تدوین اطلس سرمایه‌گذاری ابنیه ثبت ملی
جهان‌صنعت– نشست تخصصی «ساماندهی محورهای تاریخی شهر تهران» از سوی گروه نوسازی و بازآفرینی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران برگزار شد. این نشست با حضور حمیدرضا حاجوی معاون بافت و بناهای تاریخی شهر تهران، محمدسعید ایزدی معاون اسبق وزیر راه و شهرسازی و عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان، حسین راعی عضو هیات علمی گروه مرمت معماری و شهری دانشگاه علم و صنعت و مجید روستایی عضو هیات‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران برگزار شد و در آن به مسائل مختلف مرتبط با حوزه میراث فرهنگی از جمله به ساماندهی محورهای تاریخی پایتخت پرداخته شد.
انجام ۴پروژه مطالعاتی در حوزه ساماندهی محورهای تاریخی
عبدالله خرسندیان، رییس گروه نوسازی و بازآفرینی مرکز مطالعات در این نشست به اهمیت محورهای تاریخی به عنوان شاهرگ‌های حیاتی و هویت‌ساز شهر تهران اشاره کرد و گفت: منظور ما از ساماندهی بافت تاریخی، حفظ و نگهداری بافت موجود با حداقل هزینه و کمترین تخریب است. وی با بیان اینکه ساماندهی محورهای تاریخی می‌تواند به موتور محرک توسعه گردشگری شهری، هویت بخشی به نسل جوان و بازآفرینی قلب تاریخی شهر تبدیل شود، افزود: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری شهر تهران در این خصوص چهار پروژه مطالعاتی همچون تدوین برنامه راهبردی ارتقای تاب‌آوری شهری در محدوده حصار ناصری، برنامه عملیاتی بهره‌برداری از بناهای ارزشمند و معاصر غیرمیراثی تهران، باز زنده‌سازی مجموعه باغ علاءدوله به منظور شناسایی ظرفیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ظرفیت‌سنجی تعریف پروژه‌های محرک توسعه با هدف بازآفرینی شهری داشته است.
طرح تفصیلی حصار ناصری در نوبت کمیسیون ماده۵
در ادامه این نشست حمیدرضا حاجوی، معاون بافت و بناهای تاریخی شهر تهران اظهار کرد: معاونت بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران با اجرای پروژه‌هایی مانند طراحی و ایجاد سامانه QR- Code برای معرفی ابنیه تاریخی، تدوین اطلس سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در بناهای تاریخی تحت تملک شهرداری و تدوین دستورالعمل شناسایی ابنیه با ارزش معاصر تهران گام‌هایی برداشته است.
حاجوی با اشاره به لایحه شهردار تهران درخصوص «سیاستگذاری و فرآیند صدور پروانه مرمت، حفظ، احیا و تعیین کاربرد بناهای تاریخی و ارزشمند تهران» که در تاریخ ۱۰بهمن ماه سال۱۴۰۲ در شورای شهر به تصویب رسید، گفت: این مصوبه زمینه‌ساز تشکیل کمینه سیاستگذاری، تملک و بهره‌برداری بناهای تاریخی فرهنگی شده که می‌تواند تحولی در مدیریت یکپارچه این میراث ایجاد کند. وی همچنین از تدوین زیرساخت گردشگری مجازی با معرفی ۲هزار مکان رویدادهای شهری و جانمایی ۲۴۲ابنیه ثبت ملی خبر داد و تاکید کرد: هوشمندسازی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، کلید حفظ و معرفی میراث فرهنگی در دنیای امروز است. حاجوی تصریح کرد: همچنین بازنگری طرح تفصیلی ضوابط ویژه محدوده حصار ناصری که عمدتا در منطقه۱۲ و بخشی از منطقه۱۱ است، تهیه و تدوین شده و در نوبت کمیسیون ماده۵ برای تصویب است ضمن اینکه امیدواریم وزارت میراث فرهنگی یک بار برای همیشه موضوع ابنیه واجد ارزش و ثبت ملی را به شهرداری اعلام کند. معاونت بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران ادامه داد: اقدامی که اخیرا به ثمر رسید، تدوین اطلس سرمایه‌گذاری ابنیه ثبت ملی متعلق به شهرداری تهران در مناطق۱۱ و ۱۲ برای اولین‌بار است، این نکته بسیار اهمیت دارد که ما بناهای واجد ارزش را تبدیل به دفتر کار نکنیم، ما در معاونت شهرسازی اولین دستگاهی خواهیم بود که این موضوع را اجرا خواهیم کرد و از وزارت میراث فرهنگی درخواست داریم که رویه خود را در بهره‌برداری از ابنیه واجد ارزش و تبدیل آن به دفتر کار تغییر دهند.
