تهران؛ بدون وضعیت قرمز
مهدیه بهارمست– علامتی که هم‌اکنون می‌شنوید، اعلام خطر یا وضعیت قرمز است. معنی و مفهوم آن این است که کار خود را ترک و به پناهگاه بروید…. این صدا همان صدایی است که در طول هشت سال جنگ تحمیلی، مرتب از رادیو و تلویزیون پخش می‌شد. خانواده‌ها، به خصوص دهه شصتی‌ها با شنیدن این صدا، ناخودآگاه به آن روزها سفر می‌کنند. امکاناتی که امروزه، نبود آن بیش از گذشته حس می‌شود. چند روزی است که آسمان شهرهای مختلف ایران به خصوص پایتخت به جولانگاه رژیم صهیونیستی تبدیل شده و نبود امکانات و آمادگی لازم جان شهروندان را به خطر می‌اندازد. در همین راستا مهدی چمران، رییس شورای اسلامی شهر تهران در واکنش به نبود این امکانات به خبرنگاران گفت: متاسفانه در تهران و شهرهای دیگر به صورت کامل پناهگاهی نداریم باید با توجه به تجربیات زمان جنگ از همان پناهگاه‌هایی که بعضی مواقع ضروری در بعضی فضاها احداث شده، استفاده کنیم. در زمان جنگ برای ساخت پناهگاه، ستادی در نخست‌وزیری تشکیل شد که بنده نیز با آن همکاری داشتم و قرار بود پناهگاه‌های مختلفی با طرح‌های مختلفی اجرا شود. حتی یکی از طرح‌های تحقیقاتی که من روی آن کار کردم پناهگاه‌های بتنی پیش‌ساخته بود که این ظرفیت را داشت در زیرزمین‌ها با قطعات جدا شده نصب و به یک پناهگاه ثابت و محکم تبدیل شود. چمران در خصوص این طرح افزود: این طرح هم برای سنگرهای انفرادی جنگ طراحی شده بود و هم برای خانه‌ها. مثل همان سنگرهای جنگ بود اما با پیچ و مهره به هم وصل می‌شد و قابلیت جدا شدن داشت. به هر حال این سنگرها ضروری است که در کشورمان به عنوان پدافند غیرعامل مورد استفاده قرار بگیرد و باید دوستان ما روی موضوع کار کنند. تعدادی از وزارتخانه‌ها از مراکز حساس نظامی این سنگرها را دارند که متاسفانه استفاده هم نکرده بودند و این حوادث برای آنها رخ داد. باید برنامه‌ریزی درستی در این زمینه صورت بگیرد. رییس شورای شهر استان تهران در جمع خبرنگاران تاکید کرد: می‌بینیم که اسرائیل به خصوص شهر تل‌آویو زیر بمباران بسیار شدید قرار می‌گیرد گرچه آنها تعداد کشته‌ها را هیچ‌گاه اعلام نخواهند کرد اما به هر حالت تعدادی که کشته می‌شوند تعدادی نیستند که انتظار می‌رود زیرا بلافاصله همه می‌دانند کجا باید پناه بگیرند، چه کارهایی انجام بدهند و این چیزی است که مرتبا تمرین می‌کنند. ما حتی در زمان جنگ هم این تمرین را کم داشتیم حتی در خوزستان و شهر اهواز وقتی جنگ شروع شد به خیابان‌ها آمدیم و شروع کردیم به پناهگاه ساختن. وی در پایان افزود: مردم می‌توانند در مترو پناه بگیرند. هم در مترو هم در پارکینگ‌های طبقاتی زیرزمینی وزارتخانه‌ها و ساختمان‌های بلند می‌توان پناه گرفت.
تهران زیر بار آتش؛ شهردار خودشیفته کجاست؟!
در شرایطی که اکنون در حال رخ دادن است، شهرداری یکی از ارکان اصلی است که باید تمهیداتی را برای حفظ جان شهروندان اتخاذ کند، امروز اما شهردار تهران به جای اینکه در میدان باشد، بیشتر در فضای مجازی دیده می‌شود. نبود آمادگی پایتخت در شرایط حساس، بیش از همه یقه شهردار سوپر انقلابی را می‌گیرد. در دورانی که آقای زاکانی، بر صندلی شهرداری پایتخت تکیه زد؛ همواره نقد‌های زیادی به مدیریت شهری او وارد شد.
