پایان ماه‌عسل سیاسی در کاخ سفید
جهان صنعت- فروپاشی اتحاد سیاسی و اقتصادی دونالد ترامپ و ایلان ماسک، دقیقا این ضرب‌المثل فارسی را تداعی می‌کند که دو پادشاه در اقلیمی نگنجند زیرا سرانجام پس از گذشت حدود شش ماه از ریاست‌جمهوری ترامپ، وی به عنوان به اصطلاح قدرتمندترین رهبر سیاسی جهان با ایلان ماسک به عنوان ثروتمندترین فرد جهان به اختلاف خورده و خیلی زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد با هم دچار اختلاف شدند.
ماجرا چیست؟
دونالد ترامپ روز پنجشنبه تهدید کرد که قراردادهای دولتی شرکت‌های ایلان ماسک را قطع خواهد کرد و ثروتمندترین مرد جهان نیز پیشنهاد کرد که رییس‌جمهوری آمریکا باید استیضاح شود؛ موضوعی که علنا نشان‌دهنده پایان یک اتحاد سیاسی قدرتمند در دولت ترامپ است. طبق گزارشی که خبرگزاری رویترز در این خصوص منتشر کرده، تنش‌ها میان این دو نفر زمانی شدت گرفت که ترامپ در دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید از ایلان ماسک انتقاد کرد و سپس هر دو نفر در شبکه‌های اجتماعی خودشان جنگ لفظی تمام عیاری را علیه یکدیگر آغاز کردند.
البته اختلاف میان این دو از چند روز قبل آغاز شد؛ زمانی که ماسک به شدت از لایحه کاهش مالیات و هزینه‌های گسترده ترامپ انتقاد کرد. در همین راستا، ترامپ ابتدا سکوت کرده بود، در حالی که ماسک برای متوقف کردن این لایحه یک کمپین به راه انداخت و گفت چنین اقدامی بدهی ملی ۲/۳۶تریلیون دلاری آمریکا را بیش از حد افزایش می‌دهد. پس از این ماجرا، ترامپ روز پنجشنبه سکوت خود را شکست و به خبرنگاران گفت از ماسک «بسیار ناامید» شده است. او همچنین تاکید کرد که من و ایلان رابطه خوبی داشتیم اما نمی‌دانم چنین رابطه‌ای هنوز ادامه خواهد داشت یا خیر؟ در چنین شرایطی بود که ماسک نیز شروع به پاسخ دادن کرد و در شبکه اجتماعی X نوشت: بدون من، ترامپ در انتخابات شکست می‌خورد. این موضوع از آنجا حائزاهمیت است که ایلان ماسک سال گذشته نزدیک به ۳۰۰میلیون دلار برای حمایت از ترامپ و دیگر جمهوریخواهان هزینه کرده بود. ماسک البته در پستی دیگر تاکید کرد که تعرفه‌های امضاشده توسط ترامپ باعث خواهد شد اقتصاد آمریکا اواخر امسال وارد رکود شود. در پاسخ به این صحبت‌های ماسک، ترامپ تصریح کرده که ساده‌ترین راه برای صرفه‌جویی میلیاردها دلار در بودجه ما، خاتمه دادن به یارانه‌ها و قراردادهای دولتی ایلان است؛ امری که باعث شد، سهام تسلا روز پنجشنبه بیش از ۱۴درصد کاهش پیدا کرده و حدود ۱۵۰میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست بدهد.
بازی تاج و تخت در کاخ سفید
به گفته برخی کارشناسان اینکه ایلان ماسک مدعی شده بدون حضور و حمایت‌های وی ترامپ در انتخابات شکست می‌خورد، هر چند تا حدودی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد اما به طور کلی نمی‌توان از اهمیت آن کاست. در واقع در اقدامی بی‌سابقه شاهد بودیم که ایلان ماسک نه‌تنها کمک‌های مالی را از کمپین ترامپ دریغ نکرده بود، بلکه به عنوان ثروتمندترین فرد جهان به شخصه در برنامه‌های انتخاباتی ترامپ شرکت می‌کند. مهم‌تر از همه این بود که ماسک با شبکه اجتماعی X (توئیتر سابق) به جنگ رسانه‌های جریان اصلی دموکرات‌ها در انتخابات رفت و یک‌تنه در مقابل آنها پیروز شد.
