گونه‌ای رفتار کنند که بخش‌های غیرفعال نیز دوباره احیا شوند. بنابراین از دولت انتظار می‌رود که شرایط تشویقی را هر چه بیشتر برای این دسته از معادن فراهم کند.
نیازمند حمایت دولت
در این خصوص محمدحسین حیدری، رییس کمیسیون معدن اتاق اراک گفت: انتظار داریم در شرایط سخت اقتصادی همراهی دولت بیشتر شود تا معادن به ویژه معادن کوچک بتوانند به مسیر تولید و فعالیت خود ادامه دهند. رییس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق اراک با تمرکز بر شرایط سخت اقتصادی حاکم گفت: معدنکاران کشور انتظار دارند در جنگ اقتصادی با حمایت‌های دولتی، بسترهایی فراهم شود تا بخش معدن با این همه پتانسیلی که دارد قدم‌های جدی و موثری بردارد. او خاطرنشان کرد: ایران و به ویژه استان مرکزی از نعمت‌های سرشار معدنی برخوردار است و به شرایط و زیرساخت‌هایی نیاز دارد که بتواند از ظرفیت‌های خود بهره‌برداری کرده و بعد از فرآوری در شرایط مطلوبی وارد بازارهای بین‌المللی شود. این امر موجب اشتغالزایی، جذب سرمایهگذاری و ارزآوری می‌شود. حیدری از استان مرکزی به عنوان معدنی که در زون سنندج – سیرجان قرار گرفته است، یاد کرد و افزود: این استان از نظر ذخایر روی، مس، کانی‌ها و عناصر نادر خاکی، غنی است و باید بتواند در همین وضعیت سخت اقتصادی روند استخراج، فرآوری و ورود به بازارهای جهانی را دنبال کند. به هر حال انتظار داریم که در جنگ اقتصادی، بخش معدن با این همه پتانسیلی که دارد با حمایت‌های دولت قدم‌های جدی و موثری بردارد و با الزام به پرداخت حقوق دولتی بالا، عوارض مختلف، قطعی برق و سوخت و عدم امکان در به‌روزرسانی ماشینآلات فرسوده، متوقف نشود. رییس کمیسیون معدن اتاق اراک تصریح کرد: با اینکه در بخش معدن پیشگام هستیم و در تولید به اصطلاح کانی‌های فلزی و سنگ‌های ساختمانی جزو کشورهای پیشرو محسوب می‌شویم، متاسفانه به دلیل مشکلات زیاد، با افزایش حقوق دولتی، دریافت عوارض مختلف و انواع مالیات‌ها، نبود سوخت و برق کافی، روند تولید کند شده است. بنابراین از دولت انتظار داریم که شرایط تشویقی را فراهم کند، به‌ویژه برای معادن کوچک. او ادامه داد: معادن کوچک توان پرداخت عوارض و حقوق دولتی در این وضعیت خاص را ندارند. این معادن دچار شرایط شکننده هستند چون بعد از فروش محصولات تولیدی، یک‌ساله وجه را دریافت می‌کنند. حیدری با بیان اینکه نزدیک به ۷۰۰ معدن با پروانه بهره‌برداری در استان مستقر هستند، تاکید کرد: بالغ‌بر ۵۰درصد این معادن، تعطیل هستند و ۵۰درصد فعال هم با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند. بخش‌خصوصی و دولت باید در کنارهم و پیگیری هر آنچه لازم است به گونه‌ای رفتار کنند که این بخش‌های غیرفعال دوباره احیا شده و سرپا بمانند.
این فعال اقتصادی شرایط اقتصادی را برای صادرات نامناسب خواند و افزود: امروزه صادرات به سختی انجام می‌شود و در مقابل پول به موقع برنمی‌گردد و از طرفی عدم امکان گشایش ال‌سی کار را برای صادرکنندگان کند کرده است.
رییس کمیسیون معدن اتاق اراک همراهی سازمان‌های ذی‌ربط از جمله منابع طبیعی و محیط‌زیست با معدنکاران و تعامل موثر و سازنده با آنها را ضروری خواند تا در این چارچوب معادن بیشتری به بهره‌برداری برسند و شاهد افزایش سرمایهگذاری، اشتغال‌آفرینی و بهبود شرایط اقتصادی باشیم.
خام‌فروشی، مانع بزرگ اشتغال پایدار
محمدرضا بهرامن، نایب‌رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفته است: متاسفانه بخش قابل توجهی از حدود ۶ تا ۷میلیون تن مواد معدنی استخراج شده خراسان شمالی، به صورت خام به فروش می‌رسد. او ادامه داد: خام فروشی، بزرگ‌ترین مانع ایجاد ارزش‌افزوده و اشتغال پایدار در استان است و باید با توسعه صنایع فرآوری و تبدیلی، این روند اصلاح شود.
رییس خانه معدن ایران با اشاره به ظرفیت‌های معدنی خراسان‌شمالی اظهار کرد: این استان با داشتن بیش از ۲۵۰معدن ثبت شده و ۲۸نوع ماده‌معدنی از مجموع ۶۸ماده معدنی کشور، یکی از مناطق مستعد برای سرمایهگذاری در بخش معدن است. ذخایر قطعی معادن این استان بیش از یک‌میلیارد تن برآورد شده که نشان‌دهنده پتانسیل بالای آن برای تبدیل شدن به یکی از قطب‌های معدنی شرق کشور است. بهرامن درباره فرصت‌های همکاری با کشورهای همسایه، گفت: موقعیت مرزی خراسان‌شمالی با ترکمنستان یک امتیاز ویژه برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی است. سرمایه‌گذاران کشورهای همسایه می‌توانند با مشارکت در احداث واحدهای فرآوری، علاوه بر تامین نیاز صنعتی خود به توسعه اقتصادی استان نیز کمک کنند.نایب‌رییس اتاق ایران، افزود: برای تحقق شعار سرمایهگذاری برای تولید باید پروژه‌های فرآوری مشترک با همسایگان، توسعه صادرات محصولات معدنی با ارزش‌افزوده و فعالسازی مجدد معادن غیرفعال استان در اولویت قرار گیرد. هم‌اکنون برنامه واگذاری تعدادی از معادن به بخش‌خصوصی در دستور کار است که می‌تواند تحرک تازه‌ای در اقتصاد معدنی خراسان شمالی ایجاد کند.
