نفس‌های بی‌جان
جهان‌صنعت– حالا یک هفته از وقوع جنگ بین ایران و اسرائیل گذشته است. در چند روز گذشته برخی پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و مخازن نفت و بنزین در تهران و تعدادی از شهرهای دیگر هدف حمله قرار گرفت. وقوع آتش‌سوزی در اثر انفجار و انتشار دودهای غلیظ در هوای شهر و خطر مسمومیت برای شهروندان، توجه به بهداشت محیط را ضروری کرده است چراکه به گفته کارشناسان این حوزه همواره باید از مخازن آتش‌گرفته و ساختمان‌های منفجرشده فاصله گرفت و در صورت امکان از ماسک‌های بهداشتی و پزشکی استفاده کرد.
تهدید جان انسان‌ها
در همین راستا محسن فرهادی، رییس مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت گفت: تمام مواد شیمیایی قابل احتراق وقتی که به هر دلیل آتش می‌گیرند آلاینده‌های خاصی متصاعد می‌کنند که این آلاینده‌ها می‌تواند از نظر تنفسی خطر مهلک داشته باشد. اگر خیلی به محل آتش‌سوزی این مخازن نزدیک باشیم یا در محیط‌های بسته حادثه رخ بدهد می‌تواند جان انسان‌ها را تهدید کند. در نتیجه شهروندان عادی چون جزو نیروهای امدادی نیستند تا جایی که ممکن است باید از محل احتراق فاصله بگیرند تا حادثه از لحاظ حرارت و خطر انفجار آنها را تهدید نکند.این کارشناس وزارت بهداشت تاکید می‌کند که از محل حریق مواد شیمیایی و پالایشگاهی باید فاصله گرفت، افرادی هم که در شعاع حادثه قرار دارند بهتر است در منزل بمانند، در و پنجره‌ها را ببندند تا آلایندگی وارد زندگی‌شان نشود: اگر در کانون حادثه قرار داریم یا اگر این آلاینده‌ها در مجاورت ما منتشر شد، ممکن است به ما آسیب بزند، در نتیجه توصیه می‌کنیم از ماسک‌های N95 و ماسک‌های FFP1 و FFP2 استفاده شود که می‌توانند از ذرات و غبارهای ناشی از احتراق محافظت کنند. این ماسک‌ها خوشبختانه در دسترس است و شهروندان می‌توانند آنها را تهیه کنند. فرهادی در پاسخ به این سوال که آتش در مخازن نفت و پالایشگاه‌ها باعث انتشار چه نوع از آلاینده‌هایی می‌شود، گفت: بستگی به موادی دارد که دچار آتش‌سوزی شده و در حال سوختن است. اگر نفت باشد، فرمی از آلایندگی وجود دارد که با بنزین فرق دارد یا اگر مواد شیمایی صنعتی یا پتروشیمی باشد، آلایندگی ناشی از آن متفاوت است، اما در عموم این مواد در اثر حریق، دی‌اکسید کربن، سولفید هیدروژن، یا گازهایی مثل بنزن و تولوئن منتشر می‌شود که اینها هم روی تنفس تاثیر می‌گذارند یا می‌توانند تاثیرات مزمن داشته باشند. افرادی که مشکلات تنفسی و ریوی یا بیماری آسم دارند، همچنین زنان باردار، کودکان و نوزادان و کهنسالان گروه تاثیرپذیرتری هستند و باید مراقبت بیشتری در مورد آنها اعمال شود. شهروندان در صورت تنگی نفس یا بروز مشکلات ریوی باید به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنند. نکته مهم این است که اگر مخزن نفت و بنزین و پالایشگاه‌ها دچار حریق شدند، شهروندان از مراجعه به محل حادثه خودداری کنند.
فرهادی تاکید کرد: اگر برای تماشای محل حادثه نرویم و فاصله مطمئنه را حفظ کنیم و اگر گرفتار در کانون حریق نشویم امکان بروز خطر پایین‌تر است در نتیجه باید از دود ناشی از حریق مخازن و پالایشگاه‌ها دور شویم.
