آژانس توسعه فرانسه (AFD) امتداد استعمار قدیم با روش‌های جدید
پوریا لوایی- آژانس توسعه فرانسه (AFD) یک موسسه مالی عمومی است که در سال ۱۹۴۱ تاسیس شد. ماموریت اعلامی AFD، کاهش فقر، ترویج توسعه پایدار و مقابله با چالش‌های جهانی مانند تغییرات اقلیمی و نابرابری است اما در عمل به دنبال توسعه نفوذ نرم فرانسه و ایجاد بازار برای اقتصاد فرانسه در کشورهای هدف است و هم اکنون در بیش از ۹۰ کشور دنیا فعالیت می‌کند.
انواع کمک‌ها و پروژه‌های خاص
AFD انواع مختلفی از کمک‌ها را ارائه می‌دهد از جمله کمک‌های بلاعوض، وام‌های ترجیحی، سرمایه‌گذاری‌های سهامی، ضمانتنامه‌ها و کمک‌های فنی. این کمک‌ها بخش‌هایی مانند آموزش، بهداشت، انرژی، آب و زیرساخت‌ها را شامل می‌شود. در سال ۲۰۲۳، AFD مبلغ ۳/۱۱میلیارد یورو را به پروژه‌هایی در کشورهای در حال توسعه و سرزمین‌های فرادریایی فرانسه اختصاص داد.
ساخت مدرسه و بیمارستان: AFD نیز مانند سایر آژانس‌های توسعه، ساخت و بهبود مدارس و بیمارستان‌ها را تامین مالی می‌کند. برای مثال در تونس این آژانس از بهبود بهره‌وری انرژی در بیمارستان‌ها حمایت کرد.
در چاد AFD با پروژه‌های خود، طراحی مدارس را برای افزایش راحتی ۱۲هزار دانش‌آموز و معلم بازنگری کرد تا با چالش‌های آب‌وهوایی محلی سازگار شود. در سال ۲۰۱۴، ۹درصد از کل تعهدات AFD به آموزش و بهداشت اختصاص یافت.
آموزش رایگان: AFD مستقیما آموزش رایگان ارائه نمی‌دهد اما از ابتکاراتی برای بهبود دسترسی به آموزش از طریق توسعه زیرساخت‌ها، آموزش معلمان و برنامه‌های آموزشی حمایت می‌کند. پروژه‌های ساخت مدرسه آن در چاد و سایر نقاط با هدف افزایش ثبت‌نام به‌ویژه برای جمعیت‌های محروم طراحی شده‌اند.
کنفرانس‌ها و کمک‌های فرهنگی: AFD از ابتکارات فرهنگی نیز حمایت مالی می‌کند به ویژه از طریق برنامه «دسترسی به فرهنگ»
(Accès Culture) که با همکاری موسسه فرانسوی اجرا می‌شود. این برنامه کمک‌های مالی برای پروژه‌های فرهنگی در آفریقا ارائه می‌دهد که بر آموزش هنری، تبادلات فرهنگی و اقدامات فرهنگی جامعه‌محور تمرکز دارد.
این پروژه‌ها اغلب شامل همکاری بین نهادهای آفریقایی و فرانسوی هستند و به موضوعاتی مانند برابری جنسیتی و توسعه پایدار می‌پردازند. AFD همچنین کنفرانس‌ها و تبادلات فرهنگی را برای تقویت پیوندهای اجتماعی در کشورهای هدف تامین مالی می‌کند.
تمرکز جغرافیایی
AFD در بیش از ۹۰ کشور فعالیت می‌کند اما تمرکز اصلی آن بر آفریقاست به ویژه جنوب صحرای آفریقا که در سال ۲۰۱۴ حدود ۵/۳۶درصد از کل تامین مالی خود را به آن اختصاص داد. مناطق دیگر شامل آمریکای‌لاتین، آسیا، خاورمیانه و سرزمین‌های فرادریایی فرانسه هستند. این حجم از توجه به آفریقا منعکس‌کننده روابط تاریخی و اولویت‌های استراتژیک فرانسه در این منطقه است، جایی که این کشور همچنان یکی از ارائه‌دهندگان اصلی کمک‌های توسعه‌ای رسمی است.