آمدیم ولی نبودید!!
طبق گفته مهدی چمران، مترو و پارکینگ وزارتخانه‌ها قرار است پذیرای مردم مظلوم و بی‌دفاع باشد. ۲۵خرداد ماه، روابط عمومی متروی استان تهران اعلام کرد: با دستور مدیریت شهری، متروی تهران میزبان مردم است تا اگر شرایط بحرانی پیش آمد از آن به‌عنوان پناهگاه استفاده کنند. پس از این اطلاعیه شهروندان با انتشار تصاویری از بسته بودن درب‌های مترو انتقاد کردند، متروی تهران اما در واکنش به این تصاویر طی اظهاراتی عجیب گفت: «اگر در می‌زدید، باز می‌کردیم!»
در آن سو اما اگر نگاهی به تل‌آویو بیندازیم، می‌بینیم که پیش از شروع حملات موشکی ایران به مواضع رژیم، مردم شهر بلافاصله با شنیدن آژیر خطر به پناهگاه‌ها می‌روند. نبود امکاناتی مثل پناهگاه و آژیر خطر، جان شهروندان را در خطر انداخته است. شهر تهران به دلیل تراکم بالای جمعیت، فعلا از وجود مکان‌های امن محروم است. به گفته برخی کارشناسان، پارکینگ‌ها و زیرزمین‌های خانگی در شرایط ضرور از همه جا امن‌تر است در مقابل اما برخی معتقدند؛ فضاهای باز مثل بوستان‌ها، زمین‌های باز و میدان‌ها به دلیل اینکه خطر ریزش آنها را تهدید نمی‌کند بسیار مطمئن‌تر هستند. حالا که پایتخت از نبود آژیر خطر رنج می‌برد، مردم شهر برای اینکه از شرایط اضطرار خبردار شوند، از گوش‌های خود برای شنیدن صدای انفجار استفاده می‌کنند.!!
ساکت اما زنده
پس از تشدید تجاوز رژیم‌صهیونیستی به خاک کشورمان، مردم بیشتر شهرها برای اینکه جان خود و عزیزانشان را تضمین کنند، خانه و کاشانه خود را رها کرده و به استان‌هایی که مورد هدف قرار نگرفته‌اند، سفر می‌کنند در حالی که اگر مکان و تمهیدات لازم برای چنین شرایطی در نظر گرفته شده بود، شاید امروز مردم خانه و زندگی خود را رها نمی‌کردند. شهردار تهران به جای اینکه شرایط امنی را برای مردم فراهم کند، ترجیح داده در اپلیکیشن ایکس، محتوا منتشر کند یا با دوربین و خبرنگار به سراغ تهرانی‌ها برود تا ببیند آیا خدمت‌رسانی به مردم در حال انجام است یا خیر. مدیریت شهری زاکانی، در شرایط فعلی مهر تاییدی بر ناکارآمدی او زد. در روزگاری که مردم رفتن را بر ماندن ترجیح دادند، مسوولان شهرداری، مشخص نیست، کجا هستند؟؟ این مساله اما فقط مربوط به جنگ نیست؛ شرایطی مثل زلزله، سیل و امثال آن هم شامل می‌شود. تهران حدودا ۱۴میلیون نفر جمعیت دارد که از این تعدا ۱۳میلیون نفر در نقاط شهری و مابقی در روستاهای آن زندگی می‌کنند، با این از حجم از جمعیت سوال پیش می‌آید که چرا شهری به بزرگی و وسعت تهران، از نبود پناهگاه امن و آژیر قرمز برای شرایط اینچنینی رنج می‌برد؟؟ شاید بتوان مقصر اصلی را در خیابان بهشت تهران پیدا کرد.
