اروپا در حاشیه انقلاب فناوری
گروه فناوری– «تام فیرلس» و «دیوید لوهنو» در وال استریت ژورنال گزارش داده‌اند که انقلاب فناوری جهان در حال عقب گذاشتن اروپاست. متن زیر یادداشت این دو نویسنده است.
اروپا هیچ جایگزین داخلی برای شرکت‌هایی مانند «گوگل»، «آمازون» یا «متا» ندارد. ارزش بازار اپل از کل بازار سهام آلمان بیشتر است. ناتوانی این قاره در ایجاد شرکت‌های بزرگ فناوری بیشتر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آن و دلیل اصلی رکود اقتصادی آن تلقی می‌شود. این موضوع با چشم‌انداز تعرفه‌های بالاتر که تهدید می‌کند رشد اقتصادی را بیشتر مهار کند، حتی فوری‌تر است. سرمایه‌گذاران و کارآفرینان می‌گویند موانع رشد فناوری عمیقا ریشه‌دار هستند: فرهنگ تجاری محتاط و ریسک‌گریز، قوانین کار سختگیرانه، مقررات دست‌وپاگیر، ذخیره کمتر سرمایه خطرپذیر و رشد اقتصادی و جمعیتی بی‌رمق.
توماس اودنوالد، یک کارآفرین فناوری آلمانی ژانویه سال گذشته سیلیکون‌ولی را ترک کرد تا به آلف آلفا، یک استارتاپ مستقر در هایدلبرگ آلمان، بپیوندد که هدفش رقابت مستقیم با اوپن‌ای‌آی، پیشرو در هوش مصنوعی بود. اودنوالد نزدیک به سه دهه را در کالیفرنیا گذرانده بود اما امیدوار بود که بتواند به ساخت یک غول فناوری اروپایی برای رقابت با آمریکایی‌ها کمک کند. او از آنچه دید شوکه شد. همکاران فاقد مهارت‌های مهندسی بودند. هیچ یک از اعضای تیم او سهام تشویقی نداشتند که انگیزه آنها را برای موفقیت کاهش می‌داد. همه چیز به کندی پیش می‌رفت. پس از دو ماه، اودنوالد استعفا داد و به کالیفرنیا بازگشت. او گفت: «اگر به سرعت تغییرات در سیلیکون‌ولی نگاه کنم، آنقدر سریع اتفاق می‌افتد که فکر نمی‌کنم اروپا بتواند با آن سرعت همراه باشد.» آلف آلفا از آن زمان اعلام کرده که از ساخت یک مدل هوش مصنوعی در مقیاس بزرگ فاصله گرفته و در عوض روی کارهای قراردادی برای دولت و مشاغل تمرکز خواهد کرد. این شرکت اعلام کرد که بیش از ۹۰درصد کارکنان آن در برنامه سهام تشویقی شرکت می‌کنند. اروپا که تا حد زیادی انقلاب دیجیتال اول را از دست داده است، به نظر می‌رسد موج بعدی را نیز از دست بدهد. ایالات‌متحده و چین با سرمایه خطرپذیر و بودجه دولتی فراوان، به شدت در هوش مصنوعی و سایر فناوری‌هایی که نوید افزایش بهره‌وری و استانداردهای زندگی را می‌دهند، سرمایه‌گذاری می‌کنند. در اروپا سرمایه‌گذاری خطرپذیر در فناوری یک‌پنجم سطح ایالات‌متحده است.
