ردپای دولت در تصمیمات ضدبازار
اردلان عزیززاده ، تحلیلگر شرکت سبدگردان ثروت پویا
تقریبا یک ماه از بازگشایی بازار سرمایه می‌گذرد؛ بازاری که در این مدت کوتاه اتفاقات مختلفی را پشت‌سر گذاشت. از حمایت‌های اولیه که باعث شد در هفته پایانی تیرماه شاهد یک هفته مثبت باشیم، تا آغاز مردادماه که مجددا فضای منفی به بازار بازگشت. در چنین فضایی سوال مهمی که مطرح می‌شود این است: نهادهای تصمیم‌گیر در جریان این حمایت‌ها چقدر درست عمل کردند و تا چه حد می‌توان تصمیمات‌شان را مورد نقد قرار داد؟ برای پاسخ به این سوال موضوع را به دو بخش تقسیم می‌کنم؛ بخش اول مربوط به کیفیت و جزئیات تصمیم‌گیری‌ها و نوع حمایت‌هایی است که صورت گرفت و بخش دوم نیز به چرایی نیاز بازار سرمایه به حمایت می‌پردازد. در بخش اول، هر تصمیم‌گیری‌ای طبیعتا در یک دو‌راهی انجام می‌شود و می‌توان از آن انتقاد کرد اما بعضی از تصمیمات واقعا جای سوال دارند.
برای مثال تصمیم ناگهانی کاهش ضریب اعتبار خرید صندوق‌های اهرمی از ۷۰ به ۳۰درصد و سپس بازگشت آن به ۷۰، نشان می‌دهد که نه‌تنها تصمیم اولیه ضدبازار بوده بلکه به نظر می‌رسد بررسی کارشناسی لازم قبل از اجرا صورت نگرفته است. این تغییرات سریع اعتماد به سیاستگذار را کاهش می‌دهد. مساله مهم دیگر دخالت‌های گسترده در NAV صندوق‌های سهامی طی این مدت بود. نه‌تنها روش تعدیل NAV دستوری بود بلکه در اجرا نیز ناهماهنگی‌های جدی وجود داشت. برخی صندوق‌ها تعدیلات ۵درصدی داشتند و برخی ۱۵درصدی که همین بی‌ثباتی موجب کاهش انگیزه بازارگردان‌ها برای خرید و افت شدید روحیه در بازار شد. اگر این دستکاری‌ها انجام نمی‌شد، چه بسا تعادل در بازار زودتر برقرار می‌شد. در بخش دوم، سوال مهم این است که چرا اصولا بازار ما نیاز به حمایت دارد؟
این نیاز در رفتارهای گذشته دولت یعنی زمانی که در سال‌های ۹۸ و ۹۹، مردم به‌طور مستقیم از سوی دولت به ورود به بورس تشویق شدند، ریشه دارد. همین دعوت انتظاری را ایجاد کرد که حالا در روزهای بد بازار هم مردم خواهان حمایت مجدد از سوی همان دولت هستند. این در حالی است که در بازارهای دیگر مثل ارز دیجیتال، چنین انتظاری وجود ندارد چون از ابتدا نقش دولت در این بازارها تعریف نشده بود اما در بورس، حضور پررنگ دولت در روزهای خوب باعث شده حالا در روزهای بد هم چشم‌ها به او دوخته شود. ای‌کاش از ابتدا این بازار آزادتر و مستقل‌تر شکل می‌گرفت، تا امروز وابستگی ذهنی و عملی به حمایت دولت نداشتیم. با این حال، وقتی گذشته به این شکل بوده، طبیعی است که امروز هم توقع حمایت وجود داشته باشد.
