وعده‌هایی که نرسید؛ چرا بحران نهاده دامی به مرز فروپاشی تولید رسیده است؟
علی رغم ظرفیت و جایگاه مناسبی که در صنعت دام و طیور داریم و بارها مسئولان وزارت جهاد بر خودکفایی گوشت قرمز ظرف ۳ سال آینده تاکید کردند، اما با وضعیت بحران فعلی تامین نهاده دامی امکان تحقق چنین اهدافی وجود ندارد و متاسفانه کار به جایی خواهد رسید که در تامین گوشت مرغ و تخم مرغ همانند سنوات قبل ناگریز به واردات خواهیم شد چراکه تولیدکنندگان دیگر توان ادامه تولید را ندارند و از طرفی وعده های مسئولان هم محقق نمی شود چراکه وزیر جهاد کشاورزی هفته گذشته وعده تامین نهاده ظرف یکی و ۲ روز آتی را داده بودند که اکنون بسیاری از تولیدکنندگان اذعان می کنند که هنوز یکی و ۲ روز از راه نرسیده است و کماکان واحدها خالی از نهاده هستند.
با وجود گلایه های شدید تولیدکنندگان از نبود برنامه دقیق و سوء مدیریت وزارت جهاد، مسئولان این وزارتخانه اعلام می کنند که تاخیر تخصیص ارز چنین شرایطی را ایجاد کرده است، درحالیکه کارشناسان از وزارت جهاد به عنوان متولی امر انتظار برنامه ریزی دقیق برای تامین نهاده مورد نیاز در شرایط خشکسالی و رایزنی و همراهی با بانک مرکزی را داشتند که این بی توجهی موجب شده تا بسیاری از کارشناسان و تولیدکنندگان در فضای مجازی به ترک فعل این وزارتخانه اشاره کنند که در این راستا غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی با ارائه گزارشی درباره وضعیت واردات و ثبت سفارش نهاده‌های دامی، گفت: این وزارتخانه برای رفع مشکلات تولیدکنندگان در تامین نهاده‌ها، ثبت سفارش نهاده‌های دامی را بیش از سهم فصلی و حتی بیشتر از سهم سالانه انجام داده است به طوری که ۱.۳ برابر نیاز کشور مجوز ثبت سفارش گرفته‌ایم و در نیمه اول سال نیز تقریباً بالای ۹۰ درصد نیاز کشور را ثبت سفارش کردیم.
عدم تامین ارز
وزیر جهاد کشاورزی در واکنش به گزارش‌هایی که در برخی رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی درباره «ترک فعل» وزارتخانه منتشر شده بود، افزود: این اطلاعات نادرست است و ثبت سفارشات به موقع بوده و نسبت به سال گذشته نزدیک ۵ درصد نهاده دامی بیشتری وارد و توزیع شده است.
وزیر جهاد مشکلات اصلی حوزه تامین نهاده‌های دامی را بدهی‌های معوق انباشته واردکنندگان و عدم تامین ارز کافی عنوان کرد و افزود: برخی مبادی تامین ارز در دوره‌ای هیچ‌گونه پرداختی نداشتند و برای حل این موارد، جلسات و مکاتبات متعددی با مسئولان ارشد کشور انجام شده است.
عامل اصلی کمبود نهاده دامی
افشین صدردادرس مدیرعامل اتحادیه دام سبک گفت: علی رغم آنکه هفته گذشته وزیر جهاد کشاورزی وعده رفع مشکل تامین نهاده و توزیع در واحدهای دامداری و مرغداری ظرف یک تا ۲ روز آینده را داده بودند، به نظر می رسد که هنوز این زمان نرسیده است.
به گفته وی، در حال حاضر مشکلات تامین نهاده دامی کماکان وجود دارد و با دخالت وزارت جهاد در مباحث تصدی گری و اجرایی در توزیع نهاده، مشکل تولیدکنندگان نه تنها مرتفع نشده، بلکه بحرانی تر هم شده است.
