مادورو بر لبه تیغ
محمدرضا ستاری- درحالیکه برخی رسانهها نظیر نیویورکتایمز طی روزهای اخیر گزارش داده بودند که روسای جمهور آمریکا و ونزوئلا هفته قبل بهصورت تلفنی با یکدیگر گفتوگو کردهاند اما چند ساعت بعد از اینکه ترامپ اعلام کرد احتمال حمله زمینی به کارتلهای موادمخدر در ونزوئلا وجود دارد، از طرف رییسجمهور ایالاتمتحده حریم هوایی این کشور نیز بسته اعلام شد؛ امریکه بهگفته کارشناسان نشاندهنده مقدمات حمله قریبالوقوع آمریکا به ونزوئلاست. در همین راستا ترامپ روز شنبه در پیامی به همه شرکتهای هواپیمایی، خلبانان، قاچاقچیان موادمخدر و قاچاقچیان انسان نوشت: لطفا حریم هوایی ونزوئلا و اطراف آن را کاملا بسته تلقی کنید. همزمان درحالیکه ترامپ روز پنجشنبه گفته بود حمله زمینی راحتتر بوده و بهزودی آغاز میشود و همچنین آرایش نظامی ایالاتمتحده در کارائیب گسترش یافته، روزنامه والاستریتژورنال در گزارشی مدعی شده که ترامپ با مادورو در خصوص امکان عفو او و نزدیکشان صحبت کرده است.
تلاش برای سقوط مادورو
در این رابطه بررسی روندهای موجود در خصوص ونزوئلا و همچنین آرایش نیروهای نظامی نشان میدهد که به احتمال زیاد همانطورکه از قبل نیز بسیاری از کارشناسان تاکید داشتند، هدف دولت ترامپ، سرنگونی مادورو از قدرت است اما اینکه چنین اقدامی لزوما به نتیجه میرسد یا خیر، هنوز در هالهای از ابهام قرار دارد. در این خصوص چند مولفه وجود دارد که نیازمند بررسی است؛ نخست اینکه حجم تحرکات ایالاتمتحده نشاندهنده یک راهبرد قطعی در قبال دولت مادورو است. به همین دلیل یا آمریکا همانطورکه اکنون رسانهها اعلام میکنند، قصد دارد با اقدام نظامی حکومت مادورو را ساقط کند یا اینکه امکان دارد تهدیدات نظامی پوششی باشد برای اعمال فشار بر ونزوئلا و انجام تغییراتی در داخل کشور.
در این خصوص برخی کارشناسان غربی معتقدند که اقدام نظامی برای ساقطکردن دولتها تجربه خوشایندی برای ایالاتمتحده در بر نداشته و احتمال اینکه آمریکا در این خصوص شکست بخورد وجود دارد. این شواهد و تجربههای داخلی در حالی از سوی این کارشناسان مطرح میشود که برخی دیگر معتقدند با توجه به شرایط داخلی ونزوئلا نیازی به هجوم همهجانبه به این کشور نبوده و برخی مقامات دولت ترامپ معتقدند که یک اقدام کوچک و حتی نمادین میتواند رقمزننده سلسلهوقایعی در کاراکاس باشد که درنهایت به تغییرات موردنظر واشنگتن ختم شود.
