کاهش تقاضا و افزایش عرضه بحران در بازار نفت
محمودخاقانی، کارشناس بین‌المللی انرژی
دولت دونالد ترامپ و نتانیاهو و متحدان‌شان به نسل‌کشی مسلمانان در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، لبنان، سوریه و… به امید تسلط برمنابع غنی نفت و گاز شرق دریای مدیترانه و خاورمیانه ادامه می‌دهند. هولوکاست مسلمان (نسل‌کشی) در تاریخ تجربه جدیدی است. تمام سازمان‌های بین‌المللی در برابر این قتل‌عام‌ها و نسل‌کشی عاجز از هرگونه عمل و اقدام لازم هستند. در همین حال گزارش‌ها از بازار نفت و کسری بودجه کشورهایی نظیر عربستان و احتمال رکود تورم در آمریکا و آلمان سرمایه‌گذاران جهان را نگران کرده است.
افزایش تولید نفت‌خام و کاهش تقاضا
برای مصرف در آمریکا اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) گزارشی منتشر کرده است که براساس آن میزان تولید نفت‌خام آمریکا درماه مارس ۲۰۲۵ به رقم ۴۸۸/۱۳میلیون بشکه در روز رسیده است. این در حالی است که تقاضا برای مصرف انرژی (نفت‌خام) در آمریکا به حدود ۲۰میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرده است.
با وجود افزایش تولید نفت‌خام در آمریکا، فعالیت تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا برای پنجمین هفته متوالی در ماه می ۲۰۲۵ کاهش یافت و به ۵۶۳ دکل رسید. چرا؟ به این دلیل که سرمایه‌گذاران معتقدند باید بدهی‌های‌شان کاهش داده شود و روی سود سهام برای سهامداران تمرکز کنند.
کاهش بهای نفت و استقراض شرکت آرامکوی عربستان
با تعهداتی که عربستان در برابر دونالد ترامپ به منظور سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در آمریکا پذیرفته، اقتصاد عربستان را با کسری بودجه قابل‌توجهی دست به گریبان کرده به‌طوری که شرکت دولتی نفت عربستان (آرامکو) اخیرا ناگزیر به فروش اوراق قرضه دلاری شد که براساس آن بتواند حدود ۵میلیارد دلار قرض کند. بدهی خالص شرکت آرامکو تا ماه آوریل سال‌جاری ۲۰۲۵ به بالاترین حد خود از سال ۲۰۲۲ میلادی رسید و با ۱۸درصد افزایش نسبت به سه‌ماهه قبل به ۲۵میلیارد دلار رسیده است.
طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، قیمت نفت‌خام برای سربه‌سر مالی عربستان باید ۳/۹۲دلار در هر بشکه باشد. پیش‌بینی صندوق مذکور برای سال۲۰۳۰، قیمت نفت‌خام برای سربه‌سر مالی عربستان را بالای ۸۰دلار در هر بشکه می‌بیند که نشان می‌دهد کسری بودجه این کشور در شرایط قیمت‌گذاری فعلی بدتر خواهد شد.
تعرفه‌های اتحادیه اروپا از سوی ترامپ
پیشنهاد دونالد ترامپ برای اعمال تعرفه ۵۰درصدی بر تمام کالاهای وارداتی از اتحادیه اروپا، ترس جدیدی را در بازار اروپا ایجاد کرده است. سال گذشته حدود ۲۴۰هزار بشکه در روز بنزین از کشورهای اروپایی به ایالات‌متحده صادر شد که نیویورک بیشترین نقطه تحویل بود و حجم کمتری نفتای تولیدی در اروپا نیز به آمریکا ارسال شد.
درحال حاضر آمریکا در برابر اروپا دست برتری دارد زیرا آمریکا بیش از هر زمان دیگری نفت‌خام تولید می‌کند اما دکل‌های کمتری را فعال می‌سازد، کمتر هزینه می‌کند و حداقل فعلا به بازار داخلی آمریکا که دارد رو به رکود می‌رود، می‌فروشد. نتیجه؟ تعادلی ناآرام بین عرضه بی‌سابقه و تقاضای رو به کاهش که می‌تواند برای بازارهای بین‌المللی هم تجربه تلخی باشد.
اوضاع خراب اقتصاد آلمان
آلمان در سه ماهه اول سال۲۰۲۳ میلادی وارد رکود شد و به این ترتیب بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا به ناچار مسیری متفاوت با دیگر کشورهای اتحادیه اروپا در پیش گرفت. براساس ارقام منتشر شده توسط موسسه ملی آمار آلمان (Destatis) وضعیت اقتصاد این کشور با تعریف فنی رکود مطابقت دارد چراکه آلمان در دو فصل پیاپی دچار انقباض اقتصادی بوده است. این اولین‌بار از زمان کاهش تولید ناخالص داخلی آلمان در سه ماهه اول و دوم سال۲۰۲۰ میلادی (یعنی زمان آغاز همه‌گیری کووید ۱۹- کرونا) است که آلمان دچار رکود می‌شود. در شرایطی که مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارهای آلمانی ضربه سنگینی از تورم بالا و افزایش نرخ‌های بهره خورده‌اند، تولید ناخالص داخلی این کشور نیز پس از کاهش ۵/۰درصدی بین اکتبر و دسامبر سال گذشته، بار دیگر بین ژانویه تا مارس سال‌جاری ۳/۰درصد کاهش یافته است.
