باز تولید رانت در اقتصاد مسکن
فرشید پورحاجت، دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان مسکن
مدت‌هاست که موضوع انحصارزدایی از زمین‌های دولتی مطرح است. با انجام یک آسیب‌شناسی کلی به‌نظر می‌رسد که حتما بازتولید رانت در این رابطه صورت خواهد گرفت. باید پذیرفت که با واگذاری زمین مردم صاحب خانه نمی‌شوند. اطلاعات موثق و دقیقی درباره هزینه بسیار سنگین آماده‌سازی برخی شهرک‌های احداث شده در مراکز و حاشیه مراکز استان‌های کشور برای دولت در دست است. صحبت‌های فانتزی مبنی بر اعطای زمین رایگان به مردم با هدف ایجاد جریان رسانه‌ای دردی از مشکلات مردم دوا نمی‌کند.
دولت قطعا تمهیداتی را برای برنامه‌ریزی بخش مسکن اندیشیده و خروجی آن نظرات کارشناسی شکل گرفته در فضای کنونی است. ضمنا بنا بود طی سال‌های فعالیت دولت پیشین سالانه یک‌میلیون واحد مسکونی تولید شود. اکنون وضعیت برنامه‌ریزی صورت گرفته توسط دولت پیشین و میزان صاحب خانه شدن متقاضیان مسکن مشخص است.
باید توجه داشت که برنامه‌ریزی و سیاستگذاری در راستای اعطای زمین به مردم به منظور ساماندهی بازار مسکن خوب است اما پیش از آن لازم است توجه به بایدهای اقتصادی در دستور کار قرار گیرند. در حال حاضر مقرر شده که ۲۰درصد منابع مالی بانکی به تسهیلات تولید مسکن تعلق بگیرد. کدام‌یک از بانک‌ها به وظایف خود در این رابطه عمل کرده‌اند؟
امروزه نظام پس‌انداز در حوزه تسهیلات به فراموشی سپرده شده و فشار سنگینی بر بخش مسکن وارده آمده است. اساسا باید گفت مشکل مسکن مردم با توزیع زمین حل نخواهد شد. سیاست‌های اقتصادی باید به صورت کلان و به عنوان یک مجموعه مورد بررسی قرار گیرند. سیاست‌های مسکن نیز باید متناسب با وضعیت اقتصادی کشور و خانوارها پایه‌ریزی شوند.
اصل موضوع را نباید فراموش کرد؛ تحقق ساخت و تولید سالانه یک‌میلیون واحد مسکونی در سطح کشور ممکن نیست. در شرایط کنونی به جای ایجاد هیاهو باید براساس واقعیت‌ها، در کنار بخش خصوصی و با استفاده از ظرفیت‌های کارشناسان، اقدام به برنامه‌ریزی‌هایی متناسب با نیاز کشور کرد؛ تصمیم‌گیری‌هایی اصولی که در پی آن سایر سطوح اقتصادی کشور نیز دچار مشکل نشوند. لازم است بررسی کرد و دید که تا چه میزان می‌توان به مردم تعهد داد تا پایگاه‌های اجتماعی مسوولان نزد مردم تضعیف نشود. باید دید که سیاست‌های حمایتی را به چه روشی می‌توان اعمال کرد تا بتوان متعهدانه به مردم قول داد.
اگر بخواهیم شفاف صحبت کنیم باید اذعان داشت اصلا مهم نیست برنامه تولید چه تعداد واحد مسکونی توسط دولت اعلام شده، مهم آن است که ظرفیت‌های کشورمان برای بخش مسکن را بسنجیم و براساس بدیهیات و واقعیت‌های اقتصادی نظام فنی کشورمان اقدام به سیاستگذاری کنیم؛ سیاست‌هایی در راستای تولید مسکن. آن هم مسکنی که بتوان زیرساخت‌های آن را به صورت کلی ایجاد کرد، نه اینکه اقدام به احداث شهرک‌هایی کنیم که هزینه تامین خدمات زیربنایی آنها از هزینه تولید واحدهای مسکونی گران‌تر تمام شود. مشکل مردم صرفا داشتن یک سرپناه نیست که با بی‌درایتی اقدام به ساخت خانه برای آنها در بیابان کنیم.
پیشتر سابقه مسکن مهر را داشته‌ایم. در سال۸۸، احداث دو شهر جدید در استان خوزستان در دستور کار قرار گرفت. امروز می‌توان با یک بازدید ساده متوجه شد که چه تعداد مردم در این شهرها ساکن شده‌اند. امروز اگر پا به این شهرهای جدید بگذارید، شاهد دفن حجم عظیمی از سرمایه‌های ملی خواهید بود.