«مارک آندرسن»، سرمایه‌گذار فناوری آمریکایی، میمی را در حساب کاربری ایکس خود منتشر کرد که تصویری از بازیگران بزرگ هوش مصنوعی مانند OpenAI و رقیب چینی DeepSeek را در حال رقابت برای سلطه نشان می‌داد. در میزی در نزدیکی، شخصیتی که با پرچم اتحادیه اروپا مشخص شده بود، جدا نشسته و به تصویری از یک درب پلاستیکی متصل به بطری نوشیدنی خیره شده بود؛ یک الزام قانونی جدید در اروپا با هدف تشویق بازیافت. پیام این بود: اروپا بر نبردهای اشتباه تمرکز کرده است. «ماریو دراگی»، رییس سابق بانک مرکزی اروپا که توسط مقام ارشد اتحادیه اروپا مامور شده بود تا به تشخیص دلیل رکود اقتصاد اروپا کمک کند، نوشت: «این یک چالش وجودی است.» در گزارشی که سپتامبر گذشته منتشر شد، دراگی عدم وجود یک بخش فناوری پررونق را به عنوان یک عامل کلیدی مشخص کرد. او نوشت: «اتحادیه اروپا در فناوری‌های نوظهور که رشد آینده را هدایت خواهند کرد، ضعیف است.» تنها چهار شرکت از ۵۰شرکت برتر فناوری جهان اروپایی هستند، با وجود اینکه اروپا جمعیت بیشتر و سطح تحصیلات مشابهی با ایالات‌متحده دارد و ۲۱درصد از تولید اقتصادی جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. هیچ‌یک از ۱۰شرکت برتر سرمایه‌گذار در محاسبات کوآنتومی در اروپا نیستند.
مشکلات عمیق‌تر از صرفا فناوری هستند و حقیقت گسترده‌تری درباره اروپا را منعکس می‌کنند: این قاره سهم خود را از شرکت‌های جدید و تحول‌آفرین که بازارها را به لرزه درمی‌آورند و نوآوری را تحریک می‌کنند، ایجاد نمی‌کند. براساس محاسبات اندرو مک‌آفی، محقق ارشد در دانشکده مدیریت اسلونMIT و هم‌بنیان‌گذار استارتاپ هوش مصنوعی Workhelix، طی ۵۰سال گذشته، ایالات‌متحده ۲۴۱شرکت با ارزش بازار بیش از ۱۰میلیارد دلار را از صفر ایجاد کرده، در حالی که اروپا تنها ۱۴شرکت را ایجاد کرده است. شرکت‌ها و صنایع جدید- به عنوان مثال، جایگزینی خودروها با درشکه‌ها- به یک کشور امکان می‌دهد تا با همان تعداد کارگر، کالاهای بیشتری تولید کند که یک عامل کلیدی در شکوفایی و رفاه است. اروپا تحت سلطه صنایع قدیمی مانند خودرو و بانک‌ها است که مدت‌ها پیش بهره‌وری خود را افزایش داده‌اند. طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، شرکت معمولی در بین ۱۰شرکت برتر سهامی عام در ایالات‌متحده در سال ۱۹۸۵ تاسیس شده است، در حالی که در اروپا این تاریخ ۱۹۱۱ است. تا اواخر دهه۱۹۹۰، زمانی که انقلاب دیجیتال آغاز شد، کارگر متوسط اتحادیه اروپا ۹۵درصد از آنچه همتایان آمریکایی‌شان در هر ساعت تولید می‌کردند، تولید می‌کرد. اکنون اروپایی‌ها کمتر از ۸۰درصد تولید می‌کنند. اقتصاد اتحادیه اروپا اکنون یک‌سوم کوچک‌تر از اقتصاد ایالات‌متحده بوده و در دنده پایین گیر کرده و در دو سال گذشته با یک‌سوم سرعت ایالات‌متحده رشد کرده است.
زمستان دیجیتال
اروپا دانشگاه‌های تحقیقاتی در سطح جهانی و ذخیره عمیقی از استعدادهای مهندسی و علمی دارد که بخش زیادی از آن، شرکت‌های برتر ایالات‌متحده را تغذیه می‌کند. اسپاتیفای و شرکت‌های فین‌تک ریولت و کلارنا نمونه‌های موفقی هستند. سرمایه‌گذاری خطرپذیر نسبتا دیر وارد شد اما شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایالات‌متحده در دهه گذشته در اروپا مستقر شده‌اند، ازجمله «سکویا کپیتال»، «لایتاسپید»، «آیکانیک» و .«NEA» لوسیانا لیکساندرو، شریک سکویا کپیتال مستقر در لندن گفت: «اروپا بازار بسیار کوچک‌تری است اما این بدان معنا نیست که فرصت‌های بزرگی ندارد.»
