پایان آتش‌بس تجاری
محمدرضا ستاری- دونالد ترامپ روز پنجشنبه گذشته همزمان با اینکه پنج عنصر جدید و فناوری‌های خاص را به فهرست محدودیت‌های صادرات خود اضافه کرد، از تولیدکنندگان خارجی که از مواد چینی استفاده می‌کنند خواست تا از قوانین جدید پیروی کنند. او البته بلافاصله و یک روز بعد اعلام کرد که قصد دارد تعرفه‌های اضافی به میزان ۱۰۰درصد بر واردات کالاهای چینی وضع کند. ترامپ همچنین گفت که دیدار خود با شی جین‌پینگ رییس‌جمهور چین را نیز لغو خواهد کرد؛ اقدامی که تنش‌های تجاری میان دو کشور را دوباره شعله‌ور کرده است.
طبق گزارش فایننشال‌تایمز، رییس‌جمهور آمریکا روز جمعه، چین را به اتخاذ رویکردی تهاجمی در تجارت متهم کرد و گفت قصد دارد کنترل‌های گسترده صادراتی تقریبا بر تمام کالاهایی که چین تولید می‌کند و نیز بر تمام نرم‌افزارهای حیاتی اعمال کند. او افزود که این اقدامات جدید از اول نوامبر یا حتی زودتر بسته به رفتار چین به اجرا گذاشته می‌شوند.
این تصمیم در پی آن اتخاذ شد که چین بسته‌ای از محدودیت‌های صادراتی را معرفی کرد که عرضه جهانی عناصر نادر و مواد معدنی حیاتی را مختل خواهد کرد. براساس مقررات جدید، شرکت‌های خارجی برای صادرات آهنرباها و سایر محصولاتی که حتی مقادیر اندکی از عناصر نادر چینی در آنها وجود دارد باید از دولت پکن مجوز بگیرند.
در واکنش به این اقدام، ترامپ اعلام کرده، ممکن است دیدار برنامه‌ریزی شده خود با رییس‌جمهور چین را که قرار بود در حاشیه اجلاس همکاری‌های اقتصادی آسیا-اقیانوسیه در کره‌جنوبی در پایان اکتبر برگزار شود، لغو کند. شرکت‌های بین‌المللی این دیدار را گامی در جهت ثبات‌بخشی به روابط دو کشور تلقی کرده بودند. در همین راستا ترامپ در شبکه اجتماعی خود نوشت: این اقدام چین نه‌تنها برای من بلکه برای تمام رهبران دنیای آزاد غافلگیرکننده بود. قرار بود تا دو هفته دیگر با رییس‌جمهور شی دیدار کنم اما اکنون به نظر نمی‌رسد دلیلی برای این ملاقات وجود داشته باشد. او افزود که کشورهای دیگری نیز با دولت آمریکا تماس گرفته‌اند و از خصومت شدید تجاری چین که ناگهانی و بدون هشدار رخ داده ابراز خشم کرده‌اند.
البته لازم به ذکر است ترامپ در خصوص ملاقات با شی صحبت‌های ضد و نقیضی را مطرح کرده است زیرا در حالی که تهدید کرده دیدارش با رییس‌جمهور چین را لغو می‌کند، دوباره اعلام کرده که احتمال دارد دیدار با شی انجام شود! او در ادامه اظهار کرد: «من در هر حال به آنجا می‌روم، بنابراین احتمالا دیدار انجام می‌شود. باید ببینیم چه پیش می‌آید؟ به همین دلیل تاریخ را برای اول نوامبر تعیین کردم.» او همچنین افزود: ممکن است ایالات‌متحده کنترل‌های صادراتی بر کالاهایی مانند«قطعات هواپیما» اعمال کند.
شوک به بازارهای مالی
در شرایطی که مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که از اقدام اخیر چین شگفت‌زده شده‌اند، گزارش‌ها نشان می‌دهد که بازارهای مالی بلافاصله نسبت به این موضوع واکنش نشان داده‌اند؛ به طوری که شاخص ۵۰۰ S&P با افت ۷/۲درصدی بزرگ‌ترین کاهش روزانه خود از ماه آوریل را تجربه کرد. از سوی دیگر در حالی که شاخص نزدک ۶/۳درصد سقوط کرده، بازده اوراق دو‌ساله خزانه‌داری آمریکا به پایین‌ترین سطح سه هفته اخیر رسید و ارزش دلار در برابر سبدی از ارزها ۷/۰درصد کاهش یافت.
