از جنگ خانگی تا بازگشت به زندگی
جهانصنعت- همهساله در اواخر سال میلادی و همزمان با ایام کریسمس، مجله اکونومیست کشور سال را معرفی میکند. اینبار اما انتخاب اکونومیست با سالهای دیگر متفاوتتر و در عین حال تعجببرانگیزتر است. مطابق با گزارش این مجله، انتخاب امسال آنها شادترین کشور نیست زیرا این عنوان تقریبا همیشه به کشورهای اسکاندیناوی میرسد و رقابتی کسلکننده و قابل پیشبینی ارائه میدهد. همچنین انتخاب امسال آنها تاثیرگذارترین کشور هم نیست زیرا تاثیرگذارترین کشور هم همواره یکی از ابرقدرتهای بینالمللی است؛ درنتیجه امسال اکونومیست سعی کرده کشوری را انتخاب کند که بیشترین میزان بهبود را چه از منظر سیاسی و چه از لحاظ اقتصادی داشته است.
سال پرتلاطم
در همین رابطه اکونومیست در ابتدای گزارش خود تاکید کرده که سال گذشته سالی پرتلاطم بود زیرا دونالد ترامپ تجارت جهانی را بر هم زد و درگیریهای هولناک در مناطقی مانند غزه و سودان، چهره نظام بینالمللی را زخمی کرد. با این حال چند کشور توانستند از این سیلاب متلاطم بهخوبی عبور کنند. به عنوان مثال کانادا بهجای یک پوپولیست، یک تکنوکرات محتاط را به نخستوزیری برگزید و در برابر زورگویی آمریکا ایستاد. همچنین رایدهندگان مولداوی با وجود تهدیدها و عملیات گسترده اطلاعاتی و رسانهای از سوی مسکو، یک حزب طرفدار روسیه را رد کردند.
علاوهبر این کرهجنوبی از تهدیدی جدی علیه دموکراسی خود عبور کرد. یکسال پیش از آن رییسجمهور یون سوک یول تلاش کرد حکومت نظامی برقرار کند و نیروها را برای تعطیلکردن پارلمان اعزام کرد. قانونگذاران معترضان و نهادها اما ایستادگی کردند و امسال رییسجمهور سابق رسوا و به اتهام شورش به دادگاه کشانده شد.
نمونهای دیگر از نحوه مواجهه با تلاشهای خشونتآمیز برای برهم زدن نظم قانون اساسی، برزیل بود. در سپتامبر، یک دادگاه برزیلی ژائر بولسونارو رییسجمهور پیشین را که انتخابات۲۰۲۲ را باخته بود، مدعی تقلب شده و کوشیده بود با کودتا در قدرت بماند به ۲۷ سال زندان محکوم کرد. برزیل در بخش بزرگی از قرن بیستم گرفتار کودتا بود اما این نخستینبار است که یک کودتاچی بهطور شایسته مجازات میشود. دولت همچنین در سال۲۰۲۵ توانست سرعت جنگلزدایی در آمازون را کاهش دهد و از این طریق سهمی در کند کردن تغییرات اقلیمی داشته باشد.
آرژانتین و سوریه؛ ۲ مدعی اصلی امسال
در چنین شرایطی دو مدعی اصلی امسال بسیار متفاوت هستند یعنی آرژانتین و سوریه. بهبود آرژانتین ماهیتی اقتصادی دارد. رییسجمهورش خاویر میلی از سال۲۰۲۳ اصلاحات گسترده بازارمحور را آغاز کرد تا کشورش را از بیش از یکقرن دولتسالاری و رکود بیرون بکشد. چنین اصلاحاتی، مانند حذف کنترل قیمتها، مهار هزینهها و کنار گذاشتن یارانههای مخرب بهطور استثنایی دشوارند زیرا برای جامعه بسیار دردناک محسوب میشوند و بسیاری از اصلاحطلبان پیشین در این مسیر شکست خوردهاند. با این حال میلی در سال۲۰۲۵ به ارهبرقی خود وفادار ماند و رایدهندگان نیز از او حمایت کردند. آمریکا هم با ارائه یک کمک ۲۰میلیارد دلاری برای جلوگیری از بحران مالی همراهی نشان داد. بنابراین نتایج اقتصادی در آرژانتین چشمگیر بوده است زیرا تورم از ۲۱۱درصد در سال۲۰۲۳ به حدود ۳۰درصد کاهش یافته است. نرخ فقر نیز نسبتبه سال گذشته ۲۱واحددرصد پایین آمده است. علاوهبر این بودجه تا حد زیادی مهار شده و میلی به سمت نرخ ارز شناور حرکت کرده و بیشتر محدودیتهای سرمایه را برداشته است.
البته آرژانتین هنوز میتواند ناکام بماند. پرونئیستهایی که نسلها کشور را بد اداره کردند در صورت لغزش خاویر میلی در کمین بازگشت هستند و اگر آقای میلی لغزشی داشته باشد. خود رییسجمهور نیز بینقص نیست زیرا تحملناپذیر نسبتبه منتقدان و گرفتار رسواییهای فساد است. اگر اصلاحات او پایدار بماند، میتواند مسیر آرژانتین را برای همیشه تغییر دهد و به اصلاحطلبان اقتصادی در همهجا امید ببخشد.
در مقابل، بهبود سوریه ماهیتی سیاسی دارد. اندکی بیش از یکسال پیش، این کشور تحت حاکمیت بشار اسد اداره میشد. زندانهایش مملو از زندانیان سیاسی بود و ۱۳سال جنگ داخلی بیش از نیممیلیون قربانی گرفته و ۶میلیون نفر نیز از کشور گریخته بودند. سال پیش اما وقتی حکومت اسد سقوط کرد، حاکم جدید یعنی احمد الشرع که پیشینهای جهادی داشت نگرانیهایی را در خصوص ایجاد یک سیستم بسته سیاسی و افزایش هرجومرج در سوریه را در میان کارشناسان دامن زده بود.
با این حال هیچکدام از این مسائل رخ نداد و شاهد بودیم که مجموعه اقدامات حکومت جدید نهتنها کشور را تا حدی یکپارچه نگه داشته بلکه با ایجاد روابط خود با آمریکا و کشورهای حاشیه خلیجفارس بهتدریج از بند تحریمهای غرب رها شده و وضعیت اقتصادی نیز رو به بهبود بوده است.
البته در سوریه مشکلات بزرگی همچنان باقی است. شبهنظامیان دو کشتار محلی هولناک علیه اقلیتها انجام دادند که در آنها ۲هزار نفر جان باختند. همچنین الحمد الشرع به شیوهای قبیلهای حکومت میکند و در محیطی مانند سوریه هنوز امکان خطاهای جدی وجود دارد. در همین راستاست که مجله اکونومیست در پایان گزارش خود مدعی شده، با این همه سوریه در سال۲۰۲۵ بهمراتب شادتر و آرامتر از سال۲۰۲۴ است. ترس دیگر همهجا حاضر نیست. زندگی آسان نیست اما برای بیشتر مردم کموبیش عادی شده و حدود ۳میلیون سوری نیز به خانه بازگشتهاند. در نتیجه انتخاب ما نیز سوریه است.
