شرایط و چالش‌های بارورسازی ابرها: آیا این روش مؤثر است؟

جهان صنعت، همزمان با کاهش شدید بارش ها در کشور که منجر به کم آبی شده است، بحث بارورسازی ابرها به منظور افزایش بارش ها مدتی است که در محافل مختلف مطرح می شود. موضوعی که موافقان و مخالفان زیادی دارد.

برخی مخالفان معتقدند که ابتدا باید با مدیریت مصرف و جایگزین کردن پساب با آب طبیعی مشکل کم آبی را حل کرد و بعد به سراغ روش های دیگری رفت.

درعین حال این روش با اجرای پیش شرط های لازم می تواند بخشی از مشکل را برطرف کند.

در همین زمینه، محمدمهدی جوادیان‌زاده رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فن‌آوری‌های نوین آب‌های جوی می گوید: بارورسازی پیوسته ابرها نیازمند بررسی چندین جنبه از این تکنولوژی دارد و باروری ابرها روشی برای تأثیرگذاری روی ابرهای طبیعی است و در این روش آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته می‌شود.

وی می گوید: بارورسازی ابرها در روش کلاسیک با افزودن مواد (یدید نقره)‌ به یک ابر، برای زمان‌هایی به کار می‌رود که سامانه ابری بارش‌زایی در منطقه مورد نظر حضور داشته و دارای معیارهای مورد نیاز اجرای عملیات باشد؛ هر ابری مناسب اجرای عملیات بارورسازی نیست.

شرایط بارورسازی چیست؟

شرایط و معیارهای مورد نیاز اجرای عملیات باروری ابرها شامل دمای مناسب، ضخامت ابر، میزان محتوای آبی ابر و غیره است که می‌تواند در بارورپذیری یک سامانه ابری تاثیرگذار شود.

رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فن‌آوری‌های نوین آب‌های جوی خاطرنشان کرد: بارورسازی ابرها در جهان به عنوان یک روش مقرون به صرفه برای استحصال آب از منابع آب‌های جوی اثبات و درصد تاثیر آن بر افزایش بارش شناخته شده است.

جوادیان زاده ادامه داد: سرمایه کافی برای مدیریت منابع آب جوی و بارور کردن ابرها در کشور وجود دارد، اما در توجیه علمی و عملی موضوع و ایجاد انتظارات واقعی از این فناوری هنوز جای کار زیادی وجود دارد.

وی گفت: اگر موضوع به درستی تبیین نشود، ممکن است انتظاراتی فراتر از توان فناوری یا ناامیدی از این فناوری، بین جامعه و تصمیم‌گیران ایجاد شود.

رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فن‌آوری‌های نوین آب‌های جوی افزود: در دنیا بارورسازی ابرها علاوه بر افزایش بارش، با اهداف مختلفی از قبیل سرکوب تگرگ، مه‌زدایی، تاخیر و جلوگیری از بارش و افزایش آب پشت سد به منظور افزایش توان نیروگاه‌های برق‌آبی نیز استفاده می‌شود.

بارورسازی برای چه خوب است؟

جوادیان زاده می گوید: با توجه به قرار گرفتن کشور ما در مناطق خشک و نیاز مبرم به ایران منابع آبی تجدیدپذیر، بارورسازی ابرها تنها به منظور افزایش بارش در حوضه‌های مختلف آبریز انجام می‌شود.

کمبود شدید زیرساخت ها در ایران

وی افزود: با وجود این، در مقایسه با کشورهای پیشرو در زمینه بارورسازی ابرها با کمبود شدید زیرساخت‌ها از قبیل تجهیزات بارورسازی شامل هواپیما، پهپاد و ژنراتورهای زمینی، سنسورهای هوابرد و زمینی بارورسازی ابرها، رادارهای هواشناسی، آزمایشگاه‌های مجهز برای تست‌های آزمایشگاهی و آموزش‌های تخصصی به‌روز مواجه هستیم، اما با توجه به همه محدودیت‌ها مانند شرایط تحریمی و اقتصادی کشور، پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است.

رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فن‌آوری‌های نوین آب‌های جوی با اشاره به پیشرفت‌ها و برنامه‌های پیش‌روی این سازمان، گفت: ایران در زمینه ساخت و تامین مواد بارورسازی، ارتقای روش‌های بارورسازی مانند استفاده از فلرهای سوزنده در محل، پهپادهای ساخت داخل و ژنراتورهای زمینی بارورسازی ابرها، اراده خود را به نمایش گذاشت و در سال‌های اخیر استفاده از فناوری‌های مختلف مانند فلرهای درجاسوز، پهپاد و ژنراتورهای زمینی که تولید داخلی بوده در پروژه‌های بارورسازی مورد استفاده قرار گرفته است.

جوادیان زاده ادامه داد: همچنین سخت افزارها و نرم‌افزارهای یکی از رادارهای هواشناسی موجود، از سوی شرکت‌های داخلی به روزرسانی شده و مرحله تست‌ نهایی را می‌گذراند.

وی با بیان اینکه ۷۰ کشور دنیا حداقل برای یک بار هم که شده از این تکنولوژی استفاده کرده‌اند و ۳۹ کشور جهان به‌طور مستمر در حال استفاده از فناوری مورد بحث هستند، گفت: در زمان انتقال تکنولوژی بارورسازی ابرها به کشور، ابزار و تجهیزات خوبی فراهم شده بود و در طول این سال ها از آن‌ها استفاده شده است اما باگذشت زمان دو اتفاق رخ داد.

فرسودگی تجهیزات در کشور

رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فن‌آوری‌های نوین آب‌های جوی افزود: نخست، اینکه با پیشرفت علم این ابزارها در دنیا به روزرسانی شده است، بنابراین خیلی دقیق‌تر و پیشرفته‌تر عمل می‌کنند. دوم اینکه ابزارهای موجود در ایران با گذشت بیش از ۲۰ سال از عمر آن‌ها دیگر فرسوده و بعضا غیرقابل استفاده شده‌اند که ساخت یا وارد کردن تجهیزات به‌روز باروری ابرها از مهمترین نیازها و برنامه‌های این سازمان است.

بارورسازی در ایران به بازندگی در سایر کشورها نمی انجامد

جوادیان زاده با رد این ادعا که عملیات بارورسازی ابرها در ایران منجر به بارندگی در کشورهای همسایه می‌شود، گفت: باروسازی کلاسیک ابرها یک روش کنترل شده است و مواد بارورسازی با توجه به مشخصات سامانه ابری مانند سرعت و جهت حرکت سامانه ابری تزریق شده و زمان تاثیر مواد بارورسازی، مساحتی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند که این مساحت قابل برآورد است.

وی ادامه داد: تنها در صورتی کشورهای همسایه تحت تاثیر قرار می‌گیرند که در مناطق مرزی عملیات انجام شود و جهت باد به سمت خارج از کشور باشد، اما این ملاحظات در عملیات‌های بارورسازی ارزیابی شده و دچار چنین چالش‌هایی نیستیم.

رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فن‌آوری‌های نوین آب‌های جوی خاطرنشان کرد: یکی از معیارهای تعلیق عملیات‌های بارورسازی ابرها سامانه‌های بارشی هستند و زمانی که احتمال وقوع سیلاب وجود دارد، عملیات تعلیق خواهد شد.

جوادیان زاده افزود: زمانی در یک منطقه تصمیم به اجرای عملیات بارورسازی ابرها گرفته می‌شود که ریسک رخداد سیل در آن منطقه برای سامانه بارشی مورد نظر وجود نداشته یا بسیار اندک باشد.

وی خاطرنشان‌کرد: در برنامه‌ریزی و اجرای عملیات باروری ابرها نیز به هشدارهای سازمان هواشناسی با درجات مختلف اهمیت مبنی بر احتمال وقوع سیل در یک منطقه نیز توجه کافی می‌شود.