نظام پزشکی؛ بازوی فکری و علمی وزارت بهداشت
جهان‌صنعت– سازمان نظام پزشکی از آن دسته نهادهایی است که همواره جامعه آن را نمی‌بیند یا آن را حس نمی‌کند اما اقدامات این سازمان تاثیرات فزاینده‌ای بر نظام سلامت کشور و جامعه می‌گذارد. علاوه بر موارد ذکر شده، این نهاد به عنوان نماینده جامعه سفیدپوشان کشور نقش کلیدی در سیاستگذاری‌ها و امورات پزشکان ایفا می‌کند. با این حال این سازمان طی سال‌های گذشته چالش‌های زیادی را نیز تجربه کرده است. به‌باور بسیاری فشارها و دخالت‌های برخی افراد و منابع محدود باعث شده که این سازمان در تصمیم‌گیری‌های خود دچار مشکل شود. در روزهای آتی انتخابات بسیار مهمی قرار است در این سازمان برگزار شود و همین مساله سبب شد تا به این موضوع بپردازیم. در ادامه قرار است از اثرات این سازمان بر نظام سلامت کشور و چالش‌های پیش‌روی آن بهره جوییم.
چرا نظام پزشکی اهمیت دارد؟
پرسش اصلی که در این میان مطرح می‌شود این است که چرا نظام پزشکی در کشور اهمیت دارد؟
این سازمان به عنوان یک رکن اساسی در ساختار نظام سلامت کشور عمل می‌کند. این سازمان علاوه بر ایجاد نقش در حمایت از جامعه پزشکان، تاثیر فزاینده‌ای بر سلامت عمومی و بهبود این بخش دارد. ارتقای کیفیت خدمات پزشکی و درمانی از عواملی است که اهمیت جایگاه نظام پزشکی در کشور را مشخص می‌کند. به‌باور بسیاری از کارشناسان، رشد و بهبود کیفیت بخش درمان علاوه بر تحولات مثبت در حوزه اقتصادی می‌تواند ابعاد اجتماعی مانند رضایت شهروندان را نیز به‌دنبال داشته باشد. در واقع این سازمان با تقویت این حوزه می‌تواند نقش کلیدی را در بسط و گسترش بخش پزشکی کشور ایفا کند.
این سازمان به عنوان نهاد حامی و رسیدگی‌کننده به امورات پزشکان از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است. نظام پزشکی با ارائه و تدوین منشور اخلاقی پزشکان، تقویت علمی، آموزش و مشاوره به اثر مثبت خود در کشور و جامعه اضافه می‌کند. علاوه بر این موارد، سیاستگذاری و ایجاد و اجرای یک برنامه منسجم و کارآمد در حوزه سلامت نیز می‌تواند اثرگذار باشد. این اقدامات باعث خواهد شد تا تصمیمات کلان و راهکارهای آن به بهترین شکل ممکن در کشور اجرا شود. با این حال گفتنی است این سازمان علاوه بر موارد عنوان شده، ضمانت اجرایی کیفیت و امنیت را در نظام درمان کشور شکل می‌دهد. این بدین معناست که سازمان نظام پزشکی با ارائه چنین برنامه‌ها و اقداماتی می‌تواند با وجود چالش‌های خود نیز نقش موثری در جامعه ایفا کند اما ناگفته نماند که انجام این کارها منوط به دعوت از همه متخصصان و کارشناسان در این زمینه است. در واقع اگر چنین عملی از سوی سازمان صورت گیرد باید گفت توانسته به وظایف خود به درستی عمل و جایگاهش را در کشور تثبیت کند.
چالش‌های پیش‌رو
سازمان نظام پزشکی باوجود اهمیت و نقش مهم خود، با چالش‌ها و مشکلات متعددی همراه است که می‌تواند اجرای وظایف آن را دشوار کند. یکی از مهم‌ترین آنها کمبود منابع و امکانات محدود است. این مساله باعث شده این سازمان نتواند همه برنامه و نظارت‌های خود را به بهترین شکل اجرا کند. از سوی دیگر این موضوع، اجرای طرح‌های مختلف برای توسعه حوزه درمانی را نیز دچار وقفه کرده است. از طرفی فشارهای بیرونی و دخالت دیگر نهادها از موانع بسیار مهمی است که طی سال‌های گذشته پیش‌روی این سازمان قرار گرفته و باعث خدشه در استقلال این سازمان شده است. در برخی تصمیم‌گیری‌ها با دخالت یک‌سری از افراد و نهادها در طول این مدت راه دیگری را در پیش گرفته و اوضاع را پیچیده کرده است. به باور بسیاری از پزشکان این موضوع باعث شده است شفافیت و استقلال سازمان نظام پزشکی آسیب ببیند. در نتیجه چنین عملی اعتماد به‌دست آمده توسط این سازمان نیز از دست می‌رود.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که نظام پزشکی با آن روبه‌رو بوده، مساله اعتماد و رضایت مردم از این سازمان است. افزایش هزینه درمان و نبود کیفیت درمان، برخی از مردم را نسبت به نظام پزشکی بدبین کرده است. به موجب این امر بسیاری از افراد جامعه از خدمات درمانی کشور فاصله گرفته و برای تامین نیاز پزشکی خود ناچارا به کشورهای خارجی روی می‌آورند. علاوه بر آن جامعه پزشکی نیز به سبب این اتفاق از سازمان ناامید شده و برخی از آنها ترک وطن نیز کرده‌اند.
