دوئل کاخ سفید و کنگره

محمدرضا ستاری – در پی مخالفت نمایندگان دموکرات سنای آمریکا با لایحه پیشنهادی اکثریت جمهوریخواه مبنی بر تمدید تامین مالی دولت برای هفت هفته که نهاد‌های دولتی را تا روز ۲۱نوامبر باز نگه می‌داشت، دولت آمریکا بامداد چهارشنبه اول اکتبر تعطیل شد. این نخستین تعطیلی دولت در دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ است. به گزارش یورونیوز، رای‌گیری لایحه پیشنهادی جمهوریخواهان شامگاه سه‌شنبه با ۵۵‌رای موافق و ۴۵‌رای مخالف به پایان رسید. این درحالی است که لایحه پیشنهادی دست‌کم به ۶۰‌رای برای تصویب نیاز داشت.

نمایندگان دموکرات‌ گفته‌اند که فقط توافقی را امضا می‌کنند که اعتبارات مالیاتی مرتبط با قانون مراقبت‌های بهداشتی مقرون‌به‌صرفه یا اوباماکر را که قرار است در پایان سال منقضی شود، تمدید کند. این در حالی است که جمهوریخواهان می‌گویند، دموکرات‌ها می‌خواهند صدها میلیارد دلار مزایای مراقبت‌های بهداشتی را به مهاجران بدون مدرک بدهند.

در همین رابطه و در حالی که طبق برآورد دفتر مدیریت و بودجه گنگره، تعطیلی دولت باعث می‌شود روزانه حدود ۷۵۰‌هزار کارمند فدرال به مرخصی اجباری فرستاده می‌شوند و پرداخت حدود ۴۰۰‌‌میلیون دلار دستمزد نیز معوق بماند، دونالد ترامپ روز سه‌شنبه تهدید کرده بود در صورت تعطیلی دولت، تعداد زیادی از کارکنان فدرال را اخراج خواهد کرد. او حتی پا را فراتر گذاشته و در صحبت‌هایی کم‌سابقه گفته که اتفاقا تعطیلی دولت می‌تواند نتایج خوبی هم برای ما داشته باشد زیرا می‌توانیم از شر خیلی چیزها که لازم‌شان نداریم، مانند کارمندان دموکرات‌ خلاص شویم!

پیامدهای اقتصادی اختلافات سیاسی

در چنین شرایطی در نخستین ساعات بامداد چهارشنبه به وقت واشنگتن، دولت ترامپ برای نخستین‌بار در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش تعطیل شد. در همین رابطه لازم به ذکر است در دوره اول ترامپ، دولت به مدت ۳۵‌روز تعطیل شد که در نوع خود رکوردی در مدت زمانی تعطیلی محسوب می‌شود و سه میلیارد دلار نیز برای دولت هزینه دربر داشت.

به همین دلیل طبق گزارشی که روز گذشته مجله اکونومیست منتشر کرده،  این بار نیز ممکن است تعطیلی دولت طولانی شود و از آنجا که اقتصاد آمریکا در حال حاضر با پیچید‌گی‌های بیشتری نسبت به سال ۲۰۱۸ دست‌وپنجه نرم می‌کند، شرایط برای این کشور قطعا دشوارتر از قبل خواهد شد زیرا تعطیلی احتمالا به معنای تاخیر در انتشار آمارهای مهم اقتصادی خواهد بود؛ از جمله گزارش اشتغال اداره آمار کار که قرار است سوم اکتبر منتشر شود. این اداره همچنین داده‌هایی درباره تورم و دستمزدها ارائه می‌کند که به دقت دنبال می‌شوند. بنابراین در زمانی که چشم‌انداز کلی اقتصاد آمریکا مبهم و تصمیمات فدرال‌رزرو درباره نرخ بهره به ‌شکلی غیرعادی بحث‌برانگیز است، رها کردن سیاستگذاران در تاریکی چندان مطلوب نیست.

از سوی دیگر بازارهای مالی معمولا تعطیلی دولت را رویدادی کم‌اهمیت و هیاهوی سیاسی قلمداد می‌کنند. برای مثال در تعطیلی قبلی شاخص‌ ۵۰۰ P&S در روز سوم به کف رسید و در پایان ۱۰‌درصد بالاتر از نقطه آغاز بسته شد. با این حال بررسی گلدمن ساکس نشان می‌دهد، تعطیلی‌های چند دهه گذشته باعث شده ارزش دلار معمولا پس از آغاز تعطیلی کاهش یابد. این امر زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم، تعرفه‌های ترامپ به اندازه کافی ارزش دلار را تضعیف کرده و حالا تعطیلی دولت می‌تواند مزید بر علت آن باشد.

