مردم، حکومت و اقتصاد
نهاد حکومت برای انجام چه کاری تاسیس شده است؟ آنطور که فیلسوفان آزادی باور دارند و اثبات کرده‌اند نهاد حکومت برای این تاسیس شده است که تعارض منافع میان گروه‌های گوناگون را به کمترین میزان رسانده و راه‌های افزایش امنیت و رفاه را فراخ کند. شهروندان نیز بیشتر از هر چیزی با همین امید و نیت، آزادی طبیعی خودرا محدود کرده و بخشی از آن را به نهاد حکومت داده‌اند. با پویش زمان اما شهروندان نسبت به شکل حکومت نیز نظر داده و توانسته‌اند بر نهاد حکومت استیلا یابند. به این معنی که مردم در جامعه‌های گوناگون به ویژه در غرب توانسته‌اند با راه‌اندازی نهادهایی مثل حزب، رسانه و نهادهای مدنی بخشی از قدرت در اختیار حکومت را به خود بازگردانند و راه را برانحصار کامل قدرت حکومت‌ها بستند اما این همه اتفاقی نبوده و نیست که در مناسبات میان حکومت‌ها و شهروندان رخ داده است. شهروندان یا همان مردم در هر جامعه آزاد نقش‌های چندگانه و بسیار با اهمیت در پایداری آن جامعه دارند. مردم عرضه‌کننده نیروی کار به جامعه هستند و از این مسیر بر تحولات موثر واقع می‌شوند. اگر روزی مردم بتوانند و بخواهند دست از کار بکشند همه اقتصاد فلج خواهد شد و جامعه از حرکت بازمی‌ایستد. تصور کنید تنها یک گروه از مردم که در کار پاکبانی محیط‌های شهری هستند و انبوه زباله تولید شده را جابه‌جا می‌کنند برای چند روز نخواهند کار کنند، در این صورت چه اتفاقی می‌افتد؟ از سوی دیگر مردم خریدار اصلی کالاها و خدمات تولید شده در جامعه‌اند و اگر تصمیم بگیرند برای یک دوره‌ای به طور مثال مرغ تولیدی کشور را خریداری نکنند، پیامدهای این رخداد بسیار گسترده خواهد بود. از سوی دیگر شهروندان با پس‌انداز بخشی از درآمد خود و به کارگرفتن آنها در بانک‌ها و بازارهای سهام چرخ‌های تامین مالی را به گردش در می‌آورند.
شوربختانه باید گفت اداره اقتصادی کشور گونه‌ای شده است که شهروندان ایرانی بدون اینکه بخواهند به دلیل تصمیم‌های کلان در سیاست و در اقتصاد به سویی رانده شده‌اند که سهمشان در هر بخشی روندی کاهنده دارد. نرخ منفی سرمایه‌گذاری در دهه تازه سپری شده همان امساک شهروندان از پس‌انداز است اما این‌بار در لباس اجبار به این راه کشیده شده‌اند. فشار مالی که بنگاه‌ها برای دریافت تسهیلات می‌آورند به همین دلیل است که احتمال پس‌انداز بیشتر از سوی مردم بیشتر شده است. از سوی دیگر آمارهای ارائه‌شده نشان می‌دهد که هزینه‌کرد خانوارهای شهرنشین منفی شده است. این اتفاق یعنی اینکه بازار فروش با رکود روبه‌رو است و فشار فوق‌العاده‌ای به بخش تولید وارد می‌شود. نگاهی به گلایه‌های پی‌در‌پی مالکان بنگاه‌ها از کمبود نیروی کار نشان می‌دهد ایرانیان دست به اعتصاب اعلام نشده زده‌‌اند.
اینها البته همه چیز نیست و باید گفت اگر مردم از صحنه اقتصاد بیرون شوند- که متاسفانه به صورت لایه‌های پنهان رخ داده است- نهاد دولت توانایی نخواهد داشت هیچ کاری را در هیچ مسیری به جلو براند.
