آمریکای لاتین در دوراهی واشنگتن و پکن
جهان صنعت – آمریکای لاتین به میدان رقابت چین و آمریکا در حوزه تجارت تبدیل شده و درحالی که این منطقه در مواجهه با دوگانگی تعرفه‌ها و همکاری، به دنبال تعادل در این رابطه مثلثی جدید است، رشد روابط با پکن در بحبوحه «باج‌گیری»های واشنگتن را تجربه می‌کند.
«دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری آمریکا، مکالمه تلفنی روز پنجشنبه خود با «شی جین‌پینگ» همتای چینی خود را «عالی» توصیف کرد و در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «این مکالمه تقریبا به طور کامل بر تجارت متمرکز بود». تجارت دقیقا حوزه‌ای است که هر دو قدرت در آمریکای لاتین بر سر آن رقابت می‌کنند.
به گزارش بخش اسپانیولی تارنمای آرتی، طبق سندی که به تازگی توسط «کمیسیون اقتصادی آمریکای لاتین و کارائیب» (سپال) منتشر شده است، «توافقنامه مشارکت ترانس پاسیفیک» که در فوریه ۲۰۱۶ توسط آمریکا برای مقابله با چین امضا شد، می‌تواند منشا تنش‌های تجاری میان این دو اقتصاد بزرگ در نظر گرفته شود.
واشنگتن یک سال بعد (۲۰۱۷) و پیش از لازم‌الاجرا شدن این پیمان، از آن خارج شد و «تصمیم گرفت به طور یکجانبه با چالش چین مقابله کند». خروج از این پیمان با اولین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و نخستین نسخه از جنگ تجاری با پکن همزمان بود.
با بازگشت این تاجر آمریکایی به کاخ سفید در سال۲۰۲۵، تنش‌های تعرفه‌ای بار دیگر به اوج خود رسیده و در همین حال، این غول آسیایی حضور اقتصادی خود در منطقه آمریکای لاتین را افزایش داده و حتی با ابزارهایی مانند ابتکار «یک پهنه- یک راه» نهادینه کرده است.
تجارت کالاهای این منطقه با چین از ۷/۱درصد در سال ۲۰۰۰ به ۱۷درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته و چین را از سال ۲۰۱۹ به عنوان دومین شریک تجاری بزرگ منطقه و یکی از محرک‌های اصلی رشد آن تثبیت کرده است.
به گزارش ایرنا، کمیسیون اقتصادی و مالی «سپال» خاطرنشان کرد که این ارقام با کاهش تجارت با آمریکا که از ۵۴درصد در سال ۲۰۰۰ به ۳۷درصد در سال ۲۰۲۳ رسیده، در تضاد است.
عصر جدید
رییس‌جمهوری چین در سخنرانی‌های خود به طور مداوم به مفهوم عصر جدید اشاره می‌کند. وی در جریان اولین مجمع حقوقی میان چین و کشورهای عضو «جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب از تعامل عمیق‌تر با این منطقه از طریق همکاری حقوقی حمایت کرد.
انریکه داسل‌پیترس، هماهنگ‌کننده مرکز مطالعات چین و مکزیک در دانشگاه خودمختار ملی مکزیک معتقد است: در قرن بیست‌ویکم، حضور چین از نظر کیفی به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
این کارشناس خاطرنشان می‌کند که آمریکای لاتین تقریبا ۵۰سال است که با پکن روابط دارد اما در آن زمان این روابط به طور عمده سیاسی بود و بر به رسمیت شناختن اصل چین واحد توسط جمهوری خلق چین متمرکز بود.
وی می‌افزاید: روابط صرفا سیاسی به حوزه اقتصادی منتقل شده است. این مساله به رشد اقتصاد چین، ظهور شرکت‌های چینی و ارائه خدمات اجتماعی-اقتصادی چین به آمریکای لاتین و کارائیب مربوط می‌شود.
بسیاری از متخصصان در سال‌های اخیر تاکید کرده‌اند که نظریه «حیاط خلوت» که توسط توافق‌های قدرت در واشنگتن ایجاد شده است، باعث شده تا این منطقه به حاشیه رانده شود. این رویه در مورد چین کاملا برعکس بوده است و پکن در جست‌وجوی بازارهای جدید برای صادرات گسترده خود، تمرکز تجاری خود را در این منطقه گسترش داده است.