اروپا شروع امیدوارکننده‌ای داشت. در آغاز انقلاب دیجیتال در دهه ۱۹۹۰، این منطقه دارای چندین شرکت پیشرو در زمینه نیمه‌هادی (ASML مستقر در هلند، ARM بریتانیا)، غول‌های نرم‌افزاری (SAP آلمان) و بازیگر مسلط در تلفن‌های همراه (نوکیای فنلاند) بود. وب جهان‌گستر توسط یک بریتانیایی، تیم برنرزلی، در یک مرکز تحقیقاتی اروپایی اختراع شد. یکی از دلایل اصلی عقب‌ماندگی کنونی اروپا را می‌توان در فقدان سرعت خلاصه کرد. کارآفرینان گلایه دارند که همه چیز در اروپا زمان بیشتری می‌برد: جذب سرمایه، رعایت مقررات محلی و استخدام و اخراج کارکنان. کارل‌هاینتس براندنبورگ، مهندس آلمانی که به اختراع فرمت فشرده‌سازی صوتی دیجیتال MP3 کمک کرد، گفت: «در آلمان بسیاری از مردم بیش از حد محتاط هستند.» او گفت که شرکت‌های الکترونیک مصرفی آلمانی فکر نمی‌کردند که این اختراع مهم است و به اندازه کافی روی آن سرمایه‌گذاری نکردند و سپس اپل در اوایل دهه۲۰۰۰ از این اختراع برای فروش نزدیک به نیم میلیارد پخش‌کننده آی‌پاد استفاده کرد. براندنبورگ اکنون به دنبال ۵میلیون یورو (۶/۵میلیون دلار) سرمایه برای یک استارتاپ هدفون نسل بعدی است.
فابریزیو کاپوبیانکو، کارآفرین اولیه فناوری از ایتالیا که دهه‌ها در سیلیکون‌ولی زندگی کرده است، گفت: «چیزی که در آمریکا متفاوت بوده، سرعت تقریبا همه چیز است.» او گفت: «آمریکایی‌ها خیلی سریع تصمیم می‌گیرند. اروپایی‌ها باید با همه صحبت کنند و ماه‌ها طول می‌کشد.» کاپوبیانکو که سه سال پیش به ایتالیا بازگشت، اکنون در حال ساخت یک کارخانه استارتاپ در کوه‌های آلپ ایتالیا برای شناسایی شرکت‌های فناوری اروپایی است. جایزه برندگان: بلیط یک‌طرفه به سیلیکون‌ولی. کاپوبیانکو گفت: «فکر نمی‌کنم بتوانید سیلیکون‌ولی را در اروپا بازتولید کنید.» او می‌خواهد سایر کارآفرینان اروپایی از مثال او پیروی کنند، خود را در مرکز فناوری آمریکا مستقر و تیم‌های مهندسی مستقر در اروپا را مدیریت کنند؛ جایی که دستمزد و هزینه‌های زندگی پایین‌تر است. کاپوبیانکو گفت که این به ناچار به این معنی است که مشاغل با بالاترین ارزش در ایالات‌متحده خواهند بود.
