آب کدگذاری و گران میشود
جهان صنعت– بهدنبال افزایش قیمت بنزین، حالا نشانههای دیگری از افزایش آب بهعنوان یکی از حاملهای انرژی ناتراز هم رونمایی شده؛ تصمیمیکه بنابه گفته یک مقام آبفا با هدف کاهش زیان دولت در توزیع آب عنوان شده است.
آنطورکه معاون برنامهریزی و امور اقتصادی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور گفته، «واقعی کردن قیمت آب جزو آمال ماست یعنی برنامه داریم قیمت آب را واقعی و یارانه را به افراد مشخصی پرداخت کنیم. ما این تفکر را در قالب انرژی- کد دنبال میکنیم اما هنوز بسترها آماده نیست یعنی یارانه به ازای هر کد و هر فرد تعریف کنیم.»
مسعود علویانصدر در توضیح این طرح گفته است که برنامه دولت، واقعیکردن قیمت آب و پرداخت یارانه به افراد مشخص است؛ به این معنا که بهجای یارانه پنهان در تعرفهها، یارانه مستقیما به مصرفکننده داده شود. این ایده در قالب طرحی با عنوان «انرژی- کد» دنبال میشود اما به گفته او هنوز زیرساختهای اجرایی آن بهطور کامل آماده نیست. با این حال، اجرای آزمایشی و پایلوت این طرح در چند نقطه کشور در دستور کار قرار گرفته تا اثرات آن بر رفتار مصرفکنندگان بررسی شود.
براساس آمارهای ارائهشده، قیمت تمامشده آب در حال حاضر در مناطق شهری حدود ۱۰هزار تومان و در مناطق روستایی ۱۷هزار و ۶۰۰تومان برای هر مترمکعب است درحالیکه محاسبه تعرفهها همچنان بر مبنای قیمت تمامشده سال گذشته یعنی حدود ۶هزار و ۶۸۰تومان انجام میشود. به گفته علویانصدر، همین فاصله میان قیمت واقعی و تعرفه دریافتی باعث شده صنعت آب و فاضلاب با زیان سنگینی روبهرو شود بهطوریکه تنها برای مشترکانی که زیر الگوی مصرف هستند، سالانه حدود
۷هزار و ۳۰۰میلیارد تومان زیان پرداخت میشود و برای مشترکان با مصرف دو برابر الگو این رقم به ۹هزار میلیارد تومان میرسد. دولت میگوید: ادامه این وضعیت ممکن نیست و «واقعیسازی قیمت آب» به یکی از اهداف اصلی سیاستگذاری تبدیل شده است. در طرح جدید برای هر فرد در ماه ۱۲مترمکعب آب یارانهای در نظر گرفته میشود و مصرف بیش از این میزان باید با نرخ تمامشده محاسبه شود. به بیان دیگر آب ارزان فقط تا یک سقف مشخص در اختیار شهروندان قرار خواهد گرفت و پس از آن، قبضها به صورت پلکانی افزایش مییابد.معاون برنامهریزی و امور اقتصادی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تاکید کرده است که در مدل جدید، الگوی مصرف متناسب با بعد خانوار تعریف میشود یعنی خانوادههای پرجمعیت سهم بیشتری از آب یارانهای خواهند داشت. او این رویکرد را «عادلانهتر» از شیوه فعلی میداند که در آن بهطور متوسط برای هر خانوار ۱۲مترمکعب آب در نظر گرفته میشود، بدون توجه به تعداد اعضای آن.
با این حال منتقدان میگویند: تجربه افزایش قیمت بنزین نشان داده است که حتی طرحهایی که با وعده پرداخت یارانه هدفمند آغاز میشوند، درنهایت میتوانند به افزایش فشار اقتصادی بر دهکهای متوسط و پایین جامعه منجر شوند بهویژه در شرایطی که تورم بالا هزینههای زندگی را بهشدت افزایش داده، گرانشدن آب ـ حتی به صورت پلکانی ـ میتواند برای بسیاری از خانوارها نگرانکننده باشد.
مسوولان آب و فاضلاب تلاش دارند نگرانیها را کاهش دهند و میگویند قصد وارد کردن «شوک قیمتی» به جامعه را ندارند. به گفته علویانصدر، در سالهای اخیر تعرفهها به صورت مرحلهای و تدریجی اصلاح شده تا به مردم آسیب وارد نشود و همچنان حمایت از مشترکان زیر الگو ادامه خواهد داشت. او تاکید کرده است که دولت در شرایط فعلی اقتصادی خود را موظف میداند در کنار مردم باشد و مدیریت مصرف را از طریق فرهنگسازی، استفاده از ابزارهای کاهنده و بازچرخانی آب دنبال کند.
او گفته است که این کار با هدف اجرای عدالت انجام میشود. «عدالت نیست که به ازای هر نفر در خانوار یارانه اختصاص دهیم. اکنون به ازای بعد خانوار متوسط هر شهر ۱۲مترمکعب آب توزیع میکنیم، در صورت اجرای طرح جدید متناسب با بعد هر خانوار الگوی مصرف متفاوت میشود، شاید زمان ببرد اما عدالتمحور است.»
در کنار بحث قیمت، موضوع بازتخصیص منابع آبی نیز مطرح شده است. براساس برنامه هفتم توسعه، قرار است به صنعت و فضای سبز از آب متعارف استفاده نشود و پساب جایگزین آن شود. به گفته معاون آبفا، روشهای مختلفی از جمله بورس، مزایده و مناقصه برای عرضه پساب در نظر گرفته شده و این سیاست بهتدریج اجرا خواهد شد.
با این همه پیام کلی اظهارات اخیر روشن است: پس از بنزین، نوبت آب رسیده است. هرچند دولت از «عدالت»، «یارانه هدفمند» و «اجرای تدریجی» سخن میگوید واقعیت اما این است که واقعیسازی قیمت آب درنهایت به معنای گرانتر شدن آن برای بخش قابل توجهی از جامعه خواهد بود؛ موضوعی که میتواند به یکی از چالشهای جدی اقتصادی و اجتماعی ماههای آینده تبدیل شود.
منبع: ایلنا
