زمین بایر نفت آماده جذب سرمایه‌گذاری خارجی
جهان صنعت– سرنوشت توسعه در صنعت نفت ایران به توافق ایران و آمریکا گره خورده است؛ اگر تحریم‌های نفتی ایران رفع شود، می‌توان امیدوار بود که صنعت نفت به سرعت در مسیر توسعه گام برخواهد داشت زیرا زیرساخت‌ها و پروژه‌ها همه آماده است و سختی کار و کمبود منابع برای سرمایه‌گذاری و تکنولوژی‌های نو در دنیاست.
ورود سرمایه‌گذاران خارجی، انتقال تکنولوژی‌های نوین به کشور و بهبود فرآیندهای تولید و استخراج در انتظار خواهد بود زیرا در یک دهه گذشته به دلیل تحریم‌های گسترده و باوجود فرصت‌های بسیاری که پیش‌روی صنعت نفت ایران قرار داشت، سرمایه‌گذاران خارجی را از سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران محدود می‌کرد.
گسترش تحریم‌های نفتی براساس گزارش‌های رسمی دست‌کم ۳۱۰میلیارد دلار به صنعت نفت ایران زیان وارد کرده است. ایران از سال۲۰۱۳ تا ۲۰۲۴ مجموعا ۲۹۳میلیارد دلار از عدم فروش نفت خسارت دیده که دلیل آن تحریم، لو رفتن شبکه فروش نفت در دوره برجام و کرونا بود.
با فرض تخفیف میانگین ۵دلاری برای صادرات نفت در تحریم، عدم‌النفع ایران از این محل ۴/۱۶میلیارد دلار برآورد می‌شود که کل خسارت نفتی ایران در سه دولت اوباما، ترامپ و بایدن را به ۳۱۰میلیارد دلار می‌رساند.
در سال۲۰۲۰ فقط ۵/۱۵درصد از ظرفیت درآمدزایی نفتی ایران نسبت به شرایط ایده‌آل محقق شد اما با تغییر رویکرد سیاست خارجی ایران در همکاری با چین این شاخص تا سال۲۰۲۴ به بیش از ۶۷درصد رسید.
کارشناسان بر این باورند که اگر توافقی میان ایران و آمریکا به وقوع بپیوندد، می‌تواند منجر به تحولاتی عظیم در صنعت نفت کشور شود زیرا با لغو تحریم‌ها و بازگشت به بازار جهانی، ایران می‌تواند بار دیگر به یکی از تامین‌کنندگان اصلی نفت در جهان تبدیل شود و با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های خارجی، گامی موثر در جهت توسعه پایدار صنعت نفت خود بردارد.
در شرایطی که ممکن است ایران و آمریکا به توافقی برای کاهش تنش‌ها دست پیدا کنند، سوالات مهمی درباره سرنوشت صنعت نفت ایران مطرح می‌شود. هرچند سرمایه‌گذاری یکی از نیازهای اساسی توسعه صنعت نفت ایران محسوب می‌شود اما این صنعت در تمام بخش‌ها اعم از بالادست، پایین‌دست و اداره امور هم با چالش‌هایی مواجه است و اصلاحات در ساختارها و فرآیندهای اداری را می‌طلبند.
در این راستا نیاز است که دولت و دستگاه‌های مسوول در ایران به اصلاحات اساسی در زمینه بهبود محیط کسب‌وکار و تسهیل روندهای اداری پرداخته و اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را به دست آورند. علاوه‌براین سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها نیاز به پیش‌بینی خطرات و پتانسیل‌های بازگشت مالی دارد بنابراین ایجاد ساختارهای قانونی و حمایتی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی از اهمیت بالایی برخوردار است.
این امر همچنین شامل تسهیل فرآیندهای مالیاتی، قانونی و اداری می‌شود. از سویی صنعت نفت ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور نیاز مبرمی به سرمایه‌گذاری و به‌کارگیری تکنولوژی‌های نوین دارد.
همه چیز آماده است
ضرورت جذب سرمایه‌گذاری خارجی توسعه پایدار در صنعت نفت ایران بدون سرمایه‌گذاری کافی و به‌روز شدن تکنولوژی‌های مرتبط ممکن نیست. موضوعی که امیر مقیسه، مدیر سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار شرکت ملی نفت ایران دراین رابطه به شانا گفته است: اگرچه تلاش‌ها برای جذب حداکثری منابع مالی داخلی ادامه دارد، ساختار این فرصت‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده که برای سرمایه‌گذاران خارجی نیز جذابیت داشته باشد.
او اضافه می‌کند: «شرکت ملی نفت ایران به تازگی از بسته اقتصادی جدیدی خبر داده که اهداف آن تسهیل فرآیند واگذاری و اجرای قراردادهای بالادستی نفت و گاز است. این بسته شامل افزایش نرخ بازدهی داخلی در قراردادهای IPC به بالای ۲۰درصد ارزی و همچنین تسهیلات مالیاتی برای سرمایه‌گذاران است.»
