تبدیل‌شدن واگن‌های ریلی به انبارهای متحرک به‌خاطر بهره‌وری پایین
جهان صنعت– کارشناس صنعت حمل‌ونقل ریلی گفت که بهره‌وری واگن‌های باری ایران نصف کشورهای همسایه است و حدود ۳۰هزار واگن موجود سالانه تنها یک میلیون تن‌کیلومتر بار جابه‌جا می‌کنند.
محمدجواد شاهجویی با اشاره به معایب قیمت‌گذاری دستوری بلیت قطار گفت: در حوزه مسافری، طی سال‌های اخیر وضعیت نسبت‌به گذشته تا حدی بهبود یافته و قیمت بلیت‌ها واقعی‌تر شده است.
او افزود: در دوره مدیریتی قبلی راه‌آهن، قیمت‌گذاری بلیت‌های مسافری برای چندین سال منجمد شده بود که همین موضوع باعث شد بسیاری از شرکت‌های مسافری که با سرمایه خصوصی وارد این حوزه شده بودند، متحمل ضررهای هنگفت شوند و اقتصاد آنها به شدت نحیف شود.
شاهجویی یادآور شد: هرچند اکنون شرایط اندکی بهتر شده اما همچنان فاصله معناداری تا وضعیت مطلوب وجود دارد. حمل مسافر با شیوه فعلی در کشور اساسا اقتصادی نیست و بدون یارانه‌ها و سوبسیدهای دولتی امکان ادامه فعالیت ندارد.
او تاکید کرد: اگر قرار است یارانه‌ای اعطا شود، باید به‌صورت مستقیم به شرکت‌های فعال پرداخت شود و در عین حال، تا جایی‌که کشش قیمتی بازار اجازه می‌دهد باید این امکان فراهم شود که شرکت‌ها بلیت قطار را با قیمت منطقی به فروش برسانند. اگر یارانه‌ای نیز در این بخش ارائه می‌شود باید در انتهای زنجیره و به شکل هدفمند تخصیص یابد.
این کارشناس صنعت ریلی ادامه داد: در حال حاضر به دلیل دستوری بودن نرخ بلیت، راه‌آهن به جای جبران بخشی از هزینه‌ها، صرفا در برخی حوزه‌ها مانند لکوموتیو و نیروی کشش از شرکت‌ها هزینه دریافت نمی‌کند. این روند تنها تا حدی می‌تواند ادامه پیدا کند و در آینده به دلیل محدودیت منابع، دولت قادر به پرداخت این سوبسیدها نخواهد بود.
شاهجویی با بیان اینکه نگهداری لکوموتیوها هزینه بالایی دارد، اظهار کرد: از مجموع حدود ۱۵۰دستگاه لکوموتیو زیمنس که از سال۹۴ به بعد وارد کشور شده‌اند، اکنون تقریبا نیمی از آنها از مدار بهره‌برداری خارج شده‌اند و این روند می‌تواند در صورت ادامه وضعیت فعلی وخیم‌تر شود.
او تاکید کرد: اگر نگهداری اصولی انجام نشود، هزینه‌ها بیشتر شده و در آینده دولت توان تامین سوبسید لازم را نخواهد داشت بنابراین لازم است به‌سمت تصمیم‌گیری منطقی در اقتصاد ریلی و اصلاح مدل پرداخت یارانه حرکت کنیم تا راه‌آهن و شرکت‌های مسافری متضرر نشوند و در عین حال مصرف‌کنندگان نیز با فشار جدی مواجه نگردند.
شاهجویی همچنین با اشاره به لزوم اصلاح مدل حمل مسافر ریلی گفت: باید الگوی استفاده از ریل در بخش مسافری تغییر کند و از مدل کوپه‌ای و مسیرهای طولانی به‌سمت حمل‌ونقل حومه‌ای حرکت کنیم و مسیرهای طولانی را به حمل‌ونقل هوایی بسپاریم. او افزود: بهتر است به‌جای سرمایه‌گذاری‌های پرهزینه برای راه‌اندازی قطارهای مسیرهای بلند همچون شیراز- مشهد یا همدان- مشهد، دولت منابع خود را به توسعه حمل‌ونقل هوایی اختصاص دهد تا با کاهش قیمت بلیت هواپیما یا پرداخت یارانه در این بخش، ضمن ارتقای کیفیت خدمات، سرمایه‌گذاری‌ها به توسعه حمل‌ونقل عمومی حومه‌ای و ریلی معطوف شود.
کارشناس صنعت ریلی با اشاره به وضعیت ناوگان ریلی کشور اظهار کرد: در حال حاضر در بخش باری و مسافری کمبود واگن به‌شکل جدی احساس نمی‌شود. در حوزه باری، بهره‌وری واگن‌ها به‌طور متوسط نصف کشورهای همسایه است و عملا واگن‌های موجود به‌نوعی به انبارهای متحرک تبدیل شده‌اند.
شاهجویی ادامه داد: اکنون حدود ۳۰هزار واگن باری در کشور فعال است که این واگن‌ها به طور میانگین سالانه تنها حدود یک‌میلیون تن‌کیلومتر بار جابه‌جا می‌کنند درحالی‌که این شاخص باید حداقل ۲میلیون تن‌کیلومتر در سال باشد. از ظرفیت موجود به‌درستی استفاده نمی‌شود و با همین تعداد واگن فعلی می‌توان بهره‌وری را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد بنابراین در حال حاضر توسعه کمی در این بخش ضرورت ندارد.
او ادامه داد: در حوزه مسافری نیز با توجه به واگن‌های موجود و مدل فعلی جابه‌جایی، توسعه گسترده در مقطع کنونی توجیه چندانی ندارد. چالش اصلی امروز راه‌آهن، کمبود لکوموتیو است.
شاهجویی با بیان اینکه مهم‌ترین و گران‌ترین دارایی شبکه ریلی خطوط آن است، گفت: از ظرفیت خطوط موجود به شکل مطلوب بهره‌برداری نمی‌شود و دلیل اصلی این مساله کمبود لکوموتیو است. اگر قرار باشد سرمایه‌ای وارد شبکه ریلی شود، اولویت اصلی باید تامین و توسعه لکوموتیو باشد.
این کارشناس صنعت ریلی در پایان خاطرنشان کرد: تا زمانی‌که پروژه قطارهای کامل و بهره‌برداری عملیاتی از آنها به‌صورت جدی پیش نرود، نمی‌توان انتظار داشت بخش غیردولتی برای سرمایه‌گذاری در حوزه لکوموتیو ورود کند.
منبع: مهر