التهاب در بازارهای جهانی انرژی
کاهش قیمت نفت در بحبوحه عدم قطعیت اینکه اوپک‌پلاس چه تصمیمی خواهد گرفت و تشدید تنش‌های اقتصادی بین آمریکا و چین ضربه مضاعف و غیرقابل پیش‌بینی را به بازار نفت وارد کرده است. لفاظی‌های تند دونالد ترامپ در مورد «نقض کامل توافق» چین با آمریکا، قیمت نفت‌خام را تحت فشار قرار داد و قیمت نفت‌خام دریای شمال اسکاتلند «برنت» (ICE) را در تاریخ نهم خردادماه ۱۴۰۴ کمی پایین‌تر از ۶۴دلار در هر بشکه و قیمت نفت‌خام متوسط غرب تگزاس (WTI) آمریکا را در آستانه ۶۰دلار در هر بشکه متعادل کرد.
دست‌اندرکاران بازار نگران هستند که اوپک‌پلاس بازار نفت را حتی بیشتر شوکه کند در حالی که بازارهای نفت کم و بیش انتظار افزایش ۴۱۱۰۰۰ بشکه در روز از سوی «هشت کشور بزرگ» اوپک‌پلاس در ماه ژوئیه ۲۰۲۵ را دارند، عربستان و روسیه در حال بررسی افزایش بیشتر تولید هستند، تا نظیر قزاقستان نفت خام بیشتری در بازار بفروشند.
این نگرانی در بازار هم مورد بحث است که لیبی می‌تواند دوباره دچار هرج و مرج شدید بشود. دولت بنغازی لیبی با اشاره به حملات مکرر به شرکت ملی نفت و تمایل به جابه‌جایی آن از طرابلس به شهرهای شرقی تهدید کرده است که یک دوره فورس ماژور دیگر را برای میادین نفتی و پایانه‌های صادراتی این کشور اعلام خواهد کرد.
توافق هسته‌ای؟
مقاماتی که نام‌شان توسط خبرگزاری‌ها اعلام نشده است در تهران و واشنگتن مدعی‌اند که احتمال توافق هسته‌ای بین ایران و آمریکا در حد بالایی ارزیابی می‌شود. مقامات ارشد ایرانی اظهار داشتند که اگر آمریکا دارایی‌های مسدود شده ایران را آزاد کند و حق ایران برای توسعه هسته‌ای غیرنظامی را به رسمیت بشناسد، احتمال توافق هسته‌ای آمریکا و ایران افزایش می‌یابد.
خروج شرکت‌های آمریکا از ونزوئلا
شرکت بزرگ نفتی آمریکایی شورون (NYSE:CVX) پس از پایان دوره مهلت دو ماهه دولت ترامپ در این هفته، قراردادهای تولید و خدمات خود را در ونزوئلا فسخ کرد و شرکت نفت دولتی PDVSA بخش عمده‌ای از صادرات ۲۷۰ تا ۲۸۰هزار بشکه‌ای نفت ترش سنگین این کشور را به دست گرفت.
قرارداد برق بین سوریه و قطر
سوریه قرارداد قابل‌توجه برق با قطر را امضا کرد. با ورود قطر به عرصه انرژی سوریه، ساخت نیروگاه‌های تولید برق، از جمله چهار نیروگاه CCGT و یک نیروگاه خورشیدی یک گیگاواتی، به ارزش ۷میلیارد دلار توسط قطر سرمایه‌گذاری می‌شود.
کلک زدن در بازار نفت
قزاقستان متهم است که در مجموعه تولیدکننده مازاد اوپک‌پلاس قرار می‌گیرد. دولت قزاقستان در پاسخ به این اتهام اعلام کرد که نمی‌تواند شرکت‌های بزرگ نفتی غربی را مجبور به کاهش تولید خود کند و حتی به دنبال افزایش تولید فراتر از ۸۲۳/۱میلیون بشکه در روز هستند یعنی حدود ۴۰۰۰۰۰ بشکه در روز بالاتر از سهمیه تولید خود، تولید خواهد کرد.
عناصر خاکی کمیاب
پکن موضع خود را در مورد صادرات عناصر خاکی کمیاب نرم‌تر می‌کند. وزارت امور خارجه چین اعلام کرد که پکن به دنبال همکاری در مورد کنترل صادرات عناصر خاکی کمیاب خود با تولیدکنندگان خودرو و نیمه‌هادی در اروپا و هند خواهد بود که احتمالا نشان‌دهنده نوعی نرمش در قبال مشتریان غیرآمریکایی است. در همین حال وزارت بازرگانی آمریکا به صادرکنندگان داخلی اتان- Enterprise Product Partners و Energy Transfer – اطلاع داد که برای صادرات هرگونه حجمی به چین، کشوری که ۵۰درصد از واردات جهانی اتان را مصرف می‌کند، باید مجوز بگیرند.
