صعود به قله‌ای دشوار در سیاست
دکتر علی کیا‌فر *- روز سه‌شنبه گذشته، چهارم نوامبر ۲۰۲۵، زلزله‌ای دنیای سیاست کلانشهر نیویورک را آنچنان لرزاند که نه‌تنها در بزرگ‌ترین، پر جمعیت‌ترین، ثروتمندترین و یکی از قوی‌ترین مراکز قدرت سیاسی در ایلات‌متحده آمریکا بلکه در تمام کشور و حتی قاره آمریکا و می‌توان گفت در اکثریت دنیای علاقه‌مند به سیاست تکان‌های آن حس شد. این اتفاق بی‌شک برای مدت زمانی قابل توجه برپایه‌ها، ارکان و معادلات سیاسی و تا حد بسیار زیادی گستره‌های اقتصادی و اجتماعی در شهر و ایالت نیویورک تاثیرات محسوس خواهد گذارد. به باور من و دیگرانی همچون من، انتخاب دوباره دونالد ترامپ، با شکست دادن کاملا هریس درست یک سال پیش و پس از آن حکومت آنی یک‌سویه و دیکتاتور مآبانه رییس‌جمهور کنونی آمریکا و غلبه همراه به زور و روش‌های خاص او بر حزب جمهوریخواه آمریکا قدرت و وجود دموکراسی در این کشور را به زیر سوال برده بود. انتخاب زهران کوامه (قوام) ممدانی، جوانی ۳۴ساله، فرزند دو مهاجر با تبار آسیایی، زاده شده در آوگاندا، معتقد به اسلام شیعی و حامی طبقات کم‌درآمد و نادار و مدافع جدی حقوق فلسطینی‌ها در جامعه‌ای که هرگونه دفاع از مردم زیر حملات باور نکردنی بمب و شاهد خرابی کل خانه و کاشانه، ضدیت با یهودیت شمرده می‌شود، نشان‌دهنده این است که هنوز دموکراسی زنده است و می‌تواند افتان و خیزان به زندگی باز گردد.
آنچه کمتر از شش‌ماه پیش نه باورپذیر بود و نه حتی قابل پیش‌بینی، به واقعیتی شگفت‌انگیز بدل شد. انتخابات سراسری شهرداری نیویورک، شهری با جمعیتی حدود ۵/۸میلیون نفر — پرجمعیت‌ترین شهر ایالات متحده، ثروتمندترین شهر کشور و بی‌تردید سنگین‌ترین مرکز سیاسی قاره — با اختلافی چشمگیر، به پیروزی مردی انجامید که تنها چند سال پیش چنان ناشناخته بود که در آغاز کارزار انتخاباتی‌اش، بخش بزرگی از رای‌دهندگان آمریکایی حتی نام او را نمی‌دانستند.
حتی بسیاری از شهروندان نیویورک نیز از پیشینه شهردار آینده شهر خود آگاهی چندانی نداشتند، هرچند او از سال ۲۰۲۱ به عنوان عضو مجلس ایالتی نیویورک از حوزه سی‌وششم، نماینده منطقه کویینز بوده است اما در پی کارزاری منسجم و مبتنی بر باورها و مواضع سیاسی‌اش، زهران کوامه (قوام) ممدانی، سیاستمدار آمریکایی، اکنون به عنوان شهردار منتخب نیویورک شناخته می‌شود
زهران ممدانی از اعضای حزب دموکرات و سوسیالیست‌های دموکرات آمریکاست. در ۲۴ژوئن ۲۰۲۵ — یعنی کمتر از شش ماه پیش — او در انتخابات مقدماتی حزب دموکرات، اندرو کوئومو، فرماندار پیشین ایالت نیویورک و پسر یکی از شناخته شده‌ترین و با نفوذترین خاندان‌های سیاسی ایالت را شکست داد. خانواده‌ای که بیش از نیم‌قرن در سیاست نیویورک تاثیرگذار بوده‌اند. پدر او، ماریو کوئومو که سال‌ها فرماندار نیویورک بود، نه‌تنها یکی از بانفوذترین سیاستمداران ایتالیایی‌تبار در تاریخ سیاسی ایالت محسوب می‌شد بلکه از چهره‌های محترم و سنگین‌وزن درون حزب دموکرات نیز بود
نتیجه این انتخابات چنان غیرمنتظره بود که نه‌فقط اکثریت تحلیلگران و ناظران سیاسی نیویورک بلکه بسیاری از کارشناسان سیاسی سراسر ایالات متحده و حتی فراتر از مرزهای آن را شگفت‌زده کرد. این رویداد توجه گسترده افکار عمومی را نیز برانگیخت. و اکنون، ممدانی یکی از دشوارترین مسیرهای سیاسی را با موفقیتی چشمگیر پشت‌سر گذاشته است — راهی که در پایانش به نماد امیدی واقعی برای نسل کنونی و شاید نسل‌های آینده در صحنه سیاست تبدیل شده است
با توجه به پیامدهای گسترده این نتیجه انتخاباتی — علل، نتایج و شرایطی که به وقوع آن انجامید — این رخداد برای ایرانیانِ سیاسی‌نگر در سراسر جهان، بهویژه ایرانیان مقیم ایالات متحده، از اهمیتی ویژه برخوردار است. حتی در میانه آشوب و خشونت گسترده جهانی امروز، این تحول سیاسی معنایی ژرف دارد و سزاوار توجهی جدی است.
