ریسک‌های سیستماتیک، بلای جان بورس
پیام الیاس کردی، تحلیلگر بازار سرمایه
اساسا ریسک‌های سیستماتیک مانند سایه‌ای بزرگ بر سر بازارها قرار دارند و اگر ریسکی به نام جنگ شکل بگیرد، سایه‌ای گسترده و تاریک بر دل بازارها می‌اندازد.
بازارها سرمایه‌گذاران فرار دارند یعنی افرادی که انتخاب‌های متنوعی پیش‌روی آنهاست و قاعدتا در شرایط پرریسک ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به سمت بازارهای امن‌تر منتقل کنند.
در چنین شرایطی هدف سرمایه‌گذار نه کسب بازدهی و سود بلکه حفظ ارزش سرمایه خواهد بود. به همین دلیل بازارهای سهام در جهان به طور ذاتی در معرض ریسک‌های بزرگ قرار دارند و هرجا ریسک سیستماتیک به وجود آید، پول از بازارهای پرریسک فرار خواهد کرد.
در ایران نیز این موضوع چندان عجیب نیست. سرمایه‌گذاران در حال خروج از بازار هستند و همین عامل سبب افزایش عرضه و در نتیجه کاهش قیمت‌ها در بورس شده است.
بحث مکانیسم ماشه، ناترازی انرژی، دلار چندنرخی، نرخ بهره و تورم همگی به شدت مهم و تاثیرگذارند. با این حال باید یادآور شد که همین نرخ بهره یکی از دلایل اصلی اوج‌گیری شاخص‌های بورس در سال۱۳۹۸ بود.
اکنون هم مواردی مانند دلار چندنرخی، اقتصاد دستوری و قیمت‌گذاری وجود دارد اما اینها معضل اصلی ضعف فعلی بازار سرمایه نیستند. بازار امروز دیگر با فرمول‌ها، سبک و معیارهایی که پیش از جنگ ۱۲روزه عمل می‌کرد، حرکت نمی‌کند و فعلا بازگشت به آن شرایط ممکن نیست.
پس از جنگ ۱۲روزه چالش تازه‌ای به نام مکانیسم ماشه پدید آمد. اهمیت آن نه از این جهت است که مستقیما به ریسک سیستماتیک و جنگ منجر شود بلکه از این منظر است که می‌تواند پیش‌نیازی برای جنگ‌های آتی باشد و بازار سرمایه را در معرض آسیب‌پذیری بیشتر قرار دهد.
به نظر می‌رسد بازار سهام و سهامداران آثار مکانیسم ماشه و حتی جنگ را تا حدی پیشخور کرده بودند. در هفته‌های اخیر شاخص‌ها از سطوحی که دیگر هیچ معیار ارزشی را قبول نداشتند و در حال ریزش بودند، اندکی رشد کرده و در محدوده‌های بالاتری قرار گرفته‌اند.
در حال حاضر شاخص‌های بورس و قیمت سهام شرکت‌ها پس از یک دوره ثبات نسبی حالت انتظاری به خود گرفته‌اند. به این معنا که اگر خبر مثبتی منتشر شود رشد خواهند کرد و اگر خبر منفی باشد افت را تجربه می‌کنند.
در واقع بازار در مسیر آینده خود می‌تواند دو سناریو پیش‌رو داشته باشد؛ در صورت اخبار مثبت امکان رشد تا ۴۰درصد وجود دارد و در صورت بروز اخبار منفی یا جنگ احتمال کاهش ۳۰ تا ۴۰درصدی شاخص‌ها نیز دور از ذهن نخواهد بود.