علاوه بر این، مرخصی اجباری برای ۹۰۰‌هزار کارمند فدرال غیرضروری، یعنی حدود ۴۰‌درصد از نیروی کار، نرخ بیکاری را بالا برده و رشد اقتصادی را در کوتاه‌مدت کاهش می‌دهد. پیشتر نیز انتظار می‌رفت حقوق و دستمزد دولتی ۳۰۰‌هزار نفر تا دسامبر کاهش یابد که بیشتر به‌ دلیل بسته‌های بازنشستگی تعویقی بود که وزارت کارآمدی دولت در ابتدای سال ارائه داده است. بنابراین از آنجا که دفتر بودجه کنگره برآورد می‌کند تعطیلی سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۸ حدود ۰۲/‌۰‌درصد از تولید ناخالص داخلی همان سال کاسته و جویندگان کار جدید نیز با شرایط دشوار استخدام مواجه می‌شوند، امکان دارد بازگشایی دولت این بار مانند سابق زندگی کارکنان را به روال عادی بازنگردانده و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی مهمی برای کاخ سفید ایجاد کند.

زیرا همانطور که گفته شد، ترامپ به طور بی‌سابقه‌ای، راسل ووت، مدیر دفتر مدیریت و بودجه دولت فدرال را تشویق کرده است که از تعطیلی به‌عنوان فرصتی برای اخراج هزاران کارمند فدرال و قطع برنامه‌های دولتی در صورت قطع تامین مالی استفاده کند. در همین راستا، دفتر او یادداشتی منتشر کرده و از سران وزارتخانه‌ها خواسته همه کارکنانی را که در بخش‌هایی از بودجه با هزینه‌های اختیاری فعالیت می‌کنند و با اولویت‌های رییس‌جمهور همسو نیستند، کنار بگذارند. این اقدام شاید صرفا ترفندی برای فشار بر سناتورهای دموکرات برای رای دادن به بودجه تلقی شود اما به گفته برخی تحلیلگران وقتی دقت کنیم، می‌بینیم که همسو با اهداف دیرینه جمهوریخواهان برای کاستن از فرآیندهای بوروکراسی است.

این موضوع زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که بدانیم، هیچ قانونی به ‌طور صریح اختیار اخراج کارمندان به‌علت قطع اعتبارات را به سازمان‌ها نمی‌دهد. در عمل نیز تعطیلی به معنای بی‌پولی واحدهای منابع انسانی در بیشتر نهادهای فدرال است که مانع از اجرای رویه‌های قانونی لازم برای اخراج کارکنان می‌شود. با این حال بابی کوگان، مقام پیشین دفتر مدیریت و بودجه معتقد است: پرسش‌های حقوقی یا روندهای اداری احتمالا مانع دولت نخواهد شد و حتی به نظر می‌رسد که دولت ترامپ از مدت‌ها پیش در انتظار چنین روزی بوده است.

در چنین شرایطی برآوردهای اقتصادی نشان می‌دهد، تعلیق هزینه‌های غیرضروری با تعطیلی دولت در ایالات ‌متحده که ۲۷‌درصد از کل هزینه‌های دولت فدرال را تشکیل می‌دهد، عواقب قابل‌توجهی دارد و در گام اول منجر به کاهش موقت تولید خدمات عمومی می‌شود که جزئی از تولید ناخالص داخلی است. همچنین طبق گزارشی که یورونیوز منتشر کرده، مصرف کارمندان دولت در مرخصی بدون حقوق به شدت کاهش می‌یابد که بر تولید در سایر بخش‌ها که آن هم بخشی از تولید ناخالص داخلی است، تاثیر می‌گذارد. در همین رابطه اقتصاددانان برای هر هفته تعطیلی، کاهش تولید ناخالص داخلی واقعی سه‌ماهه را نسبت به سطح عادی آن، بین ۱/‌۰ تا ۳/‌۰‌درصد تخمین می‌زنند که یک ماه تعطیلی طولانی، تولید ناخالص داخلی واقعی سه ماهه را ۵/‌۰ تا ۵/‌۱‌درصد کاهش می‌دهد.