علاوه بر این، طبق گزارشی که یورونیوز منتشر کرده، همزمان با تشدید اختلافات تجاری میان ایالات‌متحده و چین، سرمایه‌گذاران به بازارهای امنی مانند طلا و اوراق قرضه آمریکا روی آوردند و قیمت هر اونس طلا نیز با جهش ۳۰دلاری بار دیگر از مرز ۴هزار دلار فراتر رفت.
در همین رابطه، تحلیلگران می‌گویند تصمیم اخیر چین نسخه‌ای بومی از قانون آمریکایی محصولات خارجی مستقیم است که واشنگتن برای محدود کردن صادرات تراشه‌های حاوی فناوری آمریکایی به چین به کار می‌برد. این اقدام از سوی پکن به‌عنوان تلاشی برای ایجاد اهرم فشار پیش از دیدار دو رهبر تلقی شده است. در این خصوص ترامپ در شبکه تروث‌سوشیال نوشته، چنین چیزی تاکنون سابقه نداشته است اما در عمل باعث قفل شدن بازارها و دشوار شدن فعالیت اقتصادی برای تقریبا تمام کشورها، به‌ویژه چین خواهد شد.
به همین دلیل به گفته برخی از ناظران، تعرفه‌های جدید ترامپ می‌تواند دو کشور را دوباره به سمت جنگ تجاری تمام‌عیاری سوق دهد که اوایل امسال با اعمال تعرفه ۱۴۵درصدی آمریکا بر کالاهای چینی آغاز شد و چین در پاسخ، تعرفه‌هایی تا ۱۲۵درصد بر کالاهای آمریکایی وضع کرد.
از سوی دیگر در شرایطی که در حال حاضر میانگین تعرفه آمریکا بر واردات از چین حدود ۵۸درصد و میانگین تعرفه چین بر کالاهای آمریکایی حدود ۳۷درصد است، این تنش‌ها می‌تواند تاثیر چشمگیری بر جریان تجارت داشته باشد؛ به گفته وزیر خزانه‌داری آمریکا، حجم تجارت میان دو کشور عملا به سطحی شبیه تحریم اقتصادی رسیده است. هرچند دو کشور اوایل سال جاری در ژنو به توافق موقتی برای توقف تشدید جنگ تجاری رسیدند اما این آتش‌بس با تصمیم چین برای محدود کردن صادرات عناصر نادر دوباره در خطر فروپاشی قرار گرفت.
لازم به ذکر است، چین و آمریکا پس از حل موقت اختلاف بر سر مواد معدنی حیاتی در لندن، مذاکراتی در استکهلم و مادرید انجام دادند که زمینه دیدار سران دو کشور را فراهم کرد. با این حال دوره ۹۰روزه آتش‌بس فعلی که تعرفه‌ها را در سطح کنونی نگه می‌دارد، اواسط نوامبر به پایان می‌رسد.
برخی کارشناسان بر این باورند که چین به‌دلیل تسلطش بر بازار عناصر نادر، در این نبرد دست برتر دارد. در مقابل برخی دیگر معتقدند آمریکا نیز ابزارهای مؤثری مانند الزام شرکت‌های تولید تراشه به دریافت مجوز فروش به چین را در اختیار دارد.
در چنین شرایطی رییس‌جمهوری آمریکا گفته که از تصمیم چین غافلگیر شده است زیرا طی شش‌ماه گذشته روابط دو کشور بسیار خوب بوده اما پکن در انتظار فرصتی برای حمله بوده است. او همچنین مدعی شده، نباید اجازه داد چین جهان را گروگان بگیرد اما به نظر می‌رسد سال‌هاست چنین برنامه‌ای را دنبال می‌کند؛ از عناصر نادر گرفته تا آهنرباها و مواد دیگر که به آرامی انباشته کرده تا به موقعیت انحصاری برسد!
