بازی نظامی امارات با واشنگتن و پکن
محمدرضا ستاری- به تازگی دو مقام ارشد سابق آمریکا اعلام کرده‌اند که ارزیابی‌های اطلاعاتی از سوی این کشور نشان می‌دهد نیروهای ارتش چین در یک پایگاه نظامی امارات مستقر شده‌اند؛ امری که گفته می‌شود تا پیش از کشف موضوع آمریکایی‌ها از دسترسی به بخشی از این پایگاه که نیروهای چینی در آن حضور داشتند، منع شده بودند. طبق گزارشی که در این خصوص میدل‌ایست‌آی منتشر کرده، این دو مقام ارشد آمریکایی که نخواستند نام‌شان فاش شود، گفته‌اند ایالات متحده به این نتیجه رسیده که اعضای ارتش آزادیبخش خلق چین در شهر نظامی زاید در ابوظبی توسط امارات میزبانی می‌شدند. آنها افزودند که این ارزیابی حدود سال ۲۰۲۰ انجام شده است.
یک منبع مطلع نیزگفته پس از آنکه مقامات آمریکایی درخواست ورود به بخش خاصی از شهر نظامی زاید را مطرح کردند و این درخواست رد شد، جمع‌آوری اطلاعات درباره این پایگاه افزایش یافت. البته هیچ‌یک از دو مقام توضیح ندادند آمریکا چگونه حضور نیروهای چینی را تشخیص داده یا نقش احتمالی آنها چه بوده است؟ با این حال هر دو ابراز نگرانی کردند که ارتش چین ممکن است از این پایگاه برای جمع‌آوری اطلاعات درباره نیروهای آمریکایی در امارات استفاده کرده باشد.
لازم به ذکر است پایگاه هوایی «الظفره» که تنها ۲۰مایل از ابوظبی فاصله دارد، میزبان یگان ۳۸۰نیروی اعزامی آمریکاست. یکی از مقامات پیشین اعلام کرده که آمریکا برخی شباهت‌ها میان همکاری امارات با ارتش چین در شهر نظامی زاید و اقدام برخی کشورهای شرق آسیا در میزبانی ارتش چین در ازای حمایت مالی مشاهده کرده است.
روابط نظامی چین و امارات
هنوز مشخص نیست که آیا نیروهای چینی همچنان در این پایگاه حضور دارند یا نه و آمریکا تلاش کرده امارات را از گسترش همکاری‌های نظامی با پکن بازدارد اما این مساله همچنان یکی از نقاط تنش در روابط دو کشور است. در سال ۲۰۲۱ گزارش شد که چین در حال ساخت یک بندر نظامی در نزدیکی ابوظبی است اما بعدا اعلام شد این پروژه به درخواست آمریکا متوقف شده است؛ هرچند اسناد محرمانه نشان می‌داد فعالیت‌ها یک سال بعد از سر گرفته شده‌اند. امارات و چین روابط نظامی خود را پنهان نمی‌کنند و در سال ۲۰۲۴ یک رزمایش مشترک هوایی در منطقه سین‌کیانگ برگزار کردند.
اف-۳۵ و تراشه‌های هوش مصنوعی
این موضوع از آنجا برای ایالات متحده اهمیت دارد که امارات شریک امنیتی و اقتصادی نزدیک آمریکا است اما طی سال‌های اخیر روابط دو کشور بر سر ارتباطات ابوظبی با پکن دچار تنش شده است.
امارات مانند قطر و عربستان تلاش کرده روابط نزدیکی با دونالد ترامپ و خانواده او، به‌ویژه جرد کوشنر ایجاد کند. هفته گذشته دولت ترامپ صادرات ده‌ها هزار تراشه پیشرفته هوش مصنوعی به شرکت دولتی G42 امارات و رقیب سعودی آن Humain را تصویب کرد. این تصمیم هر چند مورد استقبال شرکت‌هایی چون انویدیا قرار گرفت اما برخی نهادهای امنیتی آمریکا را به واسطه افزایش نفوذ چین در خلیج‌فارس نگران کرده است.
در همین رابطه یکی از مقامات پیشین آمریکایی می‌گوید: شاید عربستان کمی بهتر باشد اما فکر نمی‌کنم امارات چندان وفادار به آمریکا باشد. در سال ۲۰۲۲ نیز گزارش شد که آمریکا به اطلاعاتی دست یافته مبنی بر اینکه شرکت G42 امارات، فناوری هواوی را که توسط ارتش چین برای افزایش برد موشک‌های هوا‌به‌هوا استفاده می‌شد در اختیار چینی‌ها قرار داده بود.
فراتر از تعاملات تجاری، آمریکا برای اعمال قدرت منطقه‌ای خود به امارات متکی است و از پایگاه‌های این کشور برای عملیات در خاورمیانه و آفریقا استفاده کرده است. همچنین امارات نزدیک‌ترین شریک عرب رژیم صهیونیستی محسوب می‌شود و پس از امضای توافق ابراهیم در سال ۲۰۲۰، روابط دو طرف حتی در بحبوحه جنگ غزه نیز پابرجا مانده است.
در چنین شرایطی امارات در ازای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی وعده دریافت جنگنده‌های اف-۳۵ را دریافت کرده بود اما این معامله در دولت بایدن و در پی نگرانی‌ها درباره روابط ابوظبی با چین متوقف شد. در سال ۲۰۲۲ نیز یک مقام ارشد آمریکایی اعلام کرد که روابط نظامی چین در خاورمیانه به‌شدت نگران‌کننده است. او تاکید کرد: همین مجموعه عوامل موجب توقف فروش اف-۳۵ به امارات شد؛ آن هم در شرایطی که اخیرا دونالد ترامپ فروش این جنگنده‌ها به عربستان را تایید کرده است.
پیامدهای ژئوپلیتیکی ماجرا
در همین رابطه برخی تحلیلگران معتقدند، حضور نیروهای ارتش چین در یک پایگاه نظامی امارات، نشانه‌ای از تغییرات ژئوپلیتیکی مهم در خلیج‌فارس و شکل‌گیری الگوهای جدیدی از رقابت قدرت‌های بزرگ در این منطقه حساس است. این مساله در ظاهر یک اختلاف اطلاعاتی میان آمریکا و امارات است اما در عمق خود بیانگر روندی بزرگ‌تر است که نشان‌دهنده حرکت برخی بازیگران منطقه‌ای و شرکای استراتژیک ایالات متحده به سمت تنوع‌بخشی امنیتی و فاصله گرفتن از وابستگی انحصاری به واشنگتن است.
از سوی دیگر امارات با این اقدام نشان می‌دهد که آماده است روابط خود با چین را نه‌تنها در حوزه اقتصادی و فناوری بلکه در بخش‌های حساس‌تری مانند امنیت و دفاع گسترش دهد. در واقع این رویکرد به معنای استفاده از رقابت چین و آمریکا برای تقویت نفوذ و استقلال راهبردی ابوظبی است. چنین اتفاقی برای آمریکا نیز یک زنگ خطر راهبردی محسوب می‌شود زیرا پایگاه‌های نظامی، فناوری‌های پیشرفته و روابط نظامی در خلیج‌فارس بخشی از ستون‌های اعمال قدرت آمریکا در غرب آسیا محسوب می‌شوند و اگر چین حتی به صورت محدود هم که شده بتواند در این زیرساخت‌ها نفوذ کند، واشنگتن را از منظر انحصار امنیتی و همچنین مناسبات ژئوپلیتیکی دچار چالشی جدید خواهد کرد.