نمونه‌های زیادی در این مورد در آمریکای لاتین وجود دارد. چهارمین مجمع وزیران چین- سلاک به‌تازگی در پکن برگزار شد و از طریق تریبون این نشست، پرو یکی از متحدان تاریخی آمریکا، واشنگتن را تشویق کرد که با شرایط برابر با چین که در حال حاضر شریک تجاری اصلی آن است، رقابت کند.
وزیر امور خارجه پرو در آن زمان به خبرگزاری افه گفت: من بحث رقابت برابر با چین را به دوستان آمریکای شمالی‌مان که مدت‌هاست از منطقه ما دور بوده‌اند، گفتم.
وی افزود: این حق مشروع کشورهای ما و کشورهای آمریکای لاتین است که برای توسعه خود به دنبال شرکای استراتژیک در جهان باشند. به همین دلیل است که ما به طور مداوم بر این مفهوم روابط مثلثی جدید در مقابل جنگ سرد یا جنگ سرد جدید که به رویدادها و ساختارهای دهه‌های گذشته اشاره دارد، تاکید می‌کنیم. آنچه ما تجربه می‌کنیم، رویارویی بین دو اقتصاد اصلی، چین و ایالات‌متحده و طرف‌های ثالثی است که می‌توانند مناطقی مانند آمریکای لاتین و کارائیب باشند.
این کارشناس چهارمین مجمع وزیران چین و «جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب» را که با حضور «لولا داسیلوا»، «گوستاوو پترو»، «گابریل بوریک» روسای‌جمهوری برزیل، کلمبیا و شیلی برگزار شد، فضایی «برای مقابله با حمله‌ها و باج‌گیری دونالد ترامپ» را ارزیابی کرد.
به گفته داسل، «با توجه به این دستورهای اجرایی تورم‌زا که از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ آغاز شدند، این جلسه اهمیت قابل‌توجهی پیدا کرد. زبان همکاری، احترام متقابل، برابری کشورها با دستورهای اجرایی بسیار متفاوت است. «مکزیک، اگر فردا به من آب ندهی، تعرفه وضع می‌کنم. چین، اگر پس‌فردا این کار را نکنی، تعرفه وضع می‌کنم. این زبان بسیار متفاوتی است.»
به این ترتیب، در حالی که از سوی چین شاهد تمایل برای تعامل و تقویت روابط هستیم، لحن ترامپیستی به مدل آمریکایی تبدیل شده است. شعار «اول آمریکا» در روابط با آمریکای لاتین و سایر نقاط جهان حاوی این پیام است که من در وهله اول به منافع خود علاقه دارم و بنابراین این یک روش جدید مذاکره است.
چه کسی برنده می‌شود؟
رسانه‌ها و تحلیلگران معتقدند که چین در آمریکای لاتین در مقابل آمریکا پیروز شده است. با این حال، داسل چندان مطمئن نیست و می‌گوید: من فکر می‌کنم پیشنهاد چین جذاب‌تر است اما باید توجه داشته باشید، این بدان معنا نیست که ما قصد داریم روابط خود با ایالات متحده را رها کنیم.
وی برای روشن شدن این موضوع، به مورد مکزیک اشاره می‌کند و می‌افزاید: ما بیش از سه هزار کیلومتر مرز مشترک با آمریکا داریم و صدها مساله وجود دارد، از مهاجرت گرفته تا ماده مخدر فنتانیل، تا سرمایه‌گذاری‌ها و تعدادی از مسائل دیگر که باید به نحوی مورد مذاکره قرار گیرند.
این موضعی است که با موضع وزیر امور خارجه پرو همخوانی دارد که اعلام کرد: سیاست خارجی‌ای که ما دنبال می‌کنیم را به عنوان سیاست بی‌طرفی سازنده توصیف می‌کنم؛ یعنی، همانطور که پیش‌تر توضیح داده‌ام، ما درها را به روی همه کشورهای دوست و متحد که می‌خواهند برای ایجاد ثروت باهم همکاری کنند، خواهیم گشود.
این کارشناس تصریح کرد: این دوگانگی برای آمریکای لاتین و کارائیب در رابطه‌شان با چین و آمریکا وجود دارد و در این رابطه مثلثی جدید، ما باید با هر دو مذاکره کنیم.
