ادای دین حکومت نسبت به مردم با چه مکانیسمی
نادر کریمی جونی
نه فقط مسعود پزشکیان که سایر مقامات ارشد جمهوری اسلامی همواره از مردم ایران خواستهاند که در برهههای مختلف و در موقعیتهای گوناگون به میدان بیایند و نهتنها از تداوم حاکمیت جمهوری اسلامی در ایران دفاع کنند بلکه برخی مسوولیتها را در پیشبرد اهداف و برنامههای این حکومت برعهده بگیرند. در موارد مختلف رییسجمهور بارها ساخت خانههای بهداشت در زمان وزارتش و نیز ساخت مدرسه از سوی مردم حتی در نقاط کمتر توسعهیافته و محروم جامعه را یادآوری کرده و مثال زده و نتیجه گرفته است که بسیاری از وظایف توسعهای در شهرها و مناطق کشور را باید مردم انجام دهند بدون آنکه منتظر کمکها یا بودجه دولتی باشند. همین عبارات کمابیش از زبان برخی دیگر از مقامات و چهرههای بلندپایه نظام نیز شنیده شده است. این مقامات چه در مصاحبهها یا تریبونها و چه در دیدارهای گروهی و عمومی، مصرانه به شهروندان ایرانی توصیه میکنند که در مقاطع مختلف و در موقعیتهای گوناگون در میدانها و صحنهها حضور داشته باشند و علاوهبر آنکه از تداوم حاکمیت جمهوری اسلامی بر ایران حمایت میکنند، با امکانات مادی و غیرمادی خود پیشبرد اهداف و برنامههای این حکومت را ممکن کنند.
جالب است که تقریبا همه مقامات ارشد و بلندپایه کشور دستکم یکبار به وضوح و شفاف اعتراف کردهاند که شهروندان ایرانی به تکالیف خود در برابر حاکمیت عمل و دین خود را نسبت به جمهوری اسلامی ادا کردهاند. بارزترین نمونه و شاهد مثال برای این ادای دین حمایتهای مردمی از جمهوری اسلامی در جریان وقوع جنگ با رژیم صهیونیستی است که ایرانیان در طول این ۱۲روز تمامقد در کنار حکومتشان ایستادند، چنانکه مخالفان و علاقهمندان به براندازی نظام ایران، جرات و توان عرضاندام و ابراز عملی مخالف با حکومت را پیدا نکردند. روشن است که چنین حمایتی کاملا به مذاق رهبران و سیاستمداران جمهوری اسلامی در ایران شیرین و خوشایند آمده و بهخاطر همین حمایت اعتمادبهنفس هم پیدا کردهاند.
در مقابل اما همه این توصیههای پرآب و تاب و مصرانه به ملت ایران، کمتر مقامی در میان مقامات جمهوری اسلامی وجود دارد که از تکالیف حکومت و در سطح نازلتر، دولت در قبال ایرانیان صحبت و اعتراف کند که اگرچه ایرانیها به دین خود در قبال حاکمیتشان عمل کردهاند اما حاکمیت این دین را ادا نکرده و به همین دلیل حاکمیت جمهوری اسلامی شامل دولت، نهادها و مقامات دیگر، ادای دین را به ملت کشورمان بدهکار هستند.
حالا و در جریان برگزاری همایش حقوق ملت و آزادیهای مشروع اما مسعود پزشکیان تصریح کرده که والی (حکومت) هم باید حق و دین خود را به مردم ادا کند. او در این باره توضیح داده است که «اینطور نیست که مردم همیشه دینشان را ادا کنند، بیایند در صحنه باشند بعد ما برویم کار خودمان را بکنیم.» این اظهارات دقیقا به این معنی است که اگر حکومت از شهروندان ایرانی انتظار دارد با جان و مال خود به میدان بیایند و در اجرای برنامه، دستیابی به اهداف و توسعه کشور،به دولت و حکومت کمک کنند، حکومت نیز باید پیش و بیش از مردم در میدان و صحنهها حاضر باشد و تمامی حقوق- دقیقا تمامی حقوق- شهروندان ایرانی را محترم بشمارد و دین خود را در قبال همین حقوق و نیز شهروندان کشورمان ادا کند. یعنی ایرانیان انتظار دارند وقتی دارایی خود را صرف توسعه و بهبود شرایط توسعهای کشورشان میکنند، داراییهای کشور که به امانت نزد حکومت است، بهعنوان حقالناس تلقی شود و برای آنچه جاهطلبی و ماجراجویی خوانده میشود، صرف نشود.
در واقع محدود کردن دامنه ادای دین نظام جمهوری اسلامی به دولت، بسیاری از حقوق ایرانیان را نادیده میانگارد و مسوولیتهای حکومت در قبال شهروندان را به مسوولیتهای دولت کاهش میدهد. روشن است که بسیاری از حقوق مردم که مثلا اجرا، برقراری و گسترش عدالت از آن جمله است، توسط حاکمیت پایمال یا استیفا میشود و دولت در اینباره نقش اندکی دارد. به همین دلیل دولت حتی در سقف ظرفیت خود نمیتواند و اجازه ندارد که همه حقوق مردم را رعایت یا استیفا کند. چنانکه در مورد آزادی بیان، آزادی اینترنت و برقراری و گسترش عدالت برای همه شهروندان دولت هیچ نقشی ندارد یا حداکثر نقش اندکی دارد. به همین ترتیب در موارد متعدد دیگر دولت کاملا از گردونه ادای دین حکومت به مردم بیرون است و فقط حاکمیت و نهادهایی غیر از دولت میتوانند اینگونه دیون و حقوقها را پرداخت کنند.
البته مسعود پزشکیان نکته مهم دیگری را هم بیان کرده است و توضیح داده که والی (حاکمیت) صالح باقی نمیماند مگر اینکه ملتی مطالبهگر داشته باشد و جامعهای وجود داشته باشد که اگر حاکمیت پایش را کج گذاشت، مطالبهگر باشد و حقوق خودش را بخواهد. در تکمیل این سخن، رییسجمهور این نکته را گفته کسی که شنیدن حق برایش سنگین است، اجرای حق برایش سنگینتر بوده و معلوم است که به حق عمل نمیکند چون اصلا حاضر نیست حق را بشنود.
گمان میرود که مبنای این اظهارات رییسجمهور، نهجالبلاغه و سخنان حضرت امیر (ع) باشد. در این صورت وجوب اجرای این توصیهها برای حکومت و حکومتکنندگان شیعه ایران دوچندان میشود. این اظهارات رییسجمهور لزوم مطالبهگر بودن شهروندان و جامعه را یادآوری میکند. پیش نیاز مطالبهگر شدن ایرانیان داشتن حق آزادی بیان و تجمع است تا مردم بدون دغدغه و نگرانی خواستهها، اعتراضها و مطالبات خود را از حکومتگران بخواهند و بر دریافتشان اصرار ورزند رییسجمهور که چنین سخنانی را بیان میکند آیا زمینه ادای دین حکومت در قبال شهروندان ایرانی را مهیا میکند؟ مسعود پزشکیان دستکم میتواند ادای دین حکومت جمهوری اسلامی نسبت به شهروندان ایرانی را از دولت شروع کند. او باید این ادای دین را از محورها و مواردی غیراقتصادی مانند آزادیهای مشروع مدنی ایرانیان که این روزها گاهی مورد هجمه یا سختگیری واقع میشود شروع کند، این آزادیها را محترم بشمارد و در جهت برقراری آن تلاش و مزاحمان آن را معرفی کند.