مقیسه براین باور است که بسته جدید شرکت ملی نفت جذاب‌ترین بسته‌ای است که تاکنون تصویب و رونمایی شده، به این دلیل که برای قراردادهای بالادستی نفت و گاز تدارک دیده شده و به تایید ارکان تصمیم‌گیری کشور می‌رسد. مهم‌ترین بخش آن افزایش نرخ بازدهی داخلی در قراردادهای IPC به بالای ۲۰درصد ارزی است که در مقایسه با رقبای منطقه و بازارهای داخلی، نرخ بسیار جذابی است. افزون بر این، تسهیلاتی در حوزه مالیات برای این دسته از قراردادها در نظر گرفته شده که این هم جزو مزیت‌های قراردادهای ما نسبت به سایر حوزه‌های فعالیت در داخل و خارج از کشور محسوب می‌شود.
وی موضوع دیگر در ایجاد زیرساخت‌ها برای جذب سرمایه‌های خارجی را کوتاه شدن فرآیند انعقاد قراردادها عنوان کرد و گفت: «براساس توافقی که با نهادهای دولتی داشتیم، برای عقد قراردادها، پس از تهیه طرح توسعه از سوی سرمایه‌گذار و تایید آن، از آغاز مذاکرات تا تنفیذ و اجرای کار، زمانی حدود شش تا هفت ماه در نظر گرفتیم. این مواردی است که برای بخش‌خصوصی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی اهمیت دارد و تصمیم‌گیری را برای آنها مطمئن‌تر می‌کند. نکته مهم دیگر برای ایجاد اطمینان و اعتماد سرمایه‌گذاران، شفافیت در معرفی فرصت‌ها و مذاکرات است بنابراین در این رویداد، ۲۰۰فرصت سرمایه‌گذاری با اطلاعات فنی و اقتصادی لازم برای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ازجمله نوع قرارداد، شرح کلی خدمات مورد نیاز، برآورد اولیه از ذخیره میدان و مقدار سرمایه‌گذاری به‌صورت یکسان در اختیار تمام سرمایه‌گذاران قرار گرفت تا سرمایه‌گذاران با مقایسه شرایط بهترین فرصت موردنظر خود را انتخاب کنند.»
وی بر این نکته تاکید می‌کند که هدف اصلی جذب سرمایه‌گذاری خارجی به منظور ایجاد بستر مناسب و امن برای تامین مالی پروژه‌ها و تسهیل جذب سرمایه‌گذاران است. به گفته مقیسه، شفافیت در معرفی فرصت‌ها و اطلاعات مربوط به آنها، از جمله نوع قراردادها و برآورد اولیه ذخایر برای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران بسیار مهم است.
مدیر شرکت ملی نفت ایران همچنین درباره رقابت بخش‌خصوصی داخلی با سرمایه‌گذاران خارجی گفت: «در قراردادهای جاری IPC شرایط لازم برای ملحق شدن سرمایه‌گذاران خارجی به پیمانکاران داخلی فراهم شده است تا شرکت‌های ایرانی نیز سهم بیشتری از قراردادها داشته باشند.»
در نهایت مقیسه به چشم‌انداز شرکت ملی نفت در تعامل با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی اشاره کرده و اظهارامیدواری می‌کند که این شرکت برای توسعه بالادست به همکاری با بخش‌خصوصی و غیردولتی نیاز دارد و امیدوار است که این تعاملات به رونق کسب‌وکار و ایجاد ثروت برای نسل‌های آینده منجر شود.
بازار جهانی منتظر نفت ایران است
وضعیت کنونی صنعت نفت ایران
صنعت نفت ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور، نقش حیاتی در تامین درآمدهای ملی و تامین انرژی داخلی و جهانی دارد. این صنعت که از دیرباز یکی از بزرگ‌ترین منابع درآمدی کشور بوده، با چالش‌های متعددی روبه‌رو است.
اگرچه تحریم‌های بین‌المللی، کاهش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و افت قیمت‌های جهانی نفت از جمله عواملی هستند که بر عملکرد این صنعت تاثیر منفی گذاشته‌اند اما بنا به گفته تحلیلگران بازار نفت توافق احتمالی می‌تواند به معنای بازگشت ایران به بازار جهانی نفت و افزایش صادرات نفت به کشورهای مختلف باشد.
این امر می‌تواند به کاهش قیمت‌ها در بازار جهانی نفت منجر شود و تحولاتی عمده در اقتصاد کشور ایجاد کند. در صورتی که تحریم‌ها لغو شوند، ایران می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان نفت در بازار جهانی تبدیل شود. این اتفاق نه‌تنها به افزایش درآمدهای ملی بلکه به بهبود زیرساخت‌های نفتی ایران و جذب دوباره سرمایه‌گذاری خارجی کمک می‌کند.