راهکاری برای ساماندهی محورهای تاریخی
در ادامه این نشست محمد سعید ایزدی، معاون اسبق وزیر راه و شهرسازی و عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان اظهار کرد: تبدیل خیابان‌ها به پیاده‌راه در مراکز شهرها می‌تواند به عنوان راهکاری برای ساماندهی محورهای تاریخی و ارتقای کیفی محیط شهری مورد توجه قرار گیرد. وی با مرور تجارب بین‌المللی مانند پروژه شهری بانیولس اسپانیا و همچنین تجارب داخلی در شهرهایی مانند قم، بر ضرورت تدوین سند جامعی برای تعریف راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌های عملیاتی ساماندهی محورهای تاریخی تهران تاکید کرد.
لزوم تلفیق ۲ روش سنتی و ارزش‌محور در مدیریت میراث فرهنگی
در ادامه این نشست حسین راعی، عضو هیات علمی گروه مرمت معماری و شهری دانشگاه علم و صنعت گفت: امروزه باید به جای اصطلاح «محورهای‌های تاریخی» از «محورهای‌های زندگی» استفاده کنیم چرا که میراث فرهنگی تنها در صورتی پایدار می‌ماند که به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شود. راعی بر لزوم تلفیق دو روش سنتی و ارزش‌محور در مدیریت میراث فرهنگی تاکید کرد و افزود: روش سنتی بر حفاظت از مواد و مصالح تمرکز دارد در حالی که روش ارزش‌محور به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی میراث فرهنگی می‌پردازد. ترکیب این دو روش می‌تواند به حفاظت پایدار منجر شود. وی همچنین بر ضرورت «مدیریت تغییرات» در محوطه‌های تاریخی تاکید کرد و افزود: مدیریت اثربخش نیازمند حفظ ارزش‌های برجسته اثر، نگهداری از محدوده‌های تاثیرگذار و آماده‌سازی مکان برای استفاده مجدد بر اساس نیازهای واقعی مردم است.
اهمیت مشارکت مردمی در پروژه‌های بازآفرینی شهری
در پایان این نشست مجید روستایی، عضو هیات‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری با ارائه نمونه‌های موفق بازآفرینی محورهای تاریخی در شهرهای مختلف ایران از جمله محور سنگ سیاه شیراز، گذر محتشم کاشان، محور فیض‌آباد کرمانشاه و محور آقازمان سنندج، به تحلیل اقدامات انجام‌شده پرداخت.
روستایی با اشاره به تقسیم‌بندی طرح‌های بازآفرینی به سه نسل مختلف گفت: نسل اول مبتنی بر روان‌بخشی محورها، نسل دوم بر بازگشایی معابر و نسل سوم بر تجهیز محورها و ارتقای زیرساخت‌ها متمرکز بوده است.
وی همچنین با مرور تجارب بین‌المللی، بر اهمیت مشارکت مردمی، توسعه اقتصادی پایدار و توجه به پیوندهای اجتماعی در پروژه‌های بازآفرینی تاکید کرد.
