FATF چیست و کنوانسیون CFT چه کارکردی دارد

علی‌محمد نمازی*- گروه ویژه اقدام مالی(FATF) اقدامات جهانی را برای مقابله با پولشویی، تروریسم و تامین مالی اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی رهبری می‌کند. این نهاد استانداردهای بین‌المللی پولشویی را تعیین می‌کند تا اطمینان حاصل کند که مقام‌های ملی نتوانند به‌طور موثر به دنبال وجوه غیرقانونی مرتبط با قاچاق موادمخدر، تجارت غیرقانونی اسلحه، کلاهبرداری سایبری و سایر جرائم جدی باشند.

این گروه ویژه مالی یا همان FATF درباره نحوه پولشویی تامین مالی تروریسم تحقیق و استانداردهای جهانی را برای کاهش خطرات ترویج و ارزیابی می‌کند که آیا کشورها اقدامات موثری انجام می‌دهند یا خیر! در مجموع بیش از ۲۰۰ کشور و حوزه قضایی متعهد در سراسر جهان به‌عنوان بخشی از یک ‌سازوکار هماهنگ بین‌المللی برای پیشگیری از جرائم سازمان‌‌‌یافته، فساد و تروریسم متعهد شده‌‌‌اند.

کشورها و حوزه‌های قضایی با کمک سایر شرکای جهانی، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی و خود کارگروه ارزیابی می‌شوند. بر این اساس و در پاسخ به نگرانی فزاینده در مورد پولشویی، اجلاس G-7 که در سال۱۹۸۹ در پاریس برگزار شد، گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF را تاسیس کرد.

ایجاد رهنمودها، تعیین استانداردها و تشویق اجرای موثر اقدامات قانونی، اداری و عملیاتی برای مبارزه با پولشویی، تامین مالی تروریسم و اشاعه‌گری و سایر تهدیدها علیه یکپارچگی نظام مالی جهانی از جمله اهداف FATFهستند.

این کارگروه، پیشرفت کشورها را در اجرای توصیه‌ها نظارت کرده و پذیرش جهانی اجرای توصیه‌های FATF را ترویج می‌کند؛ FATF بر این اساس چارچوبی جامع و منسجم از اقداماتی است که کشورها باید برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم و همچنین تامین مالی اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی اجرا کنند.

کارگروه ویژه اقدام مالی دارای سه ‌نوع فهرست است که عبارتند از: لیست سفید، سیاه و خاکستری. در شرایطی که کارکرد لیست‌های سیاه و سفید مشخص به نظر می‌رسد، لیست خاکستری لیستی است برای کشورهایی که بهشتی برای حمایت از بودجه تروریسم و پولشویی در نظر گرفته می‌شوند و این کشورها در لیست خاکستری FATF قرار می‌گیرند. این فهرست همچنین هشداری برای کشورهایی بوده که ممکن است وارد لیست سیاه شوند.

گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF بدون شک مرتبط‌‌‌ترین نهاد تنظیم استاندارد بین‌المللی در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم و اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی است.

مهم‌ترین هدف این نهاد تعیین استانداردها و ترویج اجرای موثر اقدامات قانونی، نظارتی و عملیاتی برای مبارزه با پولشویی، تامین مالی تروریسم و سایر تهدیدهای مرتبط با یکپارچگی نظام مالی بین‌المللی است.

ذکر این نکته حائزاهمیت است که FATF یک سازمان بین‌دولتی و یک «سازمان سیاستگذار» است که برای ایجاد اراده سیاسی لازم به‌منظور انجام اصلاحات قانونی و نظارتی ملی در حوزه پولشویی فعالیت می‌کند.

این سازمان اقدامات جهانی را برای مقابله با پولشویی، تروریسم و تامین مالی اشاعه آن رهبری می‌کند. گروه ویژه اقدام مالی یا همانFATF، بر این اساس درباره نحوه پولشویی و تامین مالی تروریسم تحقیق و استانداردهای جهانی را برای کاهش خطرات ترویج و ارزیابی می‌کند که آیا کشورها اقدامات موثری را انجام می‌دهند یا نه.

کنوانسیونCFT کنوانسیونی است برای مقابله با تامین مالی تروریسم. این کنوانسیون یکی از چهار لایحه مرتبط با گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF بود که در سال‌های اخیر در کانون بحث‌های سیاسی و اقتصادی ایران نیز قرار گرفت.

هدف از کنوانسیونCFT که در سال۱۹۹۹ توسط سازمان ملل متحد تصویب شد، جلوگیری از هرگونه کمک مالی به گروه‌هایی است که به‌عنوان گروه‌های تروریستی شناخته می‌شوند. این کنوانسیون کشورها را موظف می‌کند که سازوکارهای قانونی و بانکی خود را طوری تنظیم کنند که منابع مالی مشکوک شناسایی و مسدود شوند.

بر این اساس هر کشوری که بخواهد در عرصه جهانی تعاملات و همکارهای سازنده در عرصه‌های اقتصادی، علمی و… داشته باشد، مجبور است عضو گروه ویژه مالی یا همان FATF و تشکل‌های چهارگانه وابسته به آن شود.

تشکل‌هایی که کنوانسیون‌هایCFT و پالرمو نیز ازجمله آنهاست و کشورهایی که به این کنوانسیون‌ها می‌پیوندند، متعهد به رعایت الزامات آن خواهند بود. بدین ترتیب اگر بخواهیم کارکرد گروه ویژه اقدام مالی را در گزاره مختصر و مفید تعریف کنیم باید بگوییم که رفع کارآمد تحریم‌ها منوط به رعایت تعهدات در قالب FATF است.

* عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی