مودی به خاطر پوتین نقره داغ می‌شود
جهان‌صنعت – در حالی که هند در طول سال‌های اخیر به شریکی مهم برای ایالات متحده آمریکا محسوب شده و در اغلب مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی در کنار واشنگتن قرار داشته، تنها در عرض چند ماه از ستایش‌های ترامپ از نارندرا مودی نخست‌وزیر هند به عنوان یک شریک مهم راهبردی، حالا کار به جایی رسیده که ترامپ می‌گوید اگر اقتصاد هندی‌ها فروپاشی هم کند برایش اهمیتی ندارد. گفته می‌شود دلیل اختلاف بی‌سابقه میان ترامپ و مودی به مسائلی از جمله اختلافات تجاری، رابطه هند با روسیه و همچنین میانجیگری آمریکا در جنگ میان هند و پاکستان مربوط می‌شود.
طبق گزارش وال استریت‌ژورنال، این رویارویی که با حملات لفظی ترامپ به هند تشدید شده، تهدیدی برای یک رابطه ژئوپلیتیکی کلیدی اما پیچیده به‌شمار می‌رود و ممکن است پیوندهایی را که ترامپ با نخست‌وزیر هند، برقرار کرده را از هم بپاشاند. در واقع این شکاف‌ها در زمانی پدیدار شده‌اند که روابط آمریکا با پاکستان در ماه‌های اخیر روبه رشد بوده و در نهایت در ماه گذشته میلادی منجر به دیدار ارتشبد عاصم منیر با دونالد ترامپ در کاخ سفید شد. در همین رابطه مانوج جوشی، پژوهشگر ارشد اندیشکده بنیاد تحقیقات ناظر در هند معتقد است که مودی از این ماجرا بسیار ناراضی است. با این حال هند که از سوی آمریکا به‌عنوان سدی در برابر چین دیده می‌شود با ادامه رابطه‌اش با روسیه، موجب نارضایتی واشنگتن شده است. به طوری که دهلینو نفت و تسلیحات از روسیه می‌خرد و به این ترتیب به اقتصاد روسیه کمک می‌کند. همچنین، هند و روسیه هر دو عضو گروه پنج‌گانه موسوم به بریکس نیز هستند.
در چنین شرایطی و در حالی که ترامپ از ولادیمیر پوتین به دلیل پایان ندادن به جنگ اوکراین روی‌گردان شده، به دنبال این است که تحریم‌های ثانویه و محدودیت‌های شدیدی برای کشورهایی که با مسکو مراوده اقتصادی دارند اعمال کند. به همین دلیل است که ترامپ چند روز قبل به صراحت گفته بود که هند بابت خرید کالاهای روسی مجازات خواهد شد. او همچنین طی پستی در شبکه‌های اجتماعی نوشت: برایم مهم نیست هند با روسیه چه می‌کند. اگر می‌خواهند اقتصادهای مرده‌شان را با هم به قهقرا ببرند، بگذار این کار را بکنند.
در همین راستا، سخنگوی راندهیر جایسوال، وزارت امور خارجه هند در واکنش به این اتفاقات در پاسخ به خبرنگاران گفت که روابط آمریکا و هند از بسیاری از چالش‌ها گذر کرده و ما همچنین به روابط دوجانبه با یکدیگر متعهد هستیم.
چرخش مهم ترامپ
با این حال، اظهارات ترامپ چرخشی آشکار نسبت به آغاز دوران ریاست‌جمهوری‌اش به‌شمار می‌رود؛ زمانی که مقام‌های واشنگتن و دهلینو امیدوار بودند برپایه رابطه ترامپ و مودی که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ شکل گرفته بود، مناسبات‌شان را تقویت کنند حتی مایک والتز، مشاور قبلی امنیت ملی دولت ترامپ به صراحت گفته بود که رابطه میان واشنگتن و دهلینو، مهم‌ترین رابطه قرن بیست‌ویکم است.
علاوه بر این ترامپ در بهمن‌ماه سال گذشته، میزبان مودی در کاخ سفید بود و او را معامله‌گری بسیار خوب توصیف کرده بود. حتی مودی نیز از شعار اول آمریکای ترامپ الهام گرفته و بارها اعلام کرده است که می‌خواهد عظمت را دوباره به هند بازگرداند اما به ناگهان و به طور غیرمنتظره‌ای، این روابط گرم و استراتژیک روبه سردی رفته و تلاش‌ها برای رسیدن به توافق دوجانبه تجاری نیز هنوز به جایی نرسیده است.
در این میان در حالی که ترامپ از عدم پیشرفت در روابط تجاری با دهلینو بسیار ناراضی به نظر می‌رسد، یکی از موضوعات مهم مناقشه میان دو کشور بحث فشارهای آمریکا برای باز کردن بازارهای کشاورزی هند است که بیش از ۴۰درصد نیروی کار این کشور در آن مشغول به کار هستند. این موضوع البته مدت‌هاست که در مذاکره میان دو کشور مطرح بوده اما هندی‌ها تاکنون زیر بار چنین قضیه‌ای نرفته‌اند؛ زیرا مقامات این کشور معتقدند روانه شدن محصولات کشاورزی آمریکایی به هند، خشم کشاورزان این کشور را برانگیخته و یک بلوک مهم و قدرتمند انتخاباتی را از مودی می‌گیرد.
معضل جنگ هند و پاکستان
همچنین طبق گزارش اخیر وال استریت‌ژورنال، روابط آمریکا و هند چندی قبل دچار مشکل دیگری شد؛ زمانی که هند و پاکستان به عنوان دو قدرت هسته‌ای وارد یک جنگ چهار روزه شدند. در بحبوحه این جنگ بود که مقامات اطلاعاتی آمریکا گزارش دادند که هندی‌ها موشک کروز براهموس را که با همکاری روسیه تولید شده را به سمت پاکستان شلیک کرده‌اند.
در واقع به گفته مقامات غربی، ترامپ نگران بود اگر بحران از کنترل خارج شود، هند ممکن است یکی از موشک‌ها را به بمب هسته‌ای مجهز کرده یا پاکستان تصمیم بگیرد سلاح هسته‌ای شلیک کند. به همین دلیل، ترامپ به ونس معاونش و روبیو وزیر امور خارجه دستور داد که با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس بگیرند و بعد نیز شخصا اعلام کرد به واسطه میانجیگری وی آتش‌بس میان دو کشور اعلام شده است؛ امری که با استقبال پاکستان و ناراحتی هند مواجه شد؛ به طوری که هندی‌ها گفتند هیچ قدرت خارجی در آتش‌بس نقشی نداشته است.
در چنین شرایطی بود که گفته می‌شود، ترامپ دوباره از دست نارندرا عصبانی شده و به مشاورانش گفته که نخست وزیر هند چرا از او تشکر نکرده است؟
اما هند، در مقابل، از ادعاهای ترامپ ناراحت شد و تاکید کرد که هیچ قدرت خارجی در آتش‌بس نقشی نداشته است. اصرار هند بر اینکه نقش آمریکا بیش از حد بزرگ جلوه داده شده، ترامپ را در خلوت خشمگین کرده و او به مشاورانش گفته که از مودی ناراحت است چون از او تشکر نکرده است.
در همین راستا، لیزا کرتیس مقام پیشین شورای امنیت ملی که در دوره اول ترامپ مسوول سیاست جنوب آسیا بوده، معتقد است: این موضوع هند خجالت‌آور بود زیرا دهلینو، همیشه ایده میانجیگری طرف ثالث را رد کرده، در حالی که پاکستان همواره به دنبال آن بوده است. اگر فقط یکی دو توئیت در ۱۰ می زده می‌شد، طرفین می‌توانستند از آن عبور کنند اما ترامپ بارها درباره نقش آمریکا در آتش‌بس صحبت کرده است. بنابراین آغوش ترامپ به سوی پاکستان و فشارش بر هند به خاطر روابط با روسیه و مسائل تجاری، درست در زمانی که هند به همکاری‌های دفاعی با غرب نزدیک می‌شد، ممکن است نتیجه عکس دهد.
درک گراسمن، استاد امنیت منطقه هند و اقیانوس آرام در دانشگاه کالیفرنیای‌جنوبی و مقام پیشین اطلاعاتی آمریکا در این خصوص مدعی شده که این کار هند را بیش‌از‌پیش به سوی روسیه سوق خواهد داد. البته هند در طول سال‌های اخیر تلاش کرده تا از وابستگی خود به مسکو در زمینه دفاعی و نظامی بکاهد و حتی پس از جنگ اوکراین جریان منظم واردات تسلیحات از روسیه را متوقف کرده است. مطابق با آمارها در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، هند ۳۶درصد از تسلیحات نظامی خود را از روسیه وارد کرده در حالی که این میزان در دوره زمانی ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ بیش از ۸۲درصد بوده است. در نتیجه در حالی که واردات سلاح از روسیه به میزان زیادی کاهش یافته اما روسیه همچنان بزرگ‌ترین تامین‌کننده سلاح هند محسوب می‌شود.
در همین رابطه آمریکا پیش‌تر برخی کسب‌و‌کارهای هندی را با این ادعا که دهلینو برای به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کند، تحریم کرده بود. حالا نیز ترامپ با وضع تعرفه‌های ۲۵درصد برای هند، گفته که دهلینو بابت خرید گسترده نفت از روسیه باید تنبیه شود. در چنین شرایطی و در حالی که وزیر خارجه آمریکا نیز می‌گوید موضوع خرید نفت و مراودات تجاری گسترده تجاری هند و روسیه یکی از نقاط مهم اصطکاک میان دهلینو و واشنگتن است، بسیاری از کارشناسان هندی معتقدند، رها کردن ناگهانی نفت روسیه برای هند پیامدهای مهم خواهد داشت. از سوی دیگر، تحریم‌های آمریکا نیز برای هندی‌ها تبدیل به معضل شده و حالا یکی از چالش‌های اصلی دولت مودی اینکه در این موقعیت دشوار چگونه می‌تواند این معادله پیچیده را حل کند؟