انتخاب زهران ممدانی؛ صدای تازه‌ای در صحنه سیاست آمریکا
انتخاب زهران ممدانی، سیاستمداری سوسیالیست، مسلمانِ شیعه و پیشرو، نه‌تنها تاثیری فوری بر چشم‌انداز سیاسی و دینامیک انتخاباتی شهر نیویورک خواهد داشت بلکه بی‌تردید پژواک آن در آینده، در ابعادی بسیار گسترده‌تر شنیده خواهد شد.
چه اتفاقی افتاد؟
زهران ممدانی بار دیگر اندرو کوئومو را شکست داد. کوئومو، چهره‌ای قدرتمند و دیرپای در سیاست نیویورک که پیش‌تر از اعضای حزب دموکرات بود، این بار به عنوان یک نامزد مستقل وارد رقابت شد؛ به امید آنکه با تکیه بر حمایت مالی ثروتمندان و پشتیبانی سیاستمداران بانفوذ، بتواند بر ممدانی و کرتیس اسلیوا، نامزد حزب جمهوریخواه، پیروز شود.
پیروزی ممدانی بی‌تردید تاثیری چشمگیر بر صحنه سیاسی نه‌تنها در نیویورک بلکه در سراسر ایالت و حتی فراتر از آن خواهد داشت. در مقیاسی وسیع‌تر، در سراسر ایالات متحده، ممدانی اکنون به چراغ امیدی برای بسیاری، بهویژه نسل جوان بدل شده است؛ نسلی که به دنبال دگرگونی واقعی در ساختار سیاسی و پایان دادن به سلطه دیرینه سیاستمدارانی است که دهه‌ها کرسی‌های قدرت و قانونگذاری را در اختیار خود داشته‌اند.
به‌بیان ساده: در سال‌های اخیر، رویدادی سیاسی تا بدین اندازه شگفت‌انگیز در آمریکا– بهویژه در شهرهایی که سیاستمداران کارکُشته معمولا بر انتخابات تسلط کامل دارند – تقریبا بی‌سابقه بوده است.
دیدگاه‌ها و مواضع اجتماعی-سیاسی ممدانی
از جمله مواضع شناخته شده زهران ممدانی، حمایت صریح او از حقوق فلسطینیان و مخالفت آشکارش با آنچه او نسل‌کشی و سیاست‌های ضدبشریت ژیم‌صهیونیستی علیه مردم فلسطین، بهویژه در غزه می‌نامد، است
ممدانی، عضو سوسیالیست‌های دموکرات آمریکاست، جنبشی سیاسی که بر ارزش‌های عدالت اجتماعی، برابری و اقتصاد مردمی تاکید دارد. او همچنین از حامیان برنی سندرز، سناتور مستقل و متمایل به چپ ایالت ورمونت است، هرچند دیدگاه‌های سیاسی ممدانی حتی از سندرز نیز رادیکال‌تر و چپ‌تر دانسته می‌شود.
با توجه به شوک سیاسی‌ای که او به ساختار سنتی سیاست نیویورک وارد کرده — شهری که سال‌ها تحت سلطه سیاستمداران کهنه‌کار و گروه‌های ذی‌نفوذ بوده — آشنایی دقیق‌تر با پیشینه زهران ممدانی، اهمیتی دوچندان دارد.
ریشه‌ها و پیشینه خانوادگی
این مرد نسبتا جوان، پیشینه‌ای شگفت‌انگیز دارد: پدر او، محمود ممدانی و مادرش، میرا نایِر هر دو اصالتا هندی‌اند که مدتی در اوگاندا زندگی کرده‌اند. زهران در شهر کامپالا، پایتخت اوگاندا زاده شد. هنگامی که پنج‌ساله بود، خانواده به کیپ‌تاون در آفریقای جنوبی رفتند و دو سال بعد، به ایالات‌متحده مهاجرت کردند.
پدرش از چهره‌های برجسته آکادمیک است و در دانشگاه کلمبیا تدریس کرده است. مادرش اهل پنجاب هند، فیلمسازی نامدار و بین‌المللی است که آثار شاخصی چون سلام بمبئی، عروسی موسمی، سی‌سی‌پی ماسالا و نام‌آشنا از اوست.
