دوراهی سرمایه‌گذاری
فردین آقابزرگی، مدیرعامل سبدگردان نیکان
در شرایطی که بازار سرمایه با نوسانات متعددی روبه‌رو است، برخی این تصور را دارند که دوران سودآوری بورس به پایان رسیده و دیگر ظرفیت رشد ندارد. این دیدگاه هرچند در فضای روانی فعلی بازار قابل درک است اما نگاهی واقع‌بینانه‌تر و مقایسه‌ای به بازارهای موازی می‌تواند تصویر متفاوتی ارائه دهد. برای تحلیل دقیق وضعیت بورس باید آن را در قیاس با سایر بازارهای دارایی مانند خودرو، مسکن، ارز و طلا قرار داد.
در بازار خودرو و مسکن طی سال‌های اخیر رشد قیمت‌ها اغلب از ارزش واقعی دارایی‌ها فراتر رفته و شاهد نوعی حباب قیمتی هستیم. با این حال رکود در معاملات نیز شدت گرفته است. در بازار ارز و طلا، اگرچه نوسانات شدید و جهش‌های مقطعی قیمت رخ داده اما این بازارها نیز از ثبات برخوردار نیستند و بیشتر تابع متغیرهای سیاسی و بین‌المللی هستند. در چنین شرایطی تصور اینکه بورس به پایان راه رسیده باشد، نوعی بدفهمی تاریخی از ماهیت بازار سرمایه است.
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که در بازه‌های بلندمدت ۱۵ تا ۳۰ساله، بورس ایران بازدهی بالاتری نسبت به سایر بازارها داشته است. این واقعیت تاریخی بیانگر ظرفیت بنیادی بازار سرمایه برای رشد در بلندمدت است؛ ظرفیتی که حتی در شرایط سخت اقتصادی، تحریم‌ها، ناترازی‌های مالی دولت و بحران‌های ژئوپلیتیک نیز همچنان پابرجاست. اکنون که نقدینگی گسترده‌ای در اقتصاد کشور در جریان است -برآوردها رقم آن را بیش از ۱۱۰۰هزار میلیارد تومان اعلام کرده‌اند- بازار سرمایه می‌تواند بستر مناسبی برای جذب این حجم از پول و هدایت آن به سمت تولید و توسعه باشد.
البته نباید انتظار داشت که مسیر رشد بورس همانند ابتدای سال، سریع، مستمر و یک‌طرفه باشد. واقعیت این است که بازار سرمایه ایران از منظر توسعه ابزارهای مالی، یکی از عقب‌مانده‌ترین بازارهای دنیاست. بیش از ۹۰درصد حجم معاملات به سهام و حق‌تقدم محدود شده و ابزارهایی مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله و سایر مشتقات، هنوز در بازار جایگاه باثباتی ندارند. دلیل اصلی آن نیز به ضعف زیرساخت آموزشی، فرهنگی و فنی در میان فعالان بازار بازمی‌گردد.
در حال حاضر تنها طیف کوچکی از نهادهای مالی و فعالان حرفه‌ای توانسته‌اند وارد عرصه معاملات مشتقه شوند بنابراین تصور اینکه بورس اشباع شده و سرمایه‌گذاران باید به‌طور گسترده به سمت موقعیت‌های فروش اختیار معامله حرکت کنند، تحلیل نادرستی است. حتی در صورت تداوم تحریم‌ها، عدم توافق‌های سیاسی یا تشدید بحران‌های منطقه‌ای نمی‌توان بازار سرمایه را تمام‌شده دانست. بورس همواره بازاری زنده، منعطف و قابل بازگشت است به ویژه زمانی که ساختار آن اصلاح، اعتماد عمومی بازسازی و جریان نقدینگی هوشمند به سمت آن هدایت شود.
