تقویت پتانسیل بورس
مهدی دلبری، کارشناس بازار سرمایه
بررسی گزارش‌های مالی شرکت‌ها و صنایع تولیدی مهم بورس و اقتصاد کشور نشان می‌دهد که در مجموع حدود ۳۶درصد رشد در مبلغ فروش نسبت به دوره مشابه سال قبل ثبت شده است. این رقم نشان‌دهنده بهبود نسبی در عملکرد بنگاه‌های اقتصادی است اما نکته قابل‌توجه اینجاست که سود خالص شرکت‌ها تنها حدود ۲۵درصد رشد کرده یعنی ۱۱درصد کمتر از رشد فروش.
این اختلاف بیانگر افزایش هزینه‌ها یا فشار بر حاشیه سود شرکت‌هاست. در واقع حاشیه سود خالص نسبت به تابستان سال گذشته و حتی فصل قبل کاهش جزئی را تجربه کرده است. از منظر ارزندگی بازار نسبت قیمت به سود خالص گذشته‌نگر (P/E TTM) در محدوده‌ای متعادل قرار دارد.
میانگین این نسبت حدود ۷/۸واحد برآورد می‌شود که از سطحی منطقی و مطلوب حکایت دارد. به بیان دیگر وضعیت فعلیE/P بازار نشان می‌دهد که سهام از منظر بنیادی در موقعیت مناسبی قرار دارند و بازار در حال حاضر بیش از حد رشد نکرده است. در بررسی تفکیکی صنایع، گزارش‌های منتشر شده از شرکت‌های دارویی، پالایشی، شوینده، سیمانی، غذایی، نیروگاهی، کشاورزی و لبنی عملکردی مثبت و رضایت‌بخش داشته‌اند.
این گروه‌ها در نیمه نخست سال گزارش‌های مطلوبی ارائه کرده‌اند و از منظر سودآوری و تراز مالی وضعیت قابل قبولی دارند. به‌طور خاص شرکت‌های سیمانی هرچند اصطلاحا «خطی» عمل کرده‌اند اما در مجموع فصل بهار و تابستان پرفروشی را پشت سر گذاشتند و عملکردشان مثبت ارزیابی می‌شود. در مقابل برخی صنایع از جمله گروه‌های شیمیایی، فلزات اساسی و لاستیکی عملکرد ضعیف‌تری نسبت‌به سایر بخش‌ها داشتند. این صنایع با چالش‌های متعددی از جمله نوسانات نرخ خوراک، قیمت‌های جهانی و محدودیت‌های صادراتی مواجه بودند که موجب شد حاشیه سود آنها کاهش یابد و مسیر دشوارتری را طی کنند.
با این حال امیدهایی برای بهبود شرایط این گروه‌ها وجود دارد. یکی از موضوعات مهم در این زمینه اصلاح فرمول نرخ خوراک سوخت است که گفته می‌شود در حال تدوین بوده و احتمالا از سال۱۴۰۵ اجرایی خواهد شد. این اصلاح می‌تواند تاثیر مثبتی بر وضعیت بنیادی شرکت‌های شیمیایی داشته باشد و سودآوری آنها را بهبود بخشد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در نیمه دوم سال۱۴۰۴، فضای کلی بازارها تورمی‌تر شود.
از یک‌سو رشد نرخ دلار می‌تواند به افزایش درآمد ریالی شرکت‌های صادرات‌محور منجر شود اما از سوی دیگر افزایش عرضه اوراق توسط دولت احتمال رشد نرخ بهره را نیز بالا می‌برد. در صورت تحقق این سناریو ممکن است نرخ بهره یک تا ۲درصد افزایش یابد که این امر می‌تواند فشار مضاعفی بر بازار سهام وارد و بخشی از نقدینگی را از بورس خارج کند. در کنار این عوامل، گزارش‌های طلایی شرکت‌ها می‌تواند نقش مهمی در حفظ تعادل بازار ایفا کند. اگر اختلاف بین نرخ دلار آزاد و نیما کاهش یابد، حاشیه سود بسیاری از شرکت‌ها بهبود پیدا خواهد کرد و شرایط بنیادی صنایع مختلف تثبیت می‌شود. در این صورت فضای کلی بازار می‌تواند از رکود نسبی خارج شده و با تکیه بر بهبود عملکرد شرکت‌ها، وارد فاز اطمینان بیشتری شود. با در نظر گرفتن مجموعه این عوامل نمی‌توان در شرایط فعلی صنعتی خاص را به عنوان گزینه اصلی سرمایه‌گذاری معرفی کرد. تفاوت عملکرد شرکت‌ها در هر صنعت بسیار زیاد است و تصمیم‌گیری صرف براساس نام گروه‌ها می‌تواند خطای تحلیلی به همراه داشته باشد. از این رو به سهامداران توصیه می‌شود به‌جای انتخاب یک صنعت خاص، به بررسی دقیق‌تر گزارش‌های مالی، اخبار بنیادی و متغیرهای کلان اقتصادی بپردازند. تحلیل داده‌های واقعی و درک شرایط عمومی بازار، راهنمای مطمئن‌تری برای انتخاب سهم‌های ارزنده در ماه‌های پیش‌رو خواهد بود. در مجموع بورس تهران در حال حاضر از منظر شاخص‌های بنیادی در وضعیت قابل قبولی قرار دارد. با وجود فشارهای تورمی و نوسانات نرخ بهره، بسیاری از شرکت‌ها توانسته‌اند ثبات عملکردی خود را حفظ کنند و گزارش‌های مالی اخیر نیز موید همین واقعیت است بنابراین با مدیریت صحیح ریسک و تحلیل دقیق می‌توان از فرصت‌های موجود در این شرایط بهره برد و در مسیر رشد متوازن بازار سهام حرکت کرد.