پرداخت خسارات به آسیب‌دیدگان
مطابق ماده۲۸ قانون بیمه ایران (مصوب۱۳۱۶)، خسارات ناشی از جنگ، شورش یا بلوا تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند، مگر اینکه به صراحت در بیمه‌نامه ذکر شده باشد. این اصل در بیشتر آیین‌نامه‌ها و شرایط عمومی بیمه‌ها رعایت می‌شود. دلیل این امر بدین شرح است: –
-ریسک بالا و غیرقابل محاسبه: جنگ‌ها ناگهانی و خارج از کنترل هستند و برآورد میزان خسارت یا تعیین حق بیمه دقیق برای آنها تقریبا غیرممکن است. -وسعت و شدت خسارت: حجم بالای خسارات ناشی از جنگ می‌تواند به راحتی از توان مالی شرکت‌های بیمه فراتر رود؛ طبق ماده ۲۱ آیین‌نامه شماره ۹۸ بیمه مسوولیت کارفرما، این نوع خسارات فقط در صورتی تحت پوشش قرار می‌گیرند که در بیمه‌نامه یا الحاقیه آن تصریح شده باشد. حالا که بیمه پرداخت خسارت را به گردن دولت انداخته، احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران هم از نبود آژیر خطر و پناهگاه در پایتخت گلایه کرد. او همچنین درباره پرداخت خسارت‌دیدگان گفت: «مردم باید بدانند که چه نهادی مسوول پیگیری خسارت‌هاست. در شرایطی که بیمه تعهدی برای پرداخت در زمان جنگ ندارد، دولت موظف است به این موضوع ورود کرده و پیگیری‌های لازم را انجام دهد.» او با اشاره به اینکه در صورت تداوم این شرایط حتما باید فضای زیرسطحی ایجاد شود، تاکید کرد: «در این شرایط باید اعلام خطر سریع و آژیر خطر فعال شود. این نیازمند پیگیری ستاد بحران شهر تهران است. در صورت تداوم وضع موجود باید این فرض‌ها مورد استفاده قرار گیرند؛ از جمله ایستگاه‌های مترو و تمهیدات لازم برای آمادگی در برابر حملات و پناه دادن به شهروندان در این فضاها فراهم شود. در همین راستا، فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت با انتشار متنی در ایکس نوشت: خسارات وارده به مردم اعم از واحد‌های مسکونی و تجاری، خودروهای سواری و… در نتیجه اقدامات رژیم‌صهیونیستی مطابق قانون پرداخت خواهد شد.
تنها و خالی اما همچنان زنده
برخلاف هفته‌های گذشته، تهران دیگر آن شور و شلوغی خود را مانند گذشته ندارد؛ نه دیگر خبری از ترافیک‌های همیشگی اتوبان‌هایش است و نه هوایی که به‌واسطه باد چند ساعتی پاک بود. خنده‌ها و بازی کودکان، امروز جای خود را به موشک و پهپاد داده است. مردم این شهر به خاطر نبود امکانات امن در شرایط فعلی ترجیح دادند، پایتخت را ترک کنند. در پایان هم امید می‌رود که این روزهای سخت به پایان می‌رسد و آرامش نه‌تنها تهران بلکه تمامی شهرهای ایران را فرا می‌گیرد. پایان شب سیه سپید است.
کم‌کاری عیان دولت
احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران در خصوص آژیر قرمز در زمان حملات هوایی گفت: این وظیفه به عهده ستاد وضعیت اضطراری است تا هشدارها را اعلام کند و مردم بتوانند پناه‌گیری کنند. پیشنهاد من این است که اگر چنین وضعیتی ادامه پیدا کند، حتما باید ستاد وضعیت اضطراری تشکیل شود. البته این نهاد با مدیریت بحران تفاوت دارد. مدیریت بحران فقط برای حوادث غیرنظامی، غیرامنیتی و غیرمسلحانه تعریف شده است اما در قانون، موضوعات نظامی و امنیتی از مدیریت بحران جدا شده‌اند. پس باید یک ستاد مجزا برای وضعیت‌های اضطراری تشکیل شود که در آن تصمیم‌گیری صورت گیرد.
صادقی با تاکید بر لزوم اطلاع‌رسانی به‌موقع و دقیق به شهروندان افزود: در شرایط فعلی باید آژیرهای وضعیت قرمز و سفید تعریف و اطلاع‌رسانی شود تا مردم آگاه باشند. همچنین با پیشرفت تکنولوژی، امکان ارسال هشدار از طریق تلفن همراه وجود دارد، حتی اگر گوشی استفاده نشود یا در کناری گذاشته شده باشد، می‌توان هشدار را دریافت کرد. او در خصوص ایجاد تیم‌های روانشناسی یا برگزاری کارگاه‌های آموزشی آمادگی در برابر مخاطرات در سراهای محلات گفت: این موضوع می‌تواند مسوولیت مدیریت شهری باشد، نه اینکه قانونا متولی آن باشد، اما از جنبه مدیریت شهروندی می‌تواند ورود کند. در زمان حملات، مردم باید اقلام زیستی و امدادی اولیه را در دسترس داشته باشند.