توصیه‌ای برای آتش‌نشانی
این کارشناس بهداشت محیط به آتش‌نشان‌ها هم توصیه کرد: این گروه‌ها به دلیل اینکه آموزش‌های لازم را دیده‌اند طبیعتا خودشان را به‌سادگی در معرض خطر قرار نمی‌دهند. البته ممکن است حادثه در محیطی رخ بدهد که نیروهای امدادی هم در دقایق ابتدایی ندانند که چه موادی دچار حریق شده و چه آلاینده احتمالی منتشر شده است در نتیجه توصیه می‌شود در چنین موقعیتی براساس اصول ایمنی و با رعایت تمام احتیاط‌های لازم و تجهیزات کامل در محل حضور پیدا کنند و در کوتاه‌ترین زمان اقدامات خاموش‌کردن آتش را انجام دهند و خود را از محل حادثه دور کنند یعنی مدت‌زمان اقامت در محیط حادثه هرچقدر کمتر باشد تاثیرات سو‌ء روی بدن هم کمتر خواهد بود.
خودداری از تماس با نخاله‌های ساختمانی
علاوه بر حریق در مخازن نفت و پالایشگاه و پتروشیمی، انفجار در ساختمان‌های اداری و شهری هم ممکن است آلایندگی داشته باشند. این کارشناس بهداشت محیط می‌گوید شهروندان به‌هیچ‌وجه به ساختمان فروریخته دست نزنند و تا جای ممکن وارد آن نشوند: وقتی ساختمانی مورد اصابت قرار می‌گیرد، نخاله‌های ساختمانی را تا شعاعی به اطراف پرتاب می‌کند. اگر ما از آنجا عبور می‌کنیم یا نزدیک محل انفجار هستیم، باید از دست‌زدن و جست‌وجو‌کردن در این نخاله‌ها پرهیز کنیم.
فرهادی با اشاره به اینکه منظور آواربرداری نیست، توضیح می‌دهد: اگر انفجار در ساختمانی رخ داده و باعث ریزش و پخش نخاله ساختمانی شده است، از دست‌زدن به آن خودداری کنیم؛ چون ممکن است ساختمان قدیمی بوده و از مصالح خطرناکی مثل آزبست در ساخت استفاده شده باشد. می‌دانیم سقف‌های آزبستی دیگر از رده خارج شده و استفاده از آن در ساخت‌وساز ممنوع است اما در گذشته استفاده می‌شده، در نتیجه ممکن است در این نخاله‌ها آزبست وجود داشته باشد که تماس و تنفس غبار آن می‌تواند آسیب‌رسان برای ریه باشد. اگر با چنین شرایطی مواجه شدیم و امدادگر نیستیم یا شرایط از امداد خارج شده، طبیعتا باید در مواجهه با نخاله‌های ساختمانی دقت کنیم چون نمی‌دانیم بخشی که منفجر شده چه نوع اقلامی را همراه خود دارد. ممکن است مواد شیمیایی یا مواد قابل انفجار آنجا باشد یا در مصالح، از مصالح غیرمجاز مثل آزبست استفاده شده باشد. احتیاط در این مورد هم جدی است. از آنجا که در صورت انفجار ساختمان‌های اداری و مسکونی غباری در هوا منتشر می‌شود بهتر است از ماسک‌های بهداشتی استفاده کنیم. اگر ماسک در دسترس نبود، ماسک‌های پزشکی هم که در دوره کرونا استفاده میشد مفید است. در این میان، وزارت نفت هم توصیه کرده شهروندان نزدیک به تاسیسات نفتی آسیب‌دیده از نزدیک‌شدن به محل حادثه خودداری و محدوده ایمن را رعایت کنند. اگر محل سکونت در نزدیکی تاسیسات نفتی و در مسیر وزش دود قرار دارد در و پنجره‌ها بسته بماند و از حضور در فضای باز پرهیز شود، همچنین مردم مسیرهای امدادی را باز نگه دارند و از توقف و تجمع در اطراف محل حادثه خودداری کنند.
