عصر انشعاب صنعتی

محمدرضا ستاری- شواهد نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران خصوصی در اروپا در حال استفاده از فرصت تجزیه و فروپاشی آخرین گروه‌های بزرگ صنعتی این قاره هستند به طوری که برخی  شرکت‌های خصوصی با خرید بخش‌هایی از شرکت‌های مادر غول‌های صنعتی که به عنوان فعالیت‌های غیراصلی شناخته می‌شوند به‌ دنبال بازسازی و افزایش بهره‌وری آنها هستند.

براساس گزارشی که فایننشال‌تایمز در این خصوص منتشر کرده، ماه گذشته شرکت شیمیایی «باسف» از آلمان اعلام کرد که بخش تولید پوشش‌های صنعتی خود را به یک شرکت سرمایه‌گذاری آمریکایی به ارزش ۷/۷‌میلیارد یورو فروخته است. همزمان شرکت‌های صنعتی دیگری ازجمله «سافران» در فرانسه، «ای‌بی‌بی» در سوییس و «گروه اسمیتز» در بریتانیا نیز در حال بررسی فروش بخش‌هایی از دارایی‌های خود هستند که دیگر جزو فعالیت‌های اصلی آنها به شمار نمی‌رود. بر پایه آمار موسسه پژوهشی بازار پیچ‌بوک در سال‌جاری حدود ۶۰‌میلیارد یورو از معاملات انجام‌شده در اروپا مربوط به فروش بخش‌هایی از شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران خصوصی بوده که معادل بیش از ۱۳درصد کل ارزش معاملات این حوزه است.

این سرمایه‌گذاران در چنین خریدهایی فرصت آن را می‌یابند که واحدهایی را که تاکنون تحت مالکیت بخش‌خصوصی قرار نداشته‌اند، بازسازی کرده و به سودآوری بیشتری برسانند. یکی از مدیران ارشد یک شرکت سرمایه‌گذاری در این خصوص می‌گوید: کار ما پیدا کردن کسب‌وکارهای باکیفیتی است که شاید برای شرکت مادر در اولویت نباشند. در واقع ما آنها را به شرکت‌هایی مستقل تبدیل کرده، در مسیر رشدشان سرمایه‌گذاری و از آنها به‌ عنوان سکویی برای توسعه بیشتر استفاده می‌کنیم.

به گفته کارشناسان، تمایل شرکت‌های بزرگ اروپایی به فروش یا واگذاری بخشی از فعالیت‌های خود ادامه روندی است که پیشتر در ایالات‌متحده آغاز شده بود. به‌عنوان مثال شرکت‌های بزرگی مانند «هانیوِل» نیز اعلام کرده‌اند که ساختار خود را به چند بخش مجزا تقسیم می‌کنند تا تمرکز و چابکی بیشتری به دست آورند. در همین راستا طی سال‌های اخیر تعداد معاملات واگذاری در اروپا پیوسته رو به افزایش بوده و انتظار می‌رود این روند ادامه یابد زیرا شرکت‌های بزرگ در حال انطباق با فشارهای سرمایه‌گذاران و تغییرات بازار جهانی هستند.

دگردیسی صنعتی

به گفته کارشناسان، بسیاری از شرکت‌هایی که بخشی از فعالیت خود را می‌فروشند، همچنان موفق و سودآورند اما آن بخش‌ها دیگر با راهبرد بلندمدت شرکت مادر هم‌راستا نیستند. برای نمونه بخش تجهیزات داخلی هواپیما در شرکت «سافران»، بخش بازرسی امنیتی در «گروه اسمیتز» و شاخه تولید محصولات لاستیکی غیرتایری در شرکت «کنتیننتال» از آلمان همگی در فهرست گزینه‌هایی قرار دارند که احتمالا به دست سرمایه‌گذاران خصوصی خواهند افتاد، همچنین بخش «اِورِلِنس» از شرکت خودروسازی «فولکس‌واگن» نیز به ارزش تقریبی ۶‌میلیارد یورو آماده واگذاری است.

دلیل جذابیت این معاملات برای سرمایه‌گذاران خصوصی در امکان سودآوری بالای آنها نهفته است. این شرکت‌ها می‌توانند با تزریق سرمایه، تمرکز مدیریتی و بازسازی ساختاری، عملکرد واحدهای فروخته‌شده را بهبود دهند. یکی از کارشناسان بانکی در لندن توضیح می‌دهد: در چنین واگذاری‌هایی معمولا فرصتی فراهم می‌شود تا مالک جدید بتواند به‌طور متمرکز راهبرد و عملیات شرکت را اصلاح کند. در واقع همیشه دلیلی وجود دارد که یک بخش از شرکت فروخته می‌شود و همین دلیل می‌تواند نقطه شروعی برای بازسازی باشد.

نمونه‌ای از موفقیت این رویکرد را می‌توان در شرکت آلمانی «سینتگون» مشاهده کرد که در زمینه تولید ماشین‌آلات بسته‌بندی فعالیت دارد و پس از خرید آن توسط شرکت بوش، اکنون انتظار می‌رود برای سرمایه‌گذار خود سود قابل‌توجهی به همراه داشته باشد.

البته این روند تنها به صنایع سنگین محدود نیست. شرکت‌های مصرفی بزرگ نیز در حال بررسی فروش بخشی از دارایی‌های خود هستند از جمله بخش تولید آب شرکت «نستله» که توجه سرمایه‌گذاران خصوصی را جلب کرده است.

با این حال کارشناسان هشدار می‌دهند که این نوع واگذاری‌ها پیچیده و پرهزینه است زیرا شرکت تازه‌مستقل شده باید تمامی زیرساخت‌های خود را از سیستم‌های فناوری اطلاعات گرفته تا واحدهای مالی و منابع انسانی از نو بسازد. در همین رابطه  پژوهش‌های موسسه مشاوره‌ای «بین اند کامپنی» نشان می‌دهد که بازده متوسط سرمایه‌گذاری‌های خصوصی در این‌گونه معاملات از سال‌۲۰۱۲ تاکنون کاهش یافته است هرچند بهترین نمونه‌های آن هنوز بازدهی قابل توجهی دارند. در چنین شرایطی یکی از مدیران باسابقه در زمینه سرمایه‌گذاری خصوصی می‌گوید: واگذاری‌های شرکتی نیازمند مهارت ویژه‌ای هستند؛ فرآیندی پیچیده و گاه آشفته اما اگر دارایی مناسب انتخاب شود، همچنان جذاب‌ترین فرصت‌ها را برای سرمایه‌گذاران به همراه دارد.