همسر زهران، راما، هنرمندی سوریِ ۲۷ساله است که در حوزه نقاشی و پویانمایی فعالیت دارد.
نکته‌ای جالب آنکه نام میانی او، کْوامه (قوام)، را پدرش به یادبود کْوامه (قوام) نکرومه رهبر برجسته و اندیشمند پان‌آفریقایی غنایی برگزیده است.
باورها و کنش‌های دانشگاهی و مدنی
از ابتکارات شاخص ممدانی، بنیانگذاری شاخه کالج بودوین از انجمن دانشجویان حامی عدالت برای فلسطین است.
وجود چنین سازمانی، با چنین نام و هدفی در قلب ایالات متحده — حتی در شهری لیبرال‌گرا همچون نیویورک — خود نشانه‌ای از عمق باورها و شجاعت اخلاقی ممدانی است.
سیاست‌های پیشنهادیِ زهران ممدانی
برای من، در جایگاه یک برنامه‌ریز شهری، پژوهشگر و کنشگر اجتماعی، بسیار دلگرم‌کننده و امیدبخش است که محور اصلی سیاست‌های زهران ممدانی بر مسائل مسکن، حمل‌ونقل عمومی و نیازهای روزمره مردم استوار است؛ موضوعاتی که در مرکز کارزار انتخاباتی او قرار داشتند.
سیاست‌های پیشنهادی ممدانی بر پنج اصل بنیادین بنا شده‌اند:
– تثبیت اجاره‌بها برای جلوگیری از افزایش بیشتر اجاره بیش از ۲میلیون واحد مسکونی در نیویورک.
– ساخت ۲۰۰هزار واحد مسکونی مقرون‌به‌صرفه با تمرکز بر ساکنان کم‌درآمد.
– رایگان‌سازی حمل‌ونقل عمومی، بهویژه از طریق تقویت شبکه اتوبوسرانی شهری.
– ایجاد فروشگاه‌های مواد غذایی دولتی برای تضمین دسترسی مردم به غذای ارزان و باکیفیت.
– سرمایه‌گذاری عمومی در بخش مسکن–– که یکی از ارکان اصلی سیاست اقتصادی او نیز هست — از طریق بسیج منابع مالی ایالتی و شهری برای توسعه پروژه‌های مسکونی.
تاکید ممدانی بر مساله مسکن، بهویژه از منظر یک سیاستمدار سوسیالیست و مدافع طبقه کارگر و اقشار کم‌درآمد، در بستر بحران عمیق مسکن در نیویورک، معنایی دوچندان می‌یابد. نیویورک با کمبود شدید واحدهای مسکونی مقرون‌به‌صرفه و از بالاترین نرخ‌های اجاره در سراسر ایالات متحده روبه‌رو است. سیاست‌های پیشنهادی ممدانی به طور مستقیم این بحران حیاتی و رو‌به‌رشد را هدف گرفته‌اند.
آینده چگونه شکل خواهد گرفت؟
باتوجه به گرایش اکثریت شهروندان نیویورک به حزب دموکرات، بسیار محتمل است که ممدانی بتواند بخش قابل‌توجهی از وعده‌های انتخاباتی خود را عملی سازد؛ هرچند بی‌تردید با مخالفت‌هایی جدی از سوی سیاستمداران حزب مخالف و کسانی که تمایلی به واگذاری قدرت یا ثروت به محرومان ندارند، روبه‌رو خواهد شد.
شایان توجه است که جمهوریخواهان و حامیان ثروتمند مالی کارزارها— و حتی برخی از اهداکنندگان کمک مالی قدیمی به حزب دموکرات — که با سیاست‌های ممدانی، بهویژه موضع او در قبال رژیم صهیونیستی، موافق نبودند، بودجه و حمایت خود را به رقیب اصلی‌اش، اندرو کوئومو، منتقل کردند. حتی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور جمهوریخواه و ضددموکرات سرسخت، از کوئومو حمایت کرد؛ هرچند دیر و بی‌ثمر.
با این حال، همه این رخدادها و کنش‌های آشکار نشان داد که دموکراسی در این کشور هنوز زنده است. کسانی مانند من که به آینده حتی در تاریک‌ترین روزها و سخ‌ترین شرایط امیدوارند، این زلزله سیاسی تازه اول راه است. نسل جوان، بهویژه بخش مترقی و کوشای حزب دموکرات، بیشتر به صحنه خواهد آمد و آینده روشن‌تری را رقم خواهند زد.
*برنامه‌ریز شهری، استاد دانشگاه، پژوهشگر در گفتمان‌های شهری و کنشگر اجتماعی