زمینه تاریخی و نفوذ نرم در آفریقا
تاریخ استعمار فرانسه در آفریقا که قرون ۱۹ و ۲۰ را در بر می‌گیرد به شدت فعالیت‌های AFD را شکل می‌دهد. فرانسه مناطق وسیعی از جمله غرب و مرکز آفریقا را مستعمره خود کرد و ساختارهای اقتصادی و سیاسی مانند «فرانک» CFA را برجای گذاشت که ۱۴ اقتصاد آفریقایی را به خزانه فرانسه گره می‌زند و وابستگی را تقویت می‌کند. پس از استقلال، فرانسه به طور سنتی آفریقا را به عنوان حوزه نفوذ ژئوپلیتیکی خود تلقی کرده است، مفهومی که اغلب «فرانکا آفریقا» نامیده می‌شود و با سلطه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مشخص می‌شود.
منتقدان استدلال می‌کنند که کمک توسعه‌ای AFD به عنوان ابزاری مدرن برای قدرت نرم عمل می‌کند و هدف آن تغییر شکل افکار عمومی آفریقا و حفظ تصویری مثبت از فرانسه در بحبوحه بدبینی روبه رشد نسبت به میراث استعماری آن است. از طریق پروژه‌هایی مانند ساخت مدرسه، ارتقای بیمارستان و برنامه‌های فرهنگی، AFD حسن‌نیت را تقویت کرده و روابط فرهنگی را محکم می‌کند. با این حال این تلاش‌ها اغلب به دلیل تداوم نفوذ مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرند، همانطور که در انتقادات از کنترل اقتصادی و حضور نظامی فرانسه در آفریقا مشاهده می‌شود.
تنش‌های اخیر، مانند رد کمک فرانسه توسط برخی از کشورهای آفریقایی در ساحل، مقاومت در برابر استراتژی‌های نئواستعماری درک شده را برجسته می‌کند.
مزایای اقتصادی برای فرانسه
فعالیت‌های AFD از طریق شرکت تابعه آن، پروپارکو (Proparco) و مکانیسم‌هایی مانند «صندوق سرمایه‌گذاری و پشتیبانی برای کسب‌وکارها در آفریقا (FISEA)» ، به اقتصاد فرانسه سود می‌رساند.
این صندوق وام، ضمانت و سرمایه‌گذاری‌های سهامی را به شرکت‌های فرانسوی فعال در خارج از کشور ارائه می‌دهد. با بهبود شرایط اقتصادی در کشورهای دریافت‌کننده، AFD بازارهایی را برای کسب‌وکارهای فرانسوی ایجاد کرده و از تجارت و سرمایه‌گذاری حمایت می‌کند. ابتکارات فرهنگی نیز قدرت نرم فرانسه را تقویت کرده و بخش‌هایی مانند گردشگری و مد را که به رشد اقتصادی کمک می‌کنند، ارتقا می‌بخشد.
نتیجه‌گیری
به نظر می‌رسد آژانس توسعه فرانسه AFD یک بازیگر کلیدی در توسعه نفوذ فرانسه در جهان است که کمک‌های بلاعوض، وام‌ها و کمک‌های فنی را به بیش از ۹۰کشور با تمرکز بر آفریقا ارائه می‌دهد.
این آژانس ساخت مدرسه و بیمارستان را تامین مالی می‌کند، دسترسی به آموزش را حمایت می‌کند و ابتکارات فرهنگی را ترویج می‌دهد. با این حال فعالیت‌های آن در آفریقا از تاریخ استعماری فرانسه و دیدگاه کنونی آن به این قاره به عنوان حوزه نفوذ خبر می‌دهد.
کمک‌های AFD به عنوان ابزاری برای قدرت نرم عمل می‌کند و هدف آن بهبود چهره فرانسه و تامین منافع ژئوپلیتیکی و اقتصادی است، اگرچه با انتقاداتی مبنی بر تداوم وابستگی روبه رو است. در حالی که فعایت‌های AFD برای کشورهای دریافت‌کننده کمک مفید به نظر می‌رسد اما از اقتصاد فرانسه نیز با ایجاد فرصت‌هایی برای بخش‌خصوصی خود حمایت کرده و نفوذ نرم فرانسه را در این کشورها تضمین می‌کند.