عضو شورای شهر تهران همچنین تصریح کرد: در شرایط بحران موضوعی مانند زلزله با حملات امنیتی تفاوت دارد. باید پناهگاه‌هایی در نظر گرفته شود و مسیرها باز بماند تا نیروهای امدادی مانند آتش‌نشانی، هلال‌احمر، اورژانس و خدمات شهری مانند آب، برق و گاز بتوانند به موقع وارد عمل شوند. شهروندان نیز باید از تجمع در محل حادثه خودداری کنند و تنها در صورت درخواست دستگاه‌های امدادی وارد عمل شوند.
او به ضرورت حمایت روانی از آسیب‌دیدگان اشاره کرد: سازمان بهزیستی باید متولی ارائه خدمات روانی باشد اما خانه‌های دوام، ایمنی و سلامت در محلات نیز می‌توانند در کنار خانواده‌های آسیب‌دیده حضور یافته و مشاوره و کمک‌های لازم را ارائه دهند.
صادقی یادآوری کرد: شهرداری تهران در حوزه پدافند غیرعامل نیز ماموریت‌هایی برعهده دارد و حتی در ماه گذشته یک مانور کامل پیش‌بینی شده بود که به دلیل تحولات اخیر، به اقدام عملی تبدیل شد. این فرصتی مهم برای سنجش آمادگی شهر بود.
احمد صادقی در ادامه با اشاره به وضعیت امنیتی اخیر و لزوم آمادگی همه‌جانبه شهر و شهروندان برای شرایط احتمالی گفت: این وضعیت باید فرصتی باشد که هم مدیریت شهری و هم دستگاه‌های مسوول توان خودشان را بازیابی کنند برای یک اقدام بلندمدت. البته که این وضعیت کوتاه‌مدت خواهد بود و طرف مقابل از اقدامات شرارت‌آمیز خود دست برمی‌دارد. او در ادامه افزود: پیش‌بینی من این است که با قدرت نظامی که جمهوری اسلامی ایران در اختیار دارد، دشمن این واقعیت را باور خواهد کرد که نمی‌تواند در برابر این توان ایستادگی کند. ما غزه یا یمن نیستیم؛ ما قدرت نظامی بالایی داریم و آنها نیز به‌خوبی این را می‌دانند. به نظر می‌رسد این شرایط طولانی نخواهد بود اما همین کوتاه بودن نباید باعث غفلت ما در آمادگی و تجهیز پدافندی شود.
صادقی با تاکید بر لزوم تداوم اقدامات پیشگیرانه خاطرنشان کرد: حتما باید مانورهای آمادگی انجام شود و شهروندان نیز در این فرآیند آماده باشند. در قوانین بودجه سنواتی، شهردار تهران اختیار دارد که در زمان وقوع حادثه، تا ۴درصد از بودجه را برای مقابله با بحران هزینه کند اما پیشنهاد من این است که این بودجه فقط برای زمان مقابله صرف نشود بلکه در مرحله آمادگی و پیشگیری هم قابل استفاده باشد. وی در ادامه توضیح داد: ما باید قبل از وقوع حادثه، تجهیزات لازم را تهیه کرده باشیم، آموزش‌های لازم را داده باشیم و مانورها را اجرا کرده باشیم. تجهیز سالن‌های بحران، سازماندهی نیروها و آموزش شهروندان، همه اقدامات پیش از وقوع بحران هستند اما در حال حاضر در ساختار بودجه، صرفا برای زمان مقابله در نظر گرفته شده است. این باید تغییر کند و شامل مراحل پیشگیری و آمادگی هم بشود.
صادقی تاکید کرد: با توجه به شرایط موجود، ایجاد ستاد وضعیت اضطراری، آموزش به شهروندان، استفاده از فناوری هشدار، بازنگری در بودجه مدیریت بحران و اجرای مطالعات علمی موجود، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. این اقدامات باعث می‌شود تا تهران در برابر تهدیدات احتمالی، آماده، مقاوم و پاسخگو باشد.
