رویکرد ما هدایت نقدینگی به سمت تولید است
جهان‌صنعت – معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی در تشریح علل تورم در اقتصاد ایران گفت که در اقتصاد ایران مجموعه عواملی چون فشار تورمی از سمت تقاضا و عرضه، انتظارات تورمی، جهش نرخ ارز، نرخ رشد نقدینگی و افزایش هزینه تولید باعث ایجاد تورم می‌شود. از این رو سیاست‌های پولی و اعتباری بانک مرکزی با استفاده از ابزارهای تامین مالی غیرتورمی باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که هدایت اعتبار و نقدینگی به‌سمت تولید باشد.
حمد شیریجیان در میزگرد تخصصی «خلق پول، تورم و سود بانکی» با بیان اینکه در شرایطی که شوک‌های منفی سیاسی رخ می‌دهد و انتظارات تورمی، نرخ ارز و هزینه‌های تولید افزایش پیدا می‌کند، فشار تقاضای نقدینگی شکل می‌گیرد و اگر این نقدینگی از اضافه برداشت بانک‌ها تامین شود، چرخه تورمی تداوم می‌یابد، به همین دلیل سیاست‌های مساعدتی بانک مرکزی در چنین شرایطی اگر از مسیر اضافه‌برداشت بانک‌ها و استقراض دولت باشد، اقتصاد را وارد چرخه تورمی می‌کند بنابراین بانک مرکزی باید سیاست پولی خود را از رویکرد مساعدتی به‌سمت رویکرد مقابله‌ای تغییر دهد. وی در ادامه تشریح عوامل شکل‌گیری تورم در اقتصاد گفت که براساس نظریات اقتصادی، دلایل شکل‌گیری تورم شامل عوامل طرف تقاضا، عوامل فشار هزینه یا طرف عرضه، تورم ذاتی (درون‌ساخته یا انتظاری) و تورم ساختاری است. معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی افزود: تورم فشار تقاضا بیشتر ناشی از شکاف میان نرخ رشد پول (نقدینگی) و رشد تولید است. تورم فشار هزینه نیز از هزینه‌های تولید و قیمت مواد اولیه و سایر عوامل فزاینده هزینه‌های تولید نشأت می‌گیرد.
به گفته حمد شیریجیان برخی بر این باورند که تورم امری ذاتی است که مرتبط با انتظارات تورم‌های گذشته اتفاق می‌افتد و به بیان بهتر نشان‌دهنده آثار روند تورم گذشته در آینده است. در نظریه‌های دیگر نیز معتقدند براساس چشم‌اندازی که فعالان اقتصادی نسبت‌به آینده اقتصاد دارند اعم از شرایط سیاسی، امنیتی و اقتصادی در آینده انتظارات تورمی و کنش اقتصادی خود را شکل می‌دهند و تصمیم‌گیری می‌کنند. برخی تئوری‌ها نیز بر نقش گلوگاه‌های ساختاری اقتصادی مانند بی‌انضباطی مالی دولت، فقدان توسعه نهادی، کاهش صادرات و افت درآمد‌های ارزی اشاره دارند. در چنین حالتی تولید نمی‌تواند خود را با این شرایط تطبیق دهد و از تشکیل تورم جلوگیری شود.
ضرورت توجه به متغیرهای کلان اقتصادی
در تحلیل علل تورم شیریجیان تورم در اقتصاد ایران را ترکیبی از همه عوامل ایجاد تورم برشمرد و گفت که از این منظر به‌منظور دستیابی به تحلیل صحیح از تورم در اقتصاد ایران و سیاست‌های کنترل آن باید به روند متغیرهای کلان اقتصادی توجه کرد. در بلندمدت همحرکتی میان متغیرهای اسمی و تورم مشاهده می‌شود. عضو هیات‌عامل بانک مرکزی میانگین ۴۴ساله رشد نقدینگی در اقتصاد ایران را ۸/۲۵درصد عنوان کرد و گفت: طی همین مدت رشد نرخ ارز ۵/۲۴درصد و نرخ تورم ۹/۲۲درصد بوده است و این اعداد نشان می‌دهد که در بلندمدت این متغیرها همحرکتی دارند. البته در بازه زمانی ۲۰ساله نیز معمولا رشدهای مذکور به یکدیگر نزدیک هستند. بنابراین در بازه‌های زمانی میان‌مدت و کوتاه‌مدت این همحرکتی میان متغیرها دیده نمی‌‌شود. رشد نقدینگی با یک فاصله زمانی خود را نشان می‌دهد. از دهه۹۰ به بعد، نرخ ارز به عنوان لنگر اسمی انتظارات تورمی عمل کرده و به‌دلیل رابطه نزدیک‌تر میان نرخ ارز و تورم در کوتاه‌مدت، این همحرکتی پررنگ‌تر بوده است. افزایش نرخ ارز در کوتاه‌مدت به رشد تورم منجر شده و همزمان افزایش تورم و نرخ ارز نیز با یک فاصله زمانی بر رشد نقدینگی اثر گذاشته‌اند و چرخه‌ای تورمی شکل گرفته است.
