لزوم از سرگیری مذاکرات تازه با آژانس
جهان‌صنعت- نشست «حقوق هسته‌ای در دوران صلح، جنگ و پساجنگ» با حضور دیپلمات‌های برجسته و اندیشمندان برجسته برگزار شد. در این نشست ابتدا حمید بعیدی‌نژاد، دیپلمات ارشد وزارت خارجه با اشاره به آغاز برنامه هسته ایران از زمان رژیم گذشته و سابقه بیش از ۵۰ساله آن بر اهمیت این موضوع تاکید و به نقش دانشگاه‌ها در ارائه دیدگاه منطقی و انتقال مطالب به جامعه اشاره کرد.
بعیدی‌نژاد توجه به موضوع هسته‌ای در جامعه از زمان مذاکرات برجام و تبدیل شدن این موضوع به مساله‌ای سیاسی را اشتباهی فاحش دانست و در ادامه گفت: «مسائل مرتبط با شرایط غنی‌سازی، پادمان‌ها، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پیمان NPT ازجمله موضوعاتی است که طی بیش از ۵۰سال گذشته کشور درگیر آن بوده است.» او با بیان اینکه «ما قطعا در ۵۰یا ۶۰سال آینده نیز همچنان درگیر این مسائل خواهیم بود»، گفت: «مباحث مرتبط با آژانس، مباحثی بسیار جدی هستند. اکنون در چارچوب مباحث مربوط به NPT سال‌هاست که موضوعات مهمی مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای مثال تعهدات پایه‌ای موسوم به «پادمان» که سال‌ها اساس روابط کشورها و آژانس را تشکیل می‌داد، دیگر پاسخگوی نیازهای امروز جهان نیست. به همین دلیل استانداردهای نظارت و بازرسی به سطح جدیدی ارتقا یافته‌اند.» بعیدی‌نژاد با اشاره به تهاجم آمریکا به تاسیاسات هسته‌ای در کشور گفت: «صرفا اکتفا به محکومیت کافی نیست. این اقدامات باید انجام شوند و نهادهای رسمی ما در حال انجام این کار هستند. جامعه ما اکنون نسبت به این موضوع کاملا آگاه است اما برای تبدیل این مباحث به قواعد نظام‌مند بین‌المللی کار زیادی لازم است.»
رضا نصری، حقوقدان بین‌الملل نیز در ادامه این نشست در سخنانی گفت: «اکنون وضعیت به‌گونه‌ای است که از هر تریبون و گاهی حتی از هر رسانه‌ای سخنی مطرح می‌شود که می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد. به عنوان نمونه، یک روزنامه مقاله‌ای منتشر می‌کند و در آن موضعی علیه کشوری می‌گیرد یا تهدیدی مطرح می‌کند همان موضع بلافاصله از سوی لابی‌های اسرائیل در واشنگتن یا رسانه‌های وابسته به آنها برجسته می‌شود و همین مساله برای ما هزینه‌ساز است.» او در همین راستا بر ضرورت اعتماد به دستگاه سیاست خارجی تاکید کرد و گفت: «ما در شرایطی هستیم که نمی‌خواهم آن را جنگی بنامم اما بی‌تردید در آستانه یک بحران قرار داریم و این بحران باید با هم‌افزایی ملی مهار شود.» نصری با اشاره به بی‌اعتمادی موجود به حقوق بین‌الملل گفت: «گمان می‌کنند حقوق بین‌الملل چیزی است که شاید زمانی تاثیری داشته اما حالا از میان رفته است. به نظر من، این نوع نگرش تا حدی برگرفته از تجربه ما در حقوق داخلی است چون تنها نظام حقوقی‌ای که عملا با آن سروکار داریم، همان نظام حقوق داخلی است. این نوع نگاه را «نگاه پرونده‌ای به حقوق بین‌الملل» می‌نامم یعنی تصور می‌کنیم حقوق بین‌الملل یعنی فهرست کردن موارد نقض، تنظیم یک پرونده، ارجاع آن به دادگاه لاهه و گرفتن حکمی که از طریق آن بتوان منافع ملی را تامین کرد در حالی که ماهیت حقوق بین‌الملل و کارکرد آن در عرصه واقعی بسیار پیچیده‌تر و متفاوت‌تر از این تصویر ساده و دادگاهی است.»
نصری در ادامه بر ضرورت روایت‌سازی با استفاده ازابزار‌های حقوق بین‌الملل تاکید کرد و گفت: «روایتی در عرصه جهانی می‌تواند پایدار و قابل‌انتشار باشد که از نوعی مشروعیت برخوردار است. روایت الزاما همان واقعیت نیست، گاه از واقعیت الهام می‌گیرد.» او نحوه اعمال قدرت اروپا در روابط بین‌الملل را از طریق روایت‌سازی دانست و علاوه بر آن بر نقش مشروعیت‌ساز روابط بین‌الملل تاکید کرد و گفت: «ما در عرصه‌بین‌المللی متاسفانه نتوانستیم این واقعیت را به اندازه کافی برجسته کنیم که همان کشورهایی که امروز ما را ناقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ می‌خوانند، خود نه‌تنها ناقض این اسناد بلکه ناقض اصول بنیادین NPT نیز بوده‌اند.»
در این نشست ساسان کریمی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران نیز سخنرانی کرد و بر اهمیت عنصر«خرد ایرانی» که در دوران جنگ به کمک ایران آمد تاکید کرد. وی با رد نگاه تک‌بعدی به قدرت تاکید کرد: «قدرت فقط قدرت نظامی نیست قدرت ابعاد زیادی دارد از جمله رسانه‌ای، نظامی، روایت‌سازی، حقوقی و اقتصادی و برای پیشرفت باید همه این ابعاد را همزمان پیش برد.» او در بخش دیگری گفت: «حدود ۳درصد از تاسیسات اصلی فعالیت‌های هسته‌ای جهان در ایران است اما بیش از ۲۰درصد بازرسی‌های بین‌المللی بر ایران متمرکز بوده یعنی هفت برابر میانگین جهانی» و با وجود این «هیچ تخلف جدی گزارش نشده است.» کریمی در ادامه درباره «امنیتی شدن» مساله هسته‌ای هشدار داد و گفت: «امنیتی شدن بیش از حد، ضمن ایجاد محدودیت داخلی، بازتاب منفی بر ظرفیت ایران برای اثرگذاری در عرصه بین‌المللی دارد و در دانشگاه‌ها هم استادان و دانشجویان از ورود به این حوزه پرهیز می‌کنن و این باعث کاهش کنشگری کشور می‌شود.»