سازمان نظام پزشکی، پلی میان مردم و پزشکان
در همین راستا محمدرضا عزیزی، مدیرکل آموزش نظام پزشکی کشور، متخصص و عضو کمیته صنفی انجمن علمی مغز و اعصاب ایران درباره اهمیت انتخابات نظام پزشکی به «جهان‌صنعت» گفت: بنده به علت لزوم و اهمیت مشارکت و ورود جوانان و نخبگان به عرصه نظام پزشکی در کنار جمعی از نخبگان جوان جامعه پزشکی وارد صحنه انتخابات شده و کاندیدای هیات مدیره نظام پزشکی شهر تهران شده‌ام.
تریبون رسمی پزشکان
انتخابات نظام پزشکی تعیین‌کننده مسیر آینده سلامت کشور است یعنی فرآیندی که بیش از یک رویداد صنفی تلقی می‌شود چون این نهاد تنها تریبون رسمی پزشکان در سیاستگذاری است؛ تنها جایی که پزشکان می‌توانند به طور مستقیم در تصمیم‌گیری‌های کلان اثر بگذارند. ورود افراد آگاه به هیات مدیره باعث می‌شود تصمیم‌هایی در حوزه تعرفه، آموزش و رفاه پزشکان از مسیری واقع گرایانه‌تر عبور کند. رای دادن در انتخابات یعنی ایستادن پای شأن حرفه‌ای و اخلاق پزشکی.
وی در ادامه افزود: هر رای پزشک یک گام به سمت استقلال حرفه‌ای و اصلاح سیاست‌های سلامت است. میزان مشارکت جامعه پزشکی، آن وزن و اعتباری است که صدای ما می‌شود در مطالبه‌گری، تعامل موثرتر با وزارت بهداشت و امکان تاثیر‌گذاری بر سیاست‌های آموزشی، تعرفه‌ای و درمانی. بی‌تفاوتی در این مرحله به معنای واگذاری حق تصمیم به دیگران است و هر پزشک با رای خود، مسیر آینده حرفه‌اش را رقم می‌زند. عزیزی با اشاره به حضور افراد متخصص در عرصه تصمیم‌گیری تشریح کرد: اول باید فضای آگاهی ایجاد شود. شفافیت در معرفی نامزدها بهترین تضمین برای انتخاب درست است. رسانه‌ها و انجمن‌های تخصصی باید رزومه، برنامه و پیشینه عملکرد هر نامزد را به روشنی منتشر کنند. از طرفی پزشکان باید مسوولانه رای بدهند، این مشارکت آگاهانه ما در انتخابات است که باعث ورود افراد دغدغه‌مند و نه چهره‌های نمادین می‌شود. پزشکی امروز بیش از هر زمان به رای آگاهانه نیاز دارد، نه رای احساسی.
وجدان بیدار سلامت کشور
مدیرکل آموزش نظام پزشکی کشور درباره تاثیر تصمیم‌گیری کلان این سازمان بر نظام سلامت کشور گفت: نظام پزشکی می‌تواند بازوی فکری و علمی وزارت بهداشت باشد؛ مشورتی و نه تابع. این نهاد در موضوعاتی مثل تعرفه خدمات، اخلاق حرفه‌ای، آموزش تخصصی و امنیت شغلی نقش مستقیم دارد. هر جا تصمیمی درباره سلامت مردم گرفته می‌شود، نظر نظام پزشکی می‌تواند مسیر را علمی‌تر و منصفانه‌تر کند، به شرط آنکه صدای آن شنیده شود. نظام پزشکی باید شریک فکری سیاستگذاران باشد، نه اینکه صرفا به عنوان مجری بخشنامه‌ها فعالیت کند؛ این نهاد باید هم صدای پزشکان باشد و هم وجدان بیدار سلامت کشور. وی در خصوص مطالبه پزشکان از این سازمان اضافه کرد: بزرگ‌ترین مطالبه ما دفاع موثر از شأن و امنیت شغلی پزشکان است؛ از عدالت در تعرفه‌ها گرفته تا مقابله با هجمه‌های رسانه‌ای و تسهیل شرایط کاری در مناطق محروم. خواسته پزشکان این است که نظام پزشکی زبان گویای آنان باشد و نه یک زبان خاموش در بین ادارات. شفافیت، پاسخگویی و حمایت صنفی واقعی سه محور اصلی خواسته جامعه پزشکی است. ما پزشکان به نهادی نیاز داریم که مدافع ما باشد و نه فقط نماینده ما.
شفافیت و مشارکت ۲ بال انتخابات نظام پزشکی
عزیزی درباره روند انتخابات پیش‌روی نظام پزشکی گفت: در دوره جدید تلاش شده فرآیند انتخابات شفاف‌تر و دسترسی پزشکان آسان‌تر شود؛ از ثبت‌نام الکترونیکی گرفته تا نظارت دقیق‌تر بر صندوق‌ها. اطلاع‌رسانی گسترده در فضای مجازی و بیمارستان‌ها در حال انجام است تا مشارکت افزایش یابد. هدف، انتخاباتی سالم، پرشور و شفاف است که اعتماد جامعه پزشکی و نظام پزشکی را دوباره به جایگاه واقعی‌اش برگرداند. اگر شفافیت و مشارکت دو بال این انتخابات باشند، پرواز نظام پزشکی به سوی اعتبار دوباره آغاز می‌شود.
کلام آخر
در پایان باید گفت این سازمان با همه اهمیت و چالش‌های خود به عنوان بازوی پرتوان می‌تواند تحول بسیار گسترده‌ای در نظام سلامت کشور ایجاد کند. با این حال در مرحله نخست باید از شفافیت کامل برخوردار باشد، انتخابات پیش‌رو سالم و فرمایشی نباشد و در قدم بعد دوشادوش وزارت بهداشت برای یک جامعه سلامت تلاش کند.
