نفس‌تنگی تولید در گردباد هزینه‌ها
منیر حضوری– در شرایطی که اقتصاد کشور با تورم فزاینده و رکود هم‌زمان دست‌وپنجه نرم می‌کند، فعالان حوزه معدن و صنایع وابسته از فشار بیسابقه هزینه‌ها سخن میگویند. افزایش قیمت انرژی به‌‌ویژه برق طی یک‌سال گذشته تا مرز ۱۵برابر، بسیاری از واحدهای تولیدی را در تنگنای مالی قرار داده است. تولیدکنندگان میگویند: قبض‌های جدید نهتنها شامل افزایش هستند بلکه با هزینه‌های جانبی همچون هزینه ترانزیت، دیماند، سوخت نیروگاهی، مانع‌‌زدایی۱۴۰۳، مابهالتفاوت اجرای مقررات و جهش تولید و… همراه شده‌اند که در مجموع هزینه برق را برای واحدهای تولیدی به سطحی سرسامآور کشانده است.در کنار افزایش نرخ انرژی، دستیابی به عواملی همچون قطعات یدکی و سوخت نیز دشوار شده است. امروز تامین قطعات به‌دلیل نوسانات ارزی و محدودیت واردات ارزی، به یکی از دغدغه‌های اصلی معدنکاران و تولیدکنندگان تبدیل شده است. از سوی دیگر، رکود عمیق در صنعت ساختمان موجب کاهش بیسابقه تقاضا برای مصالح ساختمانی شده است؛ تا جایی که امروز قیمت هر تن شن و ماسه در تهران به حدود ۱۰۰هزار تومان رسیده درحالی‌‌که هزینه تمام‌شده آن بیش از ۲۵۰هزار تومان است. در چنین شرایطی بسیاری از واحدهای تولیدی صرفا برای جلوگیری از بیکاری کارگران و حفظ معیشت پرسنل خود، مجبور به فروش محصول خود حتی زیر قیمت واقعی هستند؛ مساله‌ای که ادامه آن می‌تواند نهتنها منجربه تعطیلی گسترده واحدهای تولیدی شود بلکه زنجیره تامین صنعت ساخت‌‌و‌ساز کشور نیز به‌طور کامل از هم بپاشد.
وضعیت بحرانی صنایع معدنی
محمدنبی یوسفیان، رییس خانه معدن استان تهران با بیان اینکه امروز در شرایط بد اقتصادی قرار گرفته‌ایم به «جهان‌صنعت» گفت: افزایش بیسابقه قیمت حامل‌های انرژی، رکود شدید در بخش ساختمان و جهش نرخ ارز، صنایع معدنی و تولیدکنندگان مصالح ساختمانی کشور را در وضعیتی بحرانی قرار داده است اما تداوم این شرایط، تاب‌آوری صنعت را به‌شدت تهدید می‌کند.
یوسفیان تصریح کرد: در ماه‌های اخیر قبض برق واحد‌ها بین ۱۰ تا ۱۵برابر افزایش یافته است. این فقط افزایش تعرفه نیست بلکه بندهای مختلفی به قبض‌ها اضافه شده‌اند؛ ازجمله هزینه ترانزیت، دیماند، سوخت نیروگاهی، مانع‌‌زدایی۱۴۰۳، مابهالتفاوت اجرای مقررات، جهش تولید و… . درواقع هزینه برق سرسامآور شده و قیمت آن به سطحی رسیده که پرداخت آن برای واحدهای تولیدی تقریبا غیرممکن است.عضو هیات‌مدیره خانه معدن ایران اضافه کرد: علاوه‌بر برق، قیمت آب نیز چندین برابر شده، همچنین تامین قطعات یدکی و مواد مصرفی به‌شدت بالا رفته است. در این بین به‌دلیل نوسانات ارزی و محدودیت‌های وارداتی، مشکلات عدیده‌ای وجود دارد. برخی قطعات فقط با ارز خارجی در دسترس هستند و همین موضوع روند تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات را فلج کرده است.
او تاکید کرد: تخصیص نامنظم سوخت به‌‌ویژه گازوئیل، مشکلات را دوچندان کرده است. بسیاری از تولیدکنندگان سهمیه سوخت خود را به‌طور کامل دریافت نمی‌کنند و ناچارند بخش عمده‌ای از نیاز خود را از بازار آزاد و با قیمت بالا تامین کنند.
رکود ساخت و ساز؛ سقوط تقاضا به پایینترین حد
رییس خانه معدن استان تهران در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه رکود عمیق در صنعت ساختمان چندین سال است که در کشور حاکم شده است، اظهار داشت: رکود ساختمان چندین سال است که ادامه دارد اما پس از جنگ ۱۲روزه، عملا تقاضا در سراسر کشور و به‌‌ویژه در تهران به پایینترین حد خود رسیده است. برای مقایسه، دو سال پیش قیمت هر تن مصالح بین ۲۰۰ تا ۳۰۰هزار تومان بود اما امروز همان مصالح با قیمت حدود ۱۰۰هزارتومان به فروش می‌رسد یعنی معادل قیمت یک کیلو سیب‌زمینی!
به‌گفته عضو هیات‌مدیره خانه معدن ایران در این شرایط تولیدکنندگان تنها برای حفظ اشتغال و جلوگیری از تعطیلی کامل، به فروش زیر قیمت تمام‌شده تن داده‌اند! درحالی که قیمت تمام‌شده هر تن مصالح حدود ۲۴۰ تا ۲۸۰هزار تومان است اما مجبوریم آن را کمتر از نصف بفروشیم. فقط برای اینکه بتوانیم حقوق کارگران را بدهیم و کارخانه را سرپا نگه داریم.
آینده‌ای نامعلوم برای صنعت
کارشناسان هشدار می‌دهند در صورت ادامه این روند، بسیاری از واحدهای کوچک و متوسط تا پایان سال قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود. هزینه‌های فزاینده انرژی، رکود تقاضا و دشواری واردات تجهیزات، ترکیبی از مشکلات ساختاری ایجاد که نهتنها تولید را مختل بلکه بر اشتغال هزاران کارگر در سراسر کشور تاثیر مستقیم دارد. واقعیت این است که وضعیت تولید دیگر قابل‌دوام نیست. اگر سیاست‌های حمایتی و اصلاح تعرفه‌های انرژی به‌سرعت اجرا نشود، باید منتظر موج جدیدی از تعطیلی واحدهای تولیدی باشیم.
گفتنی است یوسفیان پیشتر با اشاره به اینکه کسب‌وکارهای این حوزه از مرحله تاب‌آوری عبور کرده و نفس‌های آخر را می‌کشند، گفت: مشکلاتی نظیر افت تقاضا، بسیاری از معادن را به ورطه تعطیلی کشانده است. علاوه‌بر این، تحمیل هزینه‌های تامین انرژی، مشکلات مالیاتی، بیمه‌ای و تامین سوخت، صنعت را در وضعیت نامساعدی قرار داده است.
