نفوذ نرم آلمان در غرب آسیا
پوریا لوایی– آژانس همکاری‌های بین‌المللی آلمان (GIZ) به عنوان نهاد مسوول توسعه نفوذ نرم آلمان در کشورهای دنیا با اجرای پروژه‌های متنوع در عراق، از توسعه اقتصادی تا مدیریت مهاجرت و انرژی‌های تجدیدپذیر، به دنبال افزایش نفوذ آلمان در این کشور با پوشش تحقق اهداف توسعه پایدار و فعالیت‌های خیرخواهانه است.
آژانس همکاری‌های بین‌المللی آلمان (GIZ) به‌عنوان بازوی اجرایی دولت آلمان برای توسعه نفوذ این کشور، از سال ۲۰۱۴ به‌طور فعال در عراق حضور داشته و پروژه‌هایی در حوزه‌های مهاجرت، توسعه اقتصادی، انرژی تجدیدپذیر، گردشگری کشاورزی و روزنامه‌نگاری اجرا کرده است. این فعالیت‌ها با هدف حمایت از توسعه پایدار و بازسازی عراق پس از سال‌ها درگیری و بحران طراحی شده‌اند. با این حال، این پروژه‌ها فراتر از اهداف توسعه‌ای، به‌عنوان ابزاری برای نفوذ نرم آلمان عمل می‌کنند که جایگاه این کشور را در منطقه‌ای ژئوپلیتیکی حساس تقویت می‌کند.GIZ با همکاری نهادهای محلی، بین‌المللی و بخش خصوصی از طریق پروژه‌های هدفمند به دنبال ایجاد تغییرات پایدار و در عین حال پیشبرد منافع آلمان است.
اهمیت عراق برای آلمان
عراق به دلیل موقعیت استراتژیک خود در خاورمیانه، منابع طبیعی غنی و پتانسیل بازارهای نوظهور، برای آلمان اهمیت ویژه‌ای دارد. آلمان از طریق GIZ به دنبال تقویت روابط دوجانبه، ایجاد بازارهای جدید برای کالاها و خدمات خود و تثبیت ثبات منطقه‌ای برای کاهش مهاجرت غیرقانونی به اروپاست. علاوه بر این، عراق به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در خاورمیانه، بستری برای رقابت ژئوپلیتیکی با دیگر قدرت‌ها مانند چین و ایران فراهم می‌کند. نفوذ نرم از طریق پروژه‌های GIZ به آلمان امکان می‌دهد تا بدون مداخله مستقیم سیاسی، تاثیر فرهنگی و اقتصادی خود را گسترش دهد و تصویری مسوولانه و صلح‌طلب از خود ارائه کند.
مدیریت مهاجرت و ادغام مجدد
GIZ از سال ۲۰۱۸ از طریق مراکز عراقی-آلمانی برای مشاغل، مهاجرت و ادغام مجدد (GMACs) در بغداد و اربیل به مهاجران بازگشتی و جمعیت‌های محروم مشاوره ارائه می‌دهد. این مراکز با ارائه آموزش‌های حرفه‌ای، کمک‌های مالی برای راه‌اندازی کسب‌وکار و حمایت‌های روانی-اجتماعی به ادغام مجدد مهاجران کمک می‌کنند. همچنین GIZ با تقویت ظرفیت وزارت کار و امور اجتماعی عراق، مسیرهای مهاجرت منظم به آلمان و سایر کشورها را ترویج می‌دهد. این اقدامات ضمن تقویت نیروی کار محلی به کاهش مهاجرت غیرقانونی به اروپا و گسترش نفوذ نرم آلمان از طریق ایجاد حسن‌نیت کمک می‌کنند.
بازسازی و توسعه اقتصادی پس از بحران
GIZ از سال ۲۰۱۴ با بازسازی زیرساخت‌هایی مانند مدارس، بیمارستان‌ها و سیستم‌های آب به بهبود شرایط زندگی در عراق کمک کرده است. این سازمان با حمایت از ایجاد شغل برای بیش از نیم‌میلیون نفر از طریق آموزش‌های مهارتی و کمک به کارآفرینان به توسعه اقتصادی و تقویت بخش خصوصی کمک کرده است. این پروژه‌ها نه‌تنها ثبات اجتماعی را تقویت می‌کنند، بلکه با ایجاد فرصت‌های شغلی، زمینه‌ساز نفوذ نرم آلمان از طریق وابستگی اقتصادی و فرهنگی به تخصص و فناوری آلمانی نیازمند هستند.
ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر
GIZ با شناسایی پتانسیل بالای عراق در انرژی خورشیدی، از سال ۲۰۲۱ پروژه‌هایی برای توسعه بخش فتوولتائیک اجرا کرده است. این سازمان با تاسیس سه مرکز آموزشی در بغداد، بصره و سلیمانیه متخصصان محلی را برای نصب و نگهداری سیستم‌های خورشیدی آموزش داده و از کسب‌وکارهای کوچک در این حوزه حمایت کرده است. این اقدامات ضمن کمک به مقابله با تغییرات اقلیمی، بازارهایی برای فناوری‌های آلمانی ایجاد کرده و نفوذ نرم آلمان را از طریق ترویج فناوری‌های سبز تقویت می‌کند.
حمایت از کارآفرینی و سواد مالی GIZ از طریق برنامه‌هایی مانند آکادمی
ScaleUp KAPITA و دوره‌های سواد مالی از کارآفرینان عراقی به‌ویژه زنان حمایت می‌کند. این پروژه‌ها با تقویت بخش خصوصی و توانمندسازی افراد، نفوذ نرم آلمان را از طریق ترویج ارزش‌های کارآفرینی و همکاری اقتصادی گسترش می‌دهند.
توسعه گردشگری کشاورزی در کردستان عراق
GIZ با حمایت از طرح گشتوکال در منطقه کردستان عراق گردشگری کشاورزی را به‌عنوان ابزاری برای توسعه روستایی و ایجاد شغل ترویج می‌دهد. این سازمان با آموزش مربیان محلی، حمایت از کسب‌وکارهای کشاورزی و ارائه مشاوره سیاستی به توسعه این بخش کمک کرده است. این پروژه‌ها ضمن تقویت اقتصاد محلی، نفوذ نرم آلمان را از طریق ترویج مدل‌های توسعه پایدار و همکاری‌های فرهنگی گسترش می‌دهند.
تقویت روزنامه‌نگاری اقتصادی
GIZ با همکاری آکادمی دویچه‌وله، برنامه «روزنامه‌نگاران تجاری برای تغییر» را از سال ۲۰۲۲ اجرا کرده که ۱۴ روزنامه‌نگار عراقی را در زمینه روزنامه‌نگاری مبتنی بر داده و راه‌حل آموزش می‌دهد. این برنامه با افزایش شفافیت در اصلاحات اقتصادی به تقویت گفتمان عمومی و حمایت از اصلاحات کمک می‌کند. این اقدام نفوذ نرم آلمان را از طریق ترویج ارزش‌های شفافیت و دموکراسی تقویت می‌کند.
دلایل واقعی و پشت‌پرده نفوذ نرم آلمان در عراق
فعالیت‌های GIZ در عراق اگرچه ظاهرا خیرخواهانه هستند اما در عین حال اهداف استراتژیک متعددی را دنبال می‌کنند.
ایجاد بازارهای جدید: پروژه‌های GIZ به‌ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و کارآفرینی، بازارهایی برای فناوری‌ها و خدمات آلمانی ایجاد می‌کنند.
کاهش مهاجرت غیرقانونی: با بهبود فرصت‌های شغلی و ادغام مجدد مهاجران، آلمان به کاهش فشار مهاجرتی به اروپا کمک می‌کند.
رقابت ژئوپلیتیکی: عراق به‌عنوان یک میدان رقابت با قدرت‌هایی مانند چین و ایران، بستری برای تقویت جایگاه آلمان در غرب آسیا از طریق نفوذ نرم است.
ترویج ارزش‌های غربی: GIZ با حمایت از روزنامه‌نگاری، کارآفرینی و توسعه پایدار، ارزش‌هایی مانند شفافیت، دموکراسی غربی و توسعه سبز را ترویج می‌کند که با اهداف سیاست خارجی آلمان هم‌راستا هستند.
ترمیم وجهه تاریخی: این پروژه‌ها به آلمان کمک می‌کنند تا تصویری مسوولانه و صلح‌طلب از خود ارائه دهد و از گذشته تاریخی خود فاصله بگیرد.
نتیجه‌گیری
فعالیت‌های GIZ در عراق از مدیریت مهاجرت تا توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و حمایت از کارآفرینی، نشان‌دهنده تعهد آلمان به اهداف توسعه پایدار است. با این حال، این پروژه‌ها در حقیقت برای افزایش نفوذ نرم، به دست آوردن منافع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آلمان دنبال می‌شوند. این فعالیت‌ها با ایجاد بازارهای جدید، کاهش مهاجرت غیرقانونی، رقابت با قدرت‌های جهانی و ترویج ارزش‌های غربی، به آلمان کمک می‌کند تا جایگاه خود را در عراق و منطقه غرب آسیا تقویت کند.