پس از این ماجرا بود که اتحاد عجیب سیاسی و اقتصادی در دولت دوم ترامپ شکل گرفت که بسیاری از ناظران آن را پایه‌ای برای اقدامات یکجانبه‌گرایانه ترامپ می‌دانستند. در همین راستا با تشکیل وزارت کارآمدی دولت، ماسک عملا وارد فعالیت اجرایی در دولت آمریکا شد و برنامه‌هایی رادیکال، نه‌تنها اعلام کرد که ۲تریلیون دلار از هزینه‌های دولت کاهش می‌دهد، بلکه یک زلزله بوروکراتیک در نظام اداری آمریکا را با اخراج‌های گسترده در اغلب نهادهای دولتی به راه انداخت اما عمر این اتحاد بی‌سابقه کمتر از شش ماه دوام آورده و ترامپ و ماسک عملا نه‌تنها از یکدیگر جدا شده، بلکه با صحبت‌هایی که میان آنها رد و بدل شده، به نظر می‌رسد که به دشمن یکدیگر تبدیل شده‌اند.
در همین رابطه هرچند که هنوز دعوا میان این دو نفر داغ است و پیامدهای آن را باید در روزها و هفته‌های جاری مشاهده کنیم، اما یک چیز پس از جدایی ماسک و ترامپ مشخص است، اینکه در ساختار سیاسی جمهوریخواهان و دولت ترامپ یک دودستگی ایجاد خواهد شد که احتمالا در آینده‌ای نزدیک باعث تغییرات و جابه‌جایی‌های گسترده‌ای در میان مقامات کاخ سفید می‌شود. در واقع هرچند که ترامپ در دولت اولش هم نشان داده بود که به سرعت با متحدان سیاسی‌اش به اختلاف می‌خورد و این امر را می‌توان در شمار زیاد عزل و نصب‌های او در دوره اول در میان مقامات ارشد کاخ سفید دید اما این موضوع و درگیری وی با ایلان ماسک، به احتمال زیاد بیش از یک دعوای سیاسی و اختلاف نظرهای سیاستگذاری است.
۷ جمهوریخواهی که گیر افتاده‌اند
در همین راستا، مجله پولیتیکو در گزارشی با عنوان هفت جمهوریخواه در میانه طلاق ترامپ- ماسک گیر افتاده‌اند، می‌نویسد: تنش میان ترامپ و ماسک که پایان یکی از مهم‌ترین اتحادهای سیاسی تاریخ معاصر است، شکافی ایجاد کرده که در پی آن برخی جمهوریخواهان در میانه مانده‌اند و نمی‌دانند باید از ترامپی حمایت کنند که نفوذ و قدرتش بر بسیاری از جنبه‌های زندگی سیاسی آنها سایه انداخته یا باید پشت ماسک بایستند که ثروت عظیمش می‌تواند آنها را برای انتخابات‌های بعدی به میزان زیادی کمک کند.
این موضوع از آنجا حائزاهمیت است که ماسک ۵۳ساله، به وضوح در حال ترسیم مرزی بین خود و ترامپ ۷۸ساله است و جمهوریخواهان را تشویق می‌کند به سوی او بیایند، به طوری که در پاسخ به لورا لوومر، فعال سیاسی راست‌گرا، طی پستی در ایکس نوشت: چند نکته برای تامل؛ در حالی که جمهوریخواهان این سوال را بررسی می‌کنند، ترامپ فقط ۵/۳سال دیگر رییس‌جمهور است اما من بیش از ۴۰سال دیگر خواهم بود.
در چنین شرایطی جی‌دی ونس که به عنوان یکی از نامزدهای احتمالی ریاست‌جمهوری ۲۰۲۸ مطرح بوده، ممکن است بزرگ‌ترین بازنده این شکاف باشد. از آنجا که اکنون کمک‌های احتمالی مالی ماسک به خطر افتاده، ونس انگیزه دارد رابطه را میان دو طرف میانجی‌گری کند. در واقع او نمی‌خواهد ارتباط مالی با ماسک را به خطر بیندازد اما برای حفظ پایگاه سیاسی‌اش نیز به حمایت ترامپ نیاز دارد. بنابراین در قطع ارتباط با ترامپ، محدودیت‌هایی خواهد داشت. ماسک به نظر می‌رسد در پستی که خواهان استیضاح ترامپ و جایگزینی او با معاون رییس‌جمهور شده، از ونس حمایت کرده و رابطه آنها هنوز پابرجاست. آنها در برخی مواضع سیاسی نیز مشترک هستند، ازجمله حمایت از حزب راست‌افراطی آلمان .
