تعلل در تخصیص ارز عامل گرانی برنج

جهان صنعت– در ماه‌های اخیر، بازار برنج ایران شاهد نوسانات قیمتی شدید و التهابات بی‌سابقه‌ای بوده است. از افزایش قیمت‌های نجومی گرفته تا کمبود عرضه، این مشکلات ریشه در تصمیم‌گیری‌های نادرست، مشکلات ارزی و موانع وارداتی دارند که سفره مردم را به شدت تحت فشار گذاشته‌اند. کشاورزان می‌گویند: با توجه به هزینه‌های بالای تولید مانند کود شیمیایی، آب، برق و دستمزد کارگر، قیمت فعلی برنج برای کشاورزان منطقی به نظر می‌رسد اما این افزایش قیمت در نهایت به سود واسطه‌ها و دلالان تمام می‌شود، نه کشاورزان.

در حالی که به نظر می‌رسد نابسامانی بازار برنج در سال گذشته و ایجاد بحران گرانی ناشی از کمبود کالا و ارائه آمارهای غلط باعث شد مردم برنج را با بیش از دو برابر قیمت واقعی خریداری کنند. به نظر می رسد وضعیت امسال بازار برنج نیز شرایط مطلوبی ندارد.

تولید کمتر از سال گذشته

خشکسالی در خوزستان و حتی استان‌های شمالی حاکی از آن است که تولید برنج به طور طبیعی کمتر از سال گذشته خواهد بود و طبق پیش‌بینی‌ها به عدد ۲‌میلیون تن نخواهد رسید و تنها راه دولت برای تنظیم بازار برنج تامین کسری کشور از طریق واردات است. وارداتی که این روزها با چالش‌های مهمی مواجه شده است و عدم تخصیص ارز واردات برنج پاییز ۱۴۰۳ از سوی بانک مرکزی که دو ماه آن نیز مشمول ممنوعیت واردات بوده است و همچنین عدم ارائه نظر دستگاه برای واردات فصل زمستان ۱۴۰۳ از سوی وزارت جهاد کشاورزی کار تجار ایرانی را با توجه به فشار تجار خارجی برای دریافت مطالبات خود سخت‌تر از قبل کرده است.

وابستگی ابزار تولید به دلار

افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی مانند کود، سموم دفع آفات، بذر و هزینه‌های نیروی کار باعث افزایش هزینه‌های تولید برنج شده و در نهایت بر قیمت تمام شده آن تاثیر می‌گذارد. افزایش قیمت سوخت و انرژی نیز در این افزایش هزینه‌ها بی‌تاثیر نیست. نوسانات نرخ ارز و افزایش قیمت دلار نیز می‌تواند بر قیمت برنج تاثیرگذار باشد چرا که برخی از نهاده‌های کشاورزی از خارج کشور وارد می‌شوند و افزایش قیمت دلار، هزینه واردات را افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند که عدم برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح در بخش کشاورزی و عدم حمایت کافی از کشاورزان، از جمله عوامل موثر در گرانی برنج است، به طوری که در سال‌های اخیر، به دلایل مختلف، سطح زیرکشت برنج در کشور کاهش یافته است که این موضوع خود به کاهش عرضه و افزایش قیمت آن دامن می‌زند.

تاثیر گرانی بر امنیت غذایی

پیامد‌های گرانی برنج ایرانی یکی پس از دیگری تاثیر خود را بر معیشت مردم نشان می‌دهد. افزایش قیمت برنج به عنوان یک کالای اساسی، تاثیر مستقیم بر هزینه‌های زندگی خانوار‌ها دارد و قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر افزایش قیمت برنج می‌تواند به افزایش تورم کلی در اقتصاد کشور منجر شود. همچنین افزایش قیمت برنج، به‌خصوص برای اقشار کم‌درآمد جامعه، بسیار سنگین بوده و قدرت خرید آنها را به‌شدت کاهش می‌دهد. گرانی برنج می‌تواند دسترسی اقشار کم‌درآمد جامعه به غذای سالم و مغذی را با مشکل مواجه کند.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج ایران گفت: قفل ‌شدن ۹ تا ۱۲ ماهه تخصیص ارز برای واردات برنج، ادامه تامین کسری برنج مورد نیاز کشور از محل واردات را مختل کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مسیح کشاورز، دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج ایران با ارسال نامه‌ای خطاب به معاون اول رییس‌جمهور ضمن هشدار در خصوص توقف واردات برنج، خواستار تخصیص فوری ارز توسط بانک مرکزی جهت پرداخت معوقات واردکنندگان برنج شد و همچنین تاکید کرد باتوجه به محدودیت منابع ارزی کشور و عدم امکان پرداخت ارز ترجیحی برای واردات برنج، پس از پرداخت مطالبات معوق نوع ارز واردات برنج از ارز ترجیحی به ارز تالار مبادله تغییر کند.

تاخیر چندماهه و پیامدهای آن

وی در این نامه توضیح داده است که معطلی و تاخیر چندماهه تخصیص ارز ترجیحی برای واردات برنج موجب افزایش هزینه‌ خرید اعتباری برنج شده است که در نهایت موجب شده قیمت تمام‌شده واردات برنج معادل بهای ارز با قیمت آزاد شود چراکه هزینه‌های تاخیر را تجار باید متقبل شوند.
واردات اعتباری برنج با سرمایه تجار و از محل تسهیلات بانکی، ارز صرافی یا اعتبار نزد تاجر صادرکننده انجام می‌شود و هزینه خرید اعتباری و جریمه تاخیر پرداخت را واردکنندگان متحمل می‌شوند.

نامه به عارف

متن نامه کامل مسیح کشاورز، دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج ایران خطاب به محمدرضا عارف، معاون اول رییس‌جمهور به ‌شرح زیر است:
احتراما‌، مستحضرید برای مطالبات ارزی وارد‌کنندگان برنج هیچ‌گونه تخصیص ارز از شهریورماه سال‌۱۴۰۳ تاکنون انجام نشده و همچنین با توجه به این مهم که متاسفانه بعد از گذشت بیش از ۴۰‌روز از ارسال نظر دستگاه به بانک مرکزی هنوز تخصیص ارزی توسط بانک مرکزی صورت نپذیرفته است و همچنین سقف خرید اعتباری واردکنندگان نزد فروشندگان خارجی به اتمام رسیده است، از این پس تحت هیچ شرایطی امکان واردات برنج به ‌صورت فروش اعتباری توسط صادرکنندگان وجود نخواهد داشت.

روند کند واردات

لذا با توجه به اینکه هزینه‌های تامین خرید اعتباری برنج در شرایط بسیار بد تخصیص ارز ترجیحی، قیمت تمام‌ شده را نزدیک به قیمت برنج با ارز غیرترجیحی نموده است و قطعا با توجه به افزایش قیمت برنج ایرانی در آستانه فصل برداشت این نگرانی وجود دارد که شرایط موجود روند واردات را دچار مشکل کند و به‌هم‌ خوردن تنظیم بازار و تهدید گرانی و کمبود را در پی خواهد داشت، پیشنهاد می‌شود با عنایت به محدودیت منابع ارزی کشور، جهت تامین نیاز کسری برنج از محل واردات و جلوگیری از به‌هم ‌خوردن بازار، ابتدا مطالبات ارزی معوقه واردکنندگان را پرداخت کنند و سپس بلافاصله نرخ ارز برنج را از ترجیحی تغییر دهند تا از تهدیدات عدم تامین کسری برنج شش دهک اقشار آسیب‌پذیر جلوگیری شود.