تحرکات معنادار آمریکا در کارائیب
در همین راستا و بهمنظور بررسی دقیق تحولات صورتگرفته تا امروز لازم به ذکر است که ایالاتمتحده از اوایل سپتامبر حملاتی را علیه قایقهایی که ادعا میکند متعلق به اعضای کارتلهای موادمخدر در دریای کارائیب هستند، انجام داده و ترامپ طی هفتهها تهدید کرده بود که این حملات را به داخل ونزوئلا نیز گسترش میدهد. در چنین شرایطی و در حالی که اعلام شده حملات آمریکا به قایقهای ونزوئلایی تاکنون ۸۰ کشته در بر داشته، ترامپ در تماس تلفنی روز شکرگزاری با نیروهای مسلح آمریکا، صریحترین اشاره خود را تا به امروز درباره آغاز حملات در داخل ونزوئلا مطرح کرد بهطوریکه خطاب به نظامیان آمریکایی گفت: «در هفتههای اخیر شما برای بازداشتن قاچاقچیان موادمخدر ونزوئلایی تلاش کردهاید؛ قاچاقچیانی که تعدادشان کم هم نیست. البته دیگر خیلیها از راه دریا وارد نمیشوند. پس احتمالا متوجه شدهاید که دیگر کسی نمیخواهد از راه دریا محموله بیاورد و ما خیلی زود جلوی آنها را از طریق زمین نیز خواهیم گرفت. مسیر زمینی آسانتر است و این کار بهزودی شروع میشود.»
در نتیجه اگر شواهد کنونی را کنار هم قرار داده و صحبتهای هفته گذشته ترامپ با مادورو را معیار قرار دهیم، احتمال اینکه دولت ترامپ قصد افزایش تهدید و درنهایت تسلیم مادورو بدون حمله نظامی را داشته باشد برجسته میشود. گفتنی است ترامپ در دوره نخست ریاستجمهوری خود تلاش کرد مادورو را از قدرت کنار بزند اما موفق نشد. با این حال او پس از بازگشت به قدرت هرچند بارها اعلام کرده که بهدنبال تغییر رژیم در ونزوئلا نیست اما اقدامات دولتش به خصوص از شهریورماه به اینسو همگی حاکی از عزم کاخ سفید برای برکناری مادورو است بهطوریکه طبق گزارش اخیر مجله تایم، ترامپ بارها مادورو را رییسجمهوری نامشروع خوانده و همچنین بدون ارائه مدرک، وی را رهبر باند تبهکاری «ترن دِ آراگوا» معرفی و مسوولیت قاچاق موادمخدر به خاک آمریکا را به گردن او انداخته است. همچنین کاخ سفید در تابستان گذشته یک جایزه ۵۰میلیون دلاری را برای دستگیری مادورو تعیین کرده است.
با این حال تحلیلگران و کارشناسان حقوقی مشروعیت حملات دریایی را زیر سوال بردهاند زیرا معتقدند حملاتی بدون مجوز کنگره، علیه دشمنی نامشخص و بدون نظارت جدی سایر نهادهای حکومتی انجام شده است. این کارشناسان تاکید دارند کنگره شواهدی از دولت ترامپ دریافت نکرده که نشان دهد این گروهها قصد حمله به خاک ایالاتمتحده را داشته باشند.
در همین رابطه ربهکا اینگبِر، استاد حقوق در دانشکده کاردوزو و کارشناس حقوق بینالملل و امنیت ملی در گفتوگو با مجله تایم توضیح میدهد: اگر ترامپ بتواند در آبهای آزاد صرفا با تروریست خواندن این افراد و تکرار این واژه چنین کاری بکند، میتواند هر جای دیگری هم این کار را انجام دهد. به همین دلیل هم هست که دولت ترامپ طی ماهها مشغول تقویت نیروهای نظامی در منطقه بوده است. همچنین درحالیکه پنتاگون ۱۰فروند جنگنده اف-۳۵را به پورتوریکو اعزام کرده، ناو هواپیمابر «یواساس جرالد فورد که گفته میشود بزرگترین و پیشرفتهترین ناو هواپیمابر جهان است، اخیرا به هشت ناو جنگی دیگر و حدود ۱۰هزار نیروی مستقر در منطقه پیوسته است. علاوهبر این ترامپ به سازمان اطلاعات مرکزی(سیا) اجازه داده عملیات مخفیانه در ونزوئلا انجام دهد؛ مواردی که به گفته برخی تحلیلگران همگی گویای سیاست تغییر رژیم در ونزوئلا چه با حمله نظامی و چه با افزایش فشارهای داخلی است.
