فرصت طلایی برای فعالان اقتصادی
جهان‌صنعت– بازار واردات سنگ مرمر هند در سال ۲۰۲۴ به نقطه عطف تازه‌ای رسید؛ نقطه‌ای که می‌تواند سرنوشت سهم ایران را در این صنعت متحول کند. هند در سال گذشته بیش از یک‌میلیون تن سنگ‌های آهکی مرمر به ارزش تقریبی ۳۰۰میلیون دلار وارد کرده است؛ بازاری عظیم که تاکنون ترکیه با سهم ۵۷درصدی در آن نقش‌آفرین اصلی بوده و ایران با سهم ۹درصدی در جایگاه پایین‌تری قرار دارد. در این بین اختلاف سهم میان دو کشور بیش از ۵/۵برابر است که عدد قابل‌توجهی است.
حالا کارشناسان باور دارند که با تیرهتر شدن روابط میان ترکیه و هند، شرایطی کاملا جدید در حال شکل‌گیری است. کاهش احتمالی حضور شرکت‌های ترکیه‌ای در نمایشگاه سنگ و مذاکرات تجاری، به معنای ایجاد یک خلأ بزرگ در بازار روبه رشد سنگ هند خواهد بود؛ خلأیی که در صورت غفلت ایران، توسط سایر رقبا پر می‌شود.
این شرایط در واقع یک فرصت طلایی و استراتژیک برای فعالان ایرانی صنعت سنگ و معدن به وجود آورده است. بدین ترتیب فرصتی برای تصاحب سهم رقیب اصلی، تثبیت جایگاه در یکی از پرپتانسیل‌‌ترین بازارهای جهانی و ارتقای برند ملی ایران در حوزه صادرات سنگ فراهم شده است. به‌ویژه آنکه مدیریت نمایشگاه هند امسال با حضور مستقیم در نمایشگاه سنگ محلات ایران، بستر مناسبی را برای مذاکره و دریافت اطلاعات دقیق در اختیار فعالان این صنعت قرار داده است.
بدین‌ترتیب گفته می‌شود که اکنون زمان آن رسیده است که معدن‌داران و صادرکنندگان ایرانی با حضور منسجم، هماهنگ و به‌موقع از این فرصت تاریخی بهره‌برداری کرده و جای پای خود را در این بازار روبه گسترش مستحکم کنند.
در ادامه لازم به ذکر است که صنعت سنگ ساختمانی و تزئینی ایران با داشتن ذخایر عظیم و تنوع کم‌نظیر، یکی از ظرفیت‌های مهم صادرات غیرنفتی کشور به‌شمار می‌رود؛ اما این صنعت با چالش‌های جدی دست‌وپنجه نرم می‌کند. تحریم‌های بین‌المللی، مشکلات بانکی، فرسودگی ماشین‌آلات، ضعف بازاریابی، نبود زیرساخت‌های صادراتی و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل بخشی از مشکلاتی است که فعالان این حوزه را با دشواری روبه‌رو کرده است.
وضعیت تغییر کرده است
سیامک حاج‌سید‌جوادی، تحلیلگر بازارهای جهانی سنگ در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: در سال۲۰۲۴ میلادی، هند به میزان یک‌میلیون و ۳۲۰هزار تن سنگ‌های آهکی مرمر (با تعرفه ۲۵۱۵) به ارزش تقریبی ۳۰۰میلیون دلار وارد کرده است. میانگین قیمت واردات این محصول حدود ۲۲۸دلار به ازای هر تن تحویل بنادر هند شده است. از این میزان، ترکیه با صادرات حدود ۷۵۰هزار و ۵۰۰تن به ارزش ۱۶۰میلیون دلار و میانگین قیمت ۲۱۳دلار به ازای هر تن، سهمی معادل ۵۷درصد از کل واردات هند را به خود اختصاص داده است.
او تصریح کرد: در همین دوره، ایران (با احتساب صادرات انجام شده از طریق امارات که عمدتا منشأ ایرانی داشته‌اند) حدود ۱۲۷هزار و ۶۰۰تن سنگ آهکی مرمر به ارزش تقریبی ۵/۲۶میلیون دلار و میانگین قیمت ۲۰۵دلار به ازای هر تن به هند صادر کرده است. بدین ترتیب، سهم ایران از کل واردات هند در این تعرفه حدود ۹درصد برآورد می‌شود.
تحلیلگر بازارهای جهانی سنگ اظهار داشت: به‌طور کلی سهم ترکیه در بازار واردات مرمر هند حدود ۵/۵ برابر ایران است. با این حال مقایسه قیمت‌های صادراتی نشان می‌دهد که تفاوت معناداری میان نرخ فروش ایران و ترکیه وجود ندارد و رقابت بیشتر به میزان و ساختار عرضه بازمی‌گردد. او با اشاره به تغییر وضعیت فعلی بیان کرد: با توجه به تیرهتر شدن روابط سیاسی و تجاری میان ترکیه و هند در پی حمایت ترکیه از پاکستان و شرایط ژئوپلیتیکی موجود، پیش‌بینی می‌شود حضور شرکت‌های ترکیه‌ای در نمایشگاه سنگ هندوستان به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد. این امر به معنای ایجاد خلأ تجاری در بازار روبه رشد صنعت سنگ هند خواهد بود.