نفر عیدی ران دی‌سانتیس است که رابطه‌ای پرتنش با ترامپ داشته اما پس از پیروزی وی، دی‌سانتیس آشکارا از ترامپ حمایت و قانونی مهاجرتی در فلوریدا تصویب کرده که در راستای سیاست‌های مهاجرتی دولت است.
او همچنین طرفدار بزرگ ماسک است، به طوری که در هفته پایانی حضور ماسک در دولت ترامپ، دی‌سانتیس از فعالیت‌های او در وزارت کارآمدی دولت تمجید کرد و لایحه مصالحه را به دلیل عدم کاهش کافی کسری بودجه خیانت به رای‌دهندگان خواند.
علاوه بر این اختلاف میان ترامپ و ماسک، می‌تواند باعث تنش میان استیون میلر معاون قدرتمند ترامپ و همسرش کِیتی میلر شود که اخیرا به عنوان دستیار ماسک در وزارت کارآمدی دولت مشغول بود اما هفته پیش آنجا را ترک کرد. به گفته برخی ناظران، گزارش شده که استیون میلر به ماسک در زمینه کمک‌های مالی مشاوره داده است اما مشخص نیست این رابطه همچنان پابرجا باشد زیرا از زمانی که ماسک به لایحه بزرگ جمهوریخواهان حمله کرده، میلر از مدافعان جدی آن شده است. حتی پس از رد و بدل شدن سخنان تند میان ترامپ و ماسک، ماسک ظاهرا میلر را در ایکس آنفالو کرد.
نفر بعدی ویوک راماسوامی است. او که زمانی قرار بود وزارت کارآمدی دولت (DOGE) را همراه ماسک رهبری کند، پیش از مراسم تحلیف ترامپ از آن جدا شد و نهایتا وارد رقابت برای فرمانداری اوهایو شد.
راماسوامی که در رقابت‌های مقدماتی جمهوریخواهان ۲۰۲۴ به دفاع شدید از ترامپ پرداخته بود، همواره دیدگاه اقتصادی محافظه‌کارانه‌ای مانند ماسک داشته اما اگر بخواهد پس از خروج ترامپ از ریاست‌جمهوری به ماسک نزدیک‌تر شود، باید با این واقعیت کنار بیاید که ماسک او را غیر‌قابل اعتماد می‌داند.
جمهوریخواه مهم بعدی نیز دیوید سَکس، کارآفرین اهل آفریقای جنوبی است که از طریق ماسک وارد حلقه ترامپ شد و اکنون مسوول سیاستگذاری در حوزه هوش مصنوعی و رمزارزها در کاخ سفید است. اما با کنار گذاشتن نامزدی «جرد آیزاک‌من» برای ریاست ناسا، مشخص شده که ممکن است آینده‌ای برای سکس در واشنگتن وجود نداشته باشد. با این حال، حمایت ترامپ از صنعت رمزارز و نقش سکس به عنوان رییس این حوزه ممکن است او را به سمت ترامپ بکشاند.
در بحبوحه درگیری ترامپ و ماسک بر سر لایحه مصالحه، جمهوریخواهان سنا باید راهی برای جلب رضایت حداقل ۵۰عضو برای تصویب آن پیدا کنند. در این میان تام تیلیس که در حال آماده شدن برای انتخاب مجدد است، به حمایت هر دو طرف نیاز دارد. روز چهارشنبه، یعنی در دومین روز حملات ماسک به لایحه، تیلیس به CNN گفت، ماسک فردی بسیار باهوش است و البته منابع زیادی دارد. لذا با توجه به اینکه جمهوریخواهان می‌خواهند تا تابستان این لایحه را تصویب کنند، تیلیس ممکن است مجبور شود زودتر از آنچه مایل است، جانب یکی را بگیرد. در واقع نحوه برخورد او می‌تواند الگویی برای دیگر جمهوریخواهان در حوزه‌های انتخاباتی رقابتی باشد.
