حقایق علمی درباره خطرها و مزایای نسبی وزن کمی بالاتر
دکتر الهام باقری یکتا، دکترای تخصصی فیزیوتراپی و توانبخشی
اضافهوزن و چاقی همواره با خطراتی مانند دیابت، بیماری قلبی و فشار خون بالا مرتبط است اما تحقیقات اخیر نشان میدهند که تاثیر چاقی فراتر از این موارد بوده و ممکن است سلامت مغز و توانایی شناختی را نیز
تحت تاثیر قرار دهد. مطالعات متعددی نشان دادند که چاقی شکمی بهویژه چربی احشایی اطراف اندامهای داخلی میتواند روند زیستی مرتبط با بیماریهایی مانند آلزایمر را تسریع کند و افزایش سریعتر پروتئینهای مضر در مغز و آسیب عصبی را بههمراه داشته باشد. این یافتهها به ما هشدار میدهند که مدیریت وزن برای سلامت مغز نیز اهمیت دارد.
با این حال نباید همه انواع اضافه وزن را یکسان در نظر گرفت. پژوهشهای متعددی نشان دادند که اضافه وزن خفیف یا متوسط بهویژه در زنان یائسه میتواند اثرات محافظتی جزئی داشته باشد. این مطالعات نشان دادند زنانی با وزن کمی بالاتر تراکم استخوان بهتری دارند و درنتیجه خطر شکستگی کاهش مییابد. گروهی از زنان دارای اضافهوزن با وضعیت متابولیک سالم دربرابر بیماریهای قلبی و دیابت آسیب کمتری دارند. این یافتهها نشان میدهند که ترکیب بدن، توزیع چربی و سبک زندگی اهمیت بیشتری نسبت به عدد BMI صرف دارند و اضافهوزن متوسط الزاما به معنای آسیب فوری نیست.
باتوجه به نتایج تحقیقات مختلف حفظ وزن سالم و مدیریت چربی احشایی اهمیت دارد و ورزش نقش کلیدی در این زمینه ایفا میکند. فعالیت بدنی منظم به کنترل وزن، کاهش چربی احشایی و افزایش توده عضلانی کمک و از بروز بسیاری از پیامدهای منفی مرتبط با چاقی پیشگیری میکند. تمرینات هوازی مانند پیادهروی سریع، دویدن سبک، دوچرخهسواری یا شنا باعث افزایش سوختوساز و کاهش چربی میشوند و تمرینات مقاومتی مانند وزنهبرداری یا تمرینات با وزن بدن به حفظ عضله و تراکم استخوان کمک میکنند که در دوران یائسگی بسیار مهم است. مطالعات نشان دادند که حتی تغییرات کوچک در سبک زندگی مانند ۱۵تا۳۰دقیقه فعالیت بدنی روزانه میتواند تاثیر قابل توجهی بر کاهش چربی شکمی و بهبود شاخصهای سلامت متابولیک داشته باشد. علاوه بر این ورزش منظم با بهبود جریان خون و کاهش التهاب سیستمیک میتواند روند پیری مغز و آسیب عصبی را کندتر و به سلامت شناختی در طولانی مدت کمک کند. بنابراین ورزش نهتنها برای کاهش وزن بلکه برای محافظت از مغز، قلب و استخوانها نیز اهمیت دارد.
ترکیب ورزش با رژیم غذایی متعادل شامل میوه، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین کافی و چربیهای سالم بهترین نتیجه را برای حفظ وزن سالم و کاهش خطر بیماریها بههمراه دارد. به این ترتیب افراد میتوانند هم از پیامدهای منفی اضافهوزن جلوگیری کنند و هم از مزایای نسبی وزن کمی بالاتر در دوران یائسگی بهرهمند شوند. حفظ تعادل بین مصرف کالری و فعالیت بدنی کلید سلامت طولانی مدت است.
درنهایت شواهد نشان میدهند که اضافهوزن شدید و چربی احشایی بالا خطرات مشخصی برای مغز و بدن دارد اما اضافهوزن خفیف یا متوسط بهویژه همراه با سبک زندگی سالم و ورزش منظم ممکن است برخی اثرات محافظتی نیز داشته باشد. بنابراین بهترین رویکرد تمرکز بر حفظ وزن متعادل با کمک ورزش و تغذیه سالم است و نه ترس از هرمقدار اضافهوزن. ورزش منظم حتی با شدت متوسط میتواند نقش تعیینکنندهای در کنترل وزن، محافظت از مغز و استخوانها و حفظ سلامت عمومی ایفا کند.