صدردادرس ادامه داد: بحث تامین ارز با بانک مرکزی است که باید به موقع تخصیص دهد تا واردکنندگان‌بتوانند وارد کنند، البته در مسئله تامین نبود برنامه ریزی در سازمان برنامه را نمی توان‌منکر شد و از طرفی ستاد بحران کشور با توجه به پیش بینی سازمان هواشناسی باید تدابیر و پیش بینی اعتبار مورد نیاز را میکرد. براین اساس در تامین بانک مرکزی، سازمان برنامه و ستاد بحران باید پاسخگو باشد. البته در مسائل توزیع تمامی مشکلات به سوء مدیریت در وزارت جهاد بر می‌گردد.
بی توجهی به هشدارها
به گفته وی، در مقطع طولانی ۶ تا ۷ ماهه مسئولیت توزیع با معاونت بازرگانی بود که بی توجهی به هشدارها منجر به بحران فعلی شده است و طی یک ماه اخیر مدیریت اجرا و نظارت به معاونت امور دام واگذار شده است و تنها زمانی مشکل مرتفع می شود که نهاده در واحدها باشند، در غیراین صورت متولیان امر باید پاسخگو باشند.
مدیرعامل اتحادیه دام سبک با بیان اینکه مشکل تامین ارز به سوء مدیریت و عدم برنامه ریزی دقیق وزارت جهاد باز می گردد، افزود: بنابر آمار در ۶ماهه اول سال گذشته، یک میلیون و ۱۲۶ هزارتن جو، ۴ میلیون و ۲۲۹ هزارتن ذرت و ۲۴۵ هزارتن کنجاله سویا وارد شده است، همچنین در ۶ ماهه ابتدای امسال یک هزار و ۵۳۰ تن جو، ۵ میلیون و ۱۸۳ هزارتن ذرت و ۹۴۱ تن کنجاله سویا وارد شده است. گفتنی است میزان واردات جو ۴۴ درصد بیشتر وارد شده است، درحالیکه ۲۶ مهرماه برمبنای گزارش سازمان هواشناسی اعلام کرد خشکسالی و کاهش ۴۰ درصد بارندگی، بقایای زراعی و جانی حدود ۱۲ تن کاهش یافته که این امر‌منجر به افزایش تقاضا برای خوراک دام شده است که براین اساس با افزایش ۵۰۰ هزارتنی امکان حل بحران وجود ندارد.
صدردادرس ادامه داد: با وجود کاهش تولید علوفه ناشی از شرایط جوی و افزایش ۶۹.۵ میلیون راس دام‌نیاز به علوفه مرتعس ندارند که برابن اساس از میزان تولید علوفه کاسته شده و از طرفی تقاضای مازاد داشتیم. گفتنی است ۲ میلیون تن برای ۶ ماهه نخست سال نهاده برای گوسفند نیاز داریم.
وضعیت تامین نهاده ها
حبیب اسداله نژاد مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی با بیان اینکه وضعیت تامین نهاده در سامانه بازارگاه تعریفی ندارد، گفت: بارگزاری در سامانه بازارگاه به کندی و قطره چکانی توزیع می شود و لابی گری و واسطه گری در سامانه بازارگاه شکل جدی تری گرفته است به طوریکه مرغداران حداقل هرکیلو کنجاله سویا ۱۰ هزارتومان بالاتر خریداری می کنند.
به گفته وی، در حال حاضر وضعیت تامین نهاده های دامی حتی به طور نسبی هم بهبود نیافته است، اما این امر بدان معنا نیست که قیمت هرکیلو مرغ به ۵۰۰ هزارتومان برسد که برخی نمایندگان مجلس در این خصوص اذعان کردند.
اسداله نژاد با تاکید بر تامین ارز نهاده های مورد نیاز بیان کرد: شرایط فعلی تامین نهاده تعریفی ندارد و انتظار بر آن است که این‌مشکل مرتفع شود و در این خصوص دولت، دستگاه های نظارتی باید کمک کنند تا با تامین ارز مورد نیاز و حذف دلالان از سامانه بازارگاه مشکل مرتفع شود.
مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی اجرای قیمت مصوب منوط به تامین نهاده است، گفت: در شرایطی که مرغدار هرکیلو نهاده را ۱۰ هزارتومان بالاتر خریداری می کند، امکان عرضه با نرخ مصوب وجود ندارد.
به گفته وی، بنابر آمار در مهرماه ۱۵۹ میلیون قطعه جوجه ریزی انجام شد و در ۱۰ روز ابتدای آبان حدود ۵۶ میلیون قطعه جوجه ریزی انجام شده که این امر بدان معناست که تا پایان آبان حداقل ۱۵۰ میلیون قطعه جوجه ریزی انجام خواهد شد که براین اساس در تولید مشکلی نداریم.
مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی با بیان اینکه قیمت مصوب مرغ در گرو رقع مشکل تامین‌نهاده های دامی است، گفت: در حال حاضر هرکیلو مرغ زنده با نرخ مصوب و حداکثر ۵ درصد تلورانس عرضه می شود، گفتنی است در تهران قیمت مرغ گرم نوساناتی دارد که ارتباطی به مرغدار ندارد.
آینده بازار مرغ و تخم مرغ
حمیدرضا کاشانی رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغداران میهن با بیان اینکه تغییری در وضعیت تامین نهاده های دامی ایجاد نشده است، گفت: در حال حاضر ۱۰ درصد نهاده مورد نیاز مرغداران در سامانه بازارگاه عرضه می شود و کماکان ذرت و کنجاله سویا با نرخ های بالایی بدست مرغدار می رسد.
به گفته وی، مشکل تامین نهاده های دامی مربوط به ثبت سفارش یا تامین ارز یا هر دلیل دیگری که باشد، تنها به مرغدار و سفره مردم صدمه می زند.
کاشانی ادامه داد: با توجه به قیمت بالای نهاده های دامی، قیمت تمام شده ۲ برابر نرخ فعلی است به طوریکه استمرار این روند فعلی نیست.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه مرغداران میهن با بیان اینکه آینده روشنی پیش روی تولید و بازار تخم مرغ نیست، افزود: با استمرار روند فعلی تامین نهاده، قیمت هرشانه تخم مرغ به ۵۰۰ هزارتومان می رسد.
به گفته وی، با توجه به کمبود و گرانی نهاده های دامی و عرضه تخم مرغ زیرقیمت مصوب در ۵ ماهه نخست سال و از طرفی ذخایر واحدها که حداکثر جوابگوی یک هفته نیاز آنهاست، تولیدکننده بشدت دچار خسران شده است چراکه گله های مرغدار بدلیل نبود ذرت و کنجاله سویا دچار آسیب شدند که در نهایت منجر به از دست دادن بخشی از تولید می شود که به سادگی این میزان کاهش تولید قابل بازگشت نیست.
پیش بینی تولید
این مقام مسئول با بیان اینکه امکان پیش بینی تولید بدلیل عدم تامین نهاده های دامی وجود ندارد، افزود: کمبود و عدم تامین‌نهاده بدون برنامه ریزی را از دست ما خارج کرده است که براین اساس بعید است که تولید ماهانه تخم مرغ به ۱۰۵ تا ۱۱۰ هزارتن برسد.
وی درباره آخرین وضعیت صادرات تخم مرغ بیان کرد: صادرات تخم مرغ بدلیل بحث شرایط تامین نهاده متوقف است و مرغدار برای تامین نهاده مورد نیاز مجبور به پیش فروش محصول با قیمت های پایین تر از نرخ تمام شده است.
این مقام مسئول قیمت هرکیلو تخم مرغ درب مرغداری را ۷۷ تا ۷۸ هزارتومان اعلام کرد و افزود: با توجه به نرخ فعلی تخم مرغ درب مرغداری حداکثر هر شانه تخم مرغ فله ۲۰۰ هزارتومان باید بدست مصرف کننده برسد که در شرایط کنونی عرضه تخم مرغ کمتر از قیمت مصوب عرضه می شود.
وی گفت: در شرایط فعلی تنها تامین‌نهاده های دامی‌منجر با حفظ و پایداری تولید می شود.
با توجه به آنکه دامداران و مرغداران به وزیر جهاد کشاورزی اعتراضات خود را بارها پیرامون کمبود نهاده دامی‌اعلام کردند، انتظار می رود تمهیدات جدی در این ارتباط اتخاذ شود تا دامداران و مرغداران ناگریز به کشتار دام های تولیدی و تعطیلی واحدهای خود نباشند که این موضوع در شرایط فعلی تهدیدی برای امنیت غذایی کشور و سفره خانوار محسوب می شود، کمااینکه در شرایط فعلی هم تامین محصولات پروتئینی سبد خانوار بدلیل نوسانات قیمت به یک چالش جدی تبدیل شده است.
باشگاه خبرنگاران جوان
