سلامت روان، ایستادگی در برابر فرسایش خاموش
بعد از روزهای سنگین و اضطراب‌آلود جنگ ۱۲روزه، حالا نه فقط زیرساخت‌های فنی بلکه ذهن و روان ما هم نیاز به ترمیم دارد. خستگی‌های روانی، اختلال خواب، اضطراب‌های مداوم و واکنش‌های ناگهانی، نشانه‌هایی است که از فرسایش پنهان ذهن در زمانه بحران خبر می‌دهند و بی‌توجهی به آنها یعنی انباشتن فشاری که دیر یا زود راه خود را به جسم و جامعه باز خواهد کرد.
در این شرایط نقش روانپزشکان و مداخلات روان‌درمانی حیاتی‌تر از همیشه است. انتشار راهنمای «مداخلات روانپزشکی بزرگسالان در دوران جنگ» توسط سازمان نظام پزشکی، قدمی ارزشمند برای جدی گرفتن سلامت روان، به‌مثابه بخشی از امنیت عمومی است.
استفاده از این راهنما و آنچه به‌درستی در آن آمده، اما نیازمند دو شرط کلیدی است:
۱- اعتماد مردم به مسیر درمان روان‌شناختی و دارویی
۲- حمایت رسانه‌ها، پزشکان عمومی و مسوولان بهداشت از روند آموزش‌محور، نه صرفا نسخه‌محور.
مردم باید بدانند که مراجعه به روانپزشک نشانه ضعف نیست، همانطور که استفاده از داروی تیروئید یا انسولین، عیب نیست.
مهم‌تر اینکه،داروی روانی نه پایان ماجراست، نه نقطه شروع تنبلی بلکه یکی از ابزارهای موقت برای بازگرداندن تعادل ذهن است.
چند نکته ساده برای مراقبت موثرتر از روان
اگر پزشک یا روانپزشک برای شما دارویی تجویز کرده، آن را به‌عنوان بخشی از مسیر بهبود ببینید، نه راه‌حل نهایی و نه نشانه ضعف.
برای مراقبت بهتر:
– دارو را خودسرانه و ناگهانی قطع نکنید، حتی اگر حالتان بهتر شد. قطع ناگهانی می‌تواند آسیب‌زا باشد و علائم را بازگرداند.
– به‌هیچ‌وجه از داروهای خواب‌آور، ضدافسردگی یا آرام‌بخش بدون تجویز استفاده نکنید حتی اگر طبیعی یا گیاهی به‌نظر برسند.
– اگر تا دو هفته پس از شروع دارو، بهبودی یا تعادل را حس نکردید، بدون نگرانی به پزشک خود مراجعه کنید و مشورت بگیرید. تغییر دُز یا جایگزینی دارو، بخشی عادی از درمان است.
– مهم‌تر از همه یادتان باشد: درمان روان فقط دارو نیست. حمایت خانواده، گفت‌وگو، آموزش، فعالیت بدنی، تنفس آگاهانه و حتی معنویت، همگی مکمل درمان شما هستند.
چه کسانی باید با دقت بیشتری مراقب باشند؟
برخی گروه‌ها به‌دلیل شرایط جسمی یا حساسیت ویژه باید پیش از مصرف هر دارویی حتما با روانپزشک مشورت کنند:
– افراد سالمند یا مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون یا ناراحتی قلبی چون ممکن است مصرف همزمان چند دارو با هم تداخل ایجاد کند.
– زنان باردار یا شیرده به‌ویژه در ماه‌های نخست بارداری چون برخی داروها ممکن است بر رشد جنین یا سلامت نوزاد اثر بگذارند.
– کودکان و نوجوانان که نیازمند دقت دوچندان در تشخیص، دُز و نوع دارو هستند و فقط باید تحت نظر متخصص کودک یا روانپزشک اطفال درمان شوند.
در پایان یادمان نرود:
همانطور که بدن نیازمند اکسیژن، غذا و واکسن است، روان ما نیز نیازمند حمایت، آگاهی و گاه داروست.
در دنیایی پرآشوب، سلامت روانی نه تجمل بلکه ضرورت بقاست.
نایارا سپنتا، تحلیلگر حوزه سلامت و دارو