حاج سیدجوادی گفت: بدیهی است که در چنین شرایطی فرصتی استثنایی برای فعالان و معدن‌داران ایرانی فراهم شده است تا با حضور منسجم، هدفمند و به‌موقع سهم مهم‌ترین رقیب خود را در این بازار ارزشمند به دست آورند و جایگاه صادراتی ایران را ارتقا بخشند.
او یادآور شد: همچنین مدیریت نمایشگاهStonemart هند، امسال با حضور مستقیم در نمایشگاه سنگ محلات (مهرماه)، شرایطی مناسب‌تر برای مذاکره، دریافت اطلاعات و ثبت‌نام متقاضیان فراهم کرده است. از تمامی همکاران و فعالان حوزه معدن و سنگ دعوت می‌کنم با بهره‌گیری از این موقعیت کم‌نظیر، حضور خود را در این رویداد بین‌المللی تثبیت کرده و از مزایای تجاری آن نهایت استفاده را ببرند.
ایران پتانسیل چند میلیارد دلاری صادرات سنگ طبیعی دارد
درخصوص مشکلات صادرات زیبا یزدانی، دبیر انجمن سنگ ایران گفته است: فشارهای سیاسی و تحریمی، محدودیت‌های مالی و بانکی و دشواری دسترسی به بازارها و روش‌های پرداخت بین‌المللی در صدر مشکلات ماست. هزینه‌های بالای لجستیک جاده‌ای و دریایی، نبود حمل مستقیم و مقرون‌به‌صرفه، تاخیرهای گمرکی و رقابت شدید کشورهایی مانند ترکیه، هند و چین که زنجیره تامین منظم‌تر و برندینگ قوی‌تری دارند، نیز فشار زیادی به صادرکنندگان وارد می‌کند.
وی در ادامه افزود: علاوه بر این، پراکندگی تولید، نبود استانداردهای یکنواخت کیفیت، ضعف در بسته‌بندی و ضمانت تحویل برای پروژه‌های بزرگ از دیگر چالش‌های جدی است. از لحاظ بین‌المللی، تحریم‌ها و مشکلات تراکنش‌های بانکی بین‌المللی ریسک معامله را به‌شدت بالا برده است و در داخل نیز تعرفه‌ها و مقررات پیچیده، تعهدات ارزی، نبود سیاست‌های تشویقی و همچنین هزینه‌های بالای تولید به علت فقدان زیرساخت‌های صادراتی و فراوری عمده، فشار زیادی بر فعالان این صنعت وارد می‌کند.
یزدانی درخصوص اینکه چرا هنوز بخش بزرگی از صادرات سنگ به صورت «کوپ» انجام می‌شود و نه محصول نهایی اظهار داشت: در سه سال گذشته آمارها نشان می‌دهد ارزش وزنی صادرات سنگ بریده تقریبا دو برابر ارزش وزنی صادرات بلوک بوده است. با این حال برای توسعه صادرات محصول نهایی نیازمند سرمایه‌گذاری در فرآوری، کارخانه‌های برش، ساب، پرداخت، ماشین‌آلات مدرن CNC و نیروی متخصص هستیم.
وی ادامه داد: صادرکننده‌ای که قصد فرآوری بلوک را دارد باید بازار هدف مشخص، سفارشات حجیم و شبکه فروش تضمین شده داشته باشد بنابراین ریسک ورود به بازار محصول نهایی برای بسیاری از فعالان بالاست. در عین حال تقاضای بین‌المللی برای بلوک نیز در برخی بازارها وجود دارد و به دلیل بار کمتر ریسک، فرآیند صادرات آن ساده‌تر است.
او افزود: از طرفی ماهیت و ذات استفاده از سنگ طبیعی می‌طلبد که سفارش دهنده پروژه محصول نهایی را نزدیک‌تر به پروژه و با سلیقه خود به دست آورد که همین امر باعث شده در تمام کشورهای مطرح جهان در صنعت سنگ بخشی از صادرات به صورت بلوک انجام شود و این یکی از تفاوت‌های اساسی سنگ ساختمانی به دلیل ماهیت طبیعی بودنش در به دست آوردن ذائقه بازار است.
او تاکید کرد: اعطای خطوط اعتباری و تسهیلات مالی کم‌بهره برای نوسازی یا احداث خطوط فرآوری با تکنولوژی روز، ارائه مشوق‌های مالیاتی یا معافیت‌های صادراتی مشروط به افزایش ارزش افزوده، ضمانت‌های بازاریابی و تضمین جذب سفارشات خارجی، حمایت از بازاریابی بین‌المللی و برندینگ ملی، ایجاد نمایشگاه‌های دائمی در بازارهای هدف و تسهیل تجارت بانکی یا بیمه‌های تجاری می‌تواند صادرکنندگان را به سمت فرآوری بیشتر و ارزش‌افزوده بالاتر سوق دهد.