بیشتر استارتاپ‌های اروپایی گسترش خود را با همان سرعت همتایان آمریکایی‌شان بسیار دشوار می‌دانند و معمولا به ایالات‌متحده نقل مکان می‌کنند، توسط شرکت‌های آمریکایی خریداری می‌شوند یا با آنها همکاری می‌کنند. یکی از بزرگ‌ترین استارتاپ‌های بریتانیا، شرکت تحویل کالاDeliveroo، اخیرا موافقت کرده که کسب و کار خود را بهDoorDash مستقر در ایالات‌متحده به مبلغ ۹/۳میلیارد دلار بفروشد. حتی داغ‌ترین شرکت‌های هوش مصنوعی اروپا نیز به جای رقابت با شرکت‌های آمریکایی، با آنها همکاری می‌کنند. دیپ‌سیک مستقر در لندن در سال۲۰۱۴ توسط شرکت مادر گوگل، آلفابت، خریداری شد.Mistral AI مستقر در پاریس که بیش از یک میلیارد دلار در رقابت برای ساخت مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی جمع‌آوری کرده، قراردادهای توزیع با مایکروسافت، گوگل و آمازون امضا کرده است. در اروپا بیشتر تامین مالی کسب‌وکارها همچنان از طریق بانک‌ها انجام می‌شود که معمولا در صورت زیان، وثیقه فیزیکی- شاید یک ساختمان- را طلب می‌کنند. اشکال دیگر تامین مالی شامل صندوق‌های بازنشستگی عمومی ریسک‌گریز است. کارآفرینان می‌گویند سرمایه‌گذاران اولیه سرمایه خطرپذیر نیز شرایطی را طلب می‌کردند که بنیان‌گذاران را به بن‌بست می‌کشاند. حسین کانجی، یک سرمایه‌گذار فناوری آمریکایی که Hoxton Ventures، یک شرکت سرمایه خطرپذیر مستقر در لندن را تاسیس کرد، گفت: «مقادیر زیادی سرمایه پراکنده و کوچک وجود دارد و سپس شما این سازمان‌های بسیار بزرگ، کند و بوروکراتیک شبه‌دولتی را دارید. در این میان، سرمایه پویاتری که در ایالات‌متحده وجود دارد، به میزان بسیار کمی در دسترس است.»
مقررات پیچیده
گسترش سریع در اروپا دشوار است. ایالات‌متحده یک بازار بزرگ و یکپارچه است، در حالی که اروپا ده‌ها کشور با زبان، قوانین و مالیات‌های خاص خود را دارد. قوانین کار با سخت‌تر کردن استخدام و اخراج کارکنان، حرکت کارگر را کند می‌کنند. (اغلب در اروپا برای ترک یک شرکت، یک دوره سه ماهه اعلام قبلی وجود دارد و در برخی موارد یک بند عدم رقابت شش ماهه که در بریتانیا به شوخی «مرخصی باغبانی» نامیده می‌شود.) تا یکی، دو سال گذشته، حق انتخاب سهام در بیشتر کشورهای اروپایی به ندرت استفاده می‌شد زیرا قبل از اینکه به مرحله بلوغ برسند، به عنوان درآمد مالیات می‌گرفتند. مالیات‌ها بالاتر هستند و مقرراتی که برای مهار کسب‌وکارهای بزرگ طراحی شده‌اند، برای استارتاپ‌ها به یک دردسر پرهزینه و زمان‌بر تبدیل می‌شوند.
«سباستین اشتاین‌هاوزر»، مدیر ارشد استراتژی و عملیات در غول نرم‌افزاری آلمانی SAP گفت: «برای شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی در ایالات‌متحده یا چین آسان‌تر است که به اروپا نقل مکان کرده تا اینکه از اروپا رشد کنند و مجبور شوند از ابتدا برای رعایت چارچوب نظارتی بسیار پیچیده‌تر سرمایه‌گذاری کنند.» عشق اروپا به مقررات یکی از دلایلی است که هان شیائو به فکر انتقال استارتاپ هوش مصنوعی خود از برلین به ایالات‌متحده افتاد. او و دو دوستش شرکت خود، Jina AI را پنج سال پیش پس از تحصیل در آلمان تاسیس کردند، با هدف اعمال یادگیری ماشینی برای جست‌وجوی اطلاعات در داده‌های ساختارنیافته برای شرکت‌ها. شیائو گفت: «وقتی آلمانی‌ها درباره هوش مصنوعی صحبت می‌کنند، اولین موضوع اخلاق و مقررات است»، در حالی که سرمایه‌گذاران در ایالات‌متحده و چین بر نوآوری تمرکز دارند. او گفت مهندسان در برلین نیز به سختی پیدا می‌شوند. تلاش‌های شیائو برای اخراج کارگران کم‌کار به دادگاه کشیده شده است. ۱۷کارمند او سعی کردند اتحادیه تشکیل دهند. شیائو در ابتدا حدود ۷میلیون دلار از شرکت‌های سرمایه خطرپذیر آمریکایی و چینی و بازوی آمریکایی SAP جذب کرد. آخرین دور تامین مالی ۳۰میلیون دلاری او توسط شرکت سرمایه‌گذاری سیلیکون‌ولی Canaan Partners هدایت شد. شیائو گفت که بازار اروپا برای فناوری هوش مصنوعی بسیار کوچک است و مشتریان محلی به کندی این فناوری را پذیرفته‌اند. شیائو پس از گذراندن ماه‌های نوامبر و دسامبر در پالو آلتو، تصمیم گرفت به ایالات‌متحده نقل مکان کند. براساس یک نظرسنجی اخیر از آمازون، کسب‌وکارهای اروپایی ۴۰درصد از بودجه IT خود را صرف رعایت مقررات می‌کنند. این نظرسنجی نشان داد که دو‌سوم کسب‌وکارهای اروپایی تعهدات خود را براساس قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا، که تابستان گذشته به اجرا درآمد، درک نمی‌کنند.
