آشوب بانکی در راه است؟
یکم- آیا نظام موجود بانکداری در ایران کارآمدی دارد؟ همه کسانی که به نظام بانکی نگاه کارشناسانه و نیز مطابقت دادن این نظام با بانکداری مدرن دارند بر این باورند آنچه به عنوان بانکداری در جمهوری اسلامی عمل میکند فاقد کارآمدی است و با آنچه باید باشد بسیار فاصله دارد.
دوم- به طور مثال الان نظام بانکداری در جمهوری اسلامی کدام کاستیها را دارد؟ اگر نرخ بهره بانکی را کانون بانکداری مدرن بدانیم بانکهای ایرانی در اینباره هیچ قدرتی ندارند و تابع بدون چون و چرای بانک مرکزی هستند. این بزرگترین معضل است و تا روزی که اینگونه باشد کارها درست نمیشود.
سوم- حالا برای رهایی نظام بانکداری چه باید کرد؟ راهحل معلوم است. باید رقابت به بانکداری برگردد. باید بانکهای جهان بتوانند در ایران فعالیت کنند تا بانکهای ایرانی هم تکان بخورند.
چهارم- آیا این راهبرد در دستور کار است؟ نهتنها این راهبرد در دستور کار نیست بلکه قرار است مطابق خواست بانک مرکزی و مطابق با قانون برنامه هفتم بانکهای موجود تخصصی شوند و در هر بخش یک انحصار ایجاد شود.
پنجم- یعنی چه اتفاقی قرار است بیفتد؟ بانک مرکزی نسخهای از اصلاحات بانکی را روی میز گذاشته است. در راستای تخصصی شدن، بانکها به شش دسته «جامع»، «تجاری»، «تخصصی»، «پسانداز و تسهیلات مسکن»، «توسعهای» و «قرضالحسنه» تقسیم میشوند که در این صورت هرکدام روش، ساختار و استراتژی منحصربهفردی خواهند داشت و نوع فعالیتهای مجاز هر کدام، چگونگی تامین منابع مالی و روشهای تخصیص آن مشخص خواهد شد که به اعتقاد کارشناسان این اقدام بخشی از ناترازی بانکها را نیز برطرف خواهد کرد.
ششم- به نظر میرسد این طرح یک آشوب بانکی درست خواهد کرد. پرسش این است که آیا بانک مرکزی میتواند حتی مطابق قانون این طرح را اجرا کند؟ انحصاری کردن فعالیت بانکها تجربه کدام کشور است؟ به نظر میرسد سانترالیسم بانکی در کار باشد.