آثار معیشتی حذف یارانه‌ها
جهان‌صنعت – عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه حذف یارانه سوخت بدون برنامه‌ریزی امکان‌پذیر نیست، گفت که حذف این یارانه برای دهک‌های۸، ۹ و ۱۰ در شرایط تورمی و بدون برنامه‌ریزی برای کنترل آثار جانبی، نه‌تنها عدالت اجتماعی را محقق نمی‌کند بلکه فشار بیشتری بر دهک‌های پایین وارد خواهد کرد. طبق صحبت‌های اخیر رییس‌جمهور درباره سهمیه بنزین دهک‌های مختلف، موضوع حذف سهمیه دهک‌های۸، ۹ و ۱۰ جدی‌تر از قبل شده که می‌تواند فرصت‌ها و چالش‌هایی را برای دهک‌های پایین و بالا ایجاد کند. در همین راستا کارشناسان اقتصادی اظهارنظرهای مختلفی در این زمینه داشته و به آثار مثبت و منفی آن پرداختند که در ادامه می‌خوانیم.
آلبرت بغزیان درباره حذف احتمالی یارانه سوخت(بنزین) دهک‌های۸، ۹ و ۱۰ کشور در راستای رعایت عدالت اجتماعی درون جامعه توضیح داد: درواقع یک بخش بیشتر این موضوع قضاوت‌های غیراقتصادی است و همه باید از این سهمیه برخوردار باشند، چه فقیر و چه غنی. از یک جهت دیگر اما می‌توان گفت افراد غنی به این سهمیه نیازی ندارند و اگر این سهمیه را به آنها ندهیم ناراحت نمی‌شوند.
او ادامه داد: بحث مهم اما این است که دهک نهم و دهم چه کسانی هستند؟ به‌عنوان مثال الان به من گفته‌اند که دهک نهم هستم، آیا معیار خاصی برای معرفی دهک‌ها وجود دارد؟ الان درآمد من با فردی که در دهک دهم لامبورگینی سوار شده و ویلای آنچنانی یا کارخانه دارد، یکسان است؟ اگر من الان دهک نهم یا دهم به‌شمار می‌روم، به هیچ عنوان قابل‌مقایسه با افراد حاضر در دهک دهم نیستم که درآمدهای بسیار زیادی دارند. در واقعیت این اتفاق در حق افرادی مثل بنده بی‌عدالتی است. اگر ما بالاترین درآمد و دارایی را برای دهک دهم در نظر بگیریم، در بهترین حالت بنده به عنوان عضو هیات‌علمی باید در دهک چهارم یا پنجم قرار می‌گرفتم. این به‌نوعی بی‌عدالتی است چون معیار تشخیص‌ها مشخص نیست. عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران از بعد تحلیل اقتصادی، درباره این تصمیم احتمالی دولت توضیح داد: اگر موضوع تشخیص اشتباه دهک‌ها را کنار بگذاریم، به نظر من دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ درآمدها و دارایی‌هایی دارند که نیازی به این یارانه بنزین ندارند. الان هم همان افراد بعد از سهمیه یارانه به‌صورت آزاد بنزین می‌زنند. سوال مهم این است که نگرانی ما بنزین ۱۵۰۰تومانی است یا نگران بنزین ۳۰۰۰تومانی هستیم؟ اگر قرار هست این اتفاق بیفتد، پس ما اشتباه می‌کنیم که بنزین بدون سهمیه را ۳۰۰۰تومان بدهیم، در کمترین حالت بنزین بدون سهمیه(آزاد) باید به قیمت ۶۰۰۰ تومان عرضه شود تا حداقل شاهد یک عکس‌العملی باشیم.
او تصریح کرد: موافق حذف سهمیه بنزین برای دهک‌های فوق هستم اما به‌عنوان مثال یارانه نان را که نمی‌توان از آنها کسر کرد. البته آن فرد سهمیه نان را نمی‌خواهد چون در نانوایی سنگک دو رو کنجد سفارش می‌دهد و آن افراد حاضر در دهک بالا وقت کافی برای این چیزها را ندارند و برای آنها فرقی ندارد. این موضوع فراتر از یارانه بنزین است. به‌نظر من با این روش ما در دور تکرار می‌افتیم و اتفاق خاصی نمی‌افتد. این کارشناس اقتصادی با مطرح کردن این موضوع که چه برنامه‌ای برای رسیدن درآمدهای حاصل از این کار به دست دهک‌های پایین‌تر در نظر داریم؟ گفت: افراد دهک‌های بالاتر با تورم موجود آسیبی نمی‌بینند و دارایی‌های آنها بیشتر خواهد شد.
بغزیان در پاسخ به این سوال که آیا با این تصمیم دولت در هزینه‌های کشور صرفه‌جویی می‌شود؟ توضیح داد: از دید حسابداری و در آن قسمت شاید ما یارانه بنزین کمتری بپردازیم اما جاهای دیگر که باید با تورم مبارزه کنیم، هزینه‌های تامین اجتماعی دیگر برای دهک‌های پایین افزایش پیدا می‌کند و فکر نکنید که هزینه دولت کم خواهد شد. بهترین کار مبارزه با تورم است. الان در کشورهای دیگر مالیات روی بنزین را می‌گیرند و بنزین ارزان نیست اما ما یک موضوع مهم به نام نرخ ارز داریم که از ۴هزار تومان به۸۰ تا ۹۰هزار تومان رسیده است. الان می‌گویند قیمت بنزین در ترکیه ۲۴هزار تومان است اما این موضوع در شرایطی است که قیمت ارز بالا رفته است. بحث نرخ ارز و تورم این شرایط را وخیم‌تر می‌کند.
او با بیان اینکه بی‌تردید قیمت بنزین حتما باید تغییر کند، ادامه داد: دولت حتما نیاز دارد درباره قیمت بنزین بازنگری کند اما باید با توجه به بحث‌های اجتماعی و شرایط فعلی این مساله مورد بررسی دقیقی قرار گیرد. راهکار مناسب این است که وسایل حمل‌ونقل عمومی بهبود پیدا کند. باید اتوبوس با کیفیت شود که البته در این صورت قیمت بلیت‌های اتوبوس و مترو هم گران‌تر خواهد شد. درواقع با این تصمیم فعلی فقط یک هزینه به کشور تحمیل کرده‌ایم و همین موضوع باعث تورم بیشتر می‌شود که در این شرایط دولت باز هم باید فکر دیگری بکند. اگر نرخ ارز هم تغییر کند بنزین به‌سمت بیرون قاچاق می‌شود. در آن صورت ما باید جلوی قاچاق بنزین را هم با روش‌های کشورهای دیگر بگیریم.
منبع: تجارت‌نیوز