متا به دلیل مقررات اتحادیه اروپا، عرضه آخرین مدل هوش مصنوعی خود در اروپا را نزدیک به یک سال به تعویق انداخت. این شرکت در ماه مارس یک نسخه محدود را عرضه کرد که شامل ویژگی‌هایی مانند تولید یا ویرایش تصویر نمی‌شد. اپل نیز ویژگی‌های جدید هوش مصنوعی خود را برای آیفون‌ها در اروپا تا همین هفته‌های اخیر به تعویق انداخت. شرکت نرم‌افزاری Bird، یکی از موفق‌ترین استارتاپ‌های هلند، اخیرا اعلام کرد که قصد دارد عملیات اصلی خود را به دلیل مقررات محدودکننده هوش مصنوعی، از اروپا به ایالات‌متحده، دوبی و سایر نقاط منتقل کند. رابرت ویز، بنیانگذار این شرکت در صفحه لینکدین خود نوشت: «اروپا از قانونگذاری دست بردار. شاید ما اولین باشیم اما آخرین (شرکتی که از اروپا خارج می‌شود) نخواهیم بود.»
اهمیت فرهنگ
شهرهای اروپایی در رتبه‌بندی کیفیت زندگی در صدر و بسیار جلوتر از همتایان آمریکایی خود قرار دارند. این سبک زندگی ممکن است به کاهش تمایل به ریسک، همراه با فرهنگی از برابری که جاه‌طلبی بی‌حد و حصر را ناپسند می‌داند، کمک کند. کریس هیل، بومی سانتا مونیکا، کالیفرنیا، که در لندن زندگی می‌کند و صندوقی را برای EdenBase مدیریت می‌کند، گفت: «من بسیاری از طرح‌های ارائه‌ای را دریافت می‌کنم که می‌گویند این می‌تواند یک شرکت ۵۰ تا ۱۰۰میلیون دلاری باشد و این واقعا مرا جذب نمی‌کند.» سباستین مالابی، عضو شورای روابط خارجی که کتابش «قانون قدرت» به تفصیل چگونگی ایجاد فرهنگ کارآفرینی در سیلیکون‌ولی را شرح می‌دهد، گفت: ظهور سرمایه خطرپذیر در لندن می‌تواند در نهایت یک اکوسیستم کارآفرینی ایجاد کند که در آن پول، استعداد و ایده‌ها به سرعت در گردش باشند. با این حال، در برخی موارد، عادت‌های قدیمی ممکن است به سختی از بین بروند. مک‌آفی از MIT گفت که گزارش دراگی کار بزرگی در تشخیص بخش فناوری عقب‌مانده اروپا انجام داد اما سپس دولت‌ها را به صرف بیشتر پول عمومی برای تحریک این بخش تشویق کرد و این نکته را نادیده گرفت که پول خصوصی به احتمال زیاد به دلیل مقررات و مشکلات دیگر غایب بود. مک‌آفی گفت: «در آن زمان بود که من از تکان دادن سرم به نشانه موافقت به کوبیدن آن به میز رسیدم.»
