رایزنی‌های هسته‌ای در قاهره
جهان صنعت- سیدعباس عراقچی حوالی غروب یکشنبه به وقت تهران راهی قاهره شد و کمی پیش از بامداد دوشنبه به وقت تهران وارد پایتخت مصر شد تا در سفری که در ابتدای هفته جاری اخباری رسانه‌ها از برنامه‌های انجام گرفته برای آن خبر داده بودند، رسما آغاز شود. سفری که حتی پیش از عزیمت وزیر امور خارجه ایران به مصر نیز باتوجه به روابط پر فرازونشیب دو کشور در دهه‌های گذشته و البته تلاش‌های تهران و قاهره در این ماه‌ها و سال‌های گذشته برای نزدیکی بیشتر دو کشور، از اهمیتی ویژه برخوردار بود اما از آنجا که طی هفته‌ها و ماه‌های گذشته، بحث پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی و روابط پرتنش ایران و آمریکا وارد مرحله‌ای تازه شده و در روزهای گذشته نیز شاهد تحولاتی بسیار مهم بود، حتی سفر وزیر امور خارجه به قاهره و دیدار عراقچی در قامت رییس دستگاه دیپلماسی ایران با رییس‌جمهور و وزیر امور خارجه مصر نیز در عمل، زیر سایه مذاکرات تهران و واشنگتن قرار گرفت.
مذاکراتی که البته از اوایل امسال با میانجیگری طرف عمانی آغاز شده و طی این هفته‌ها و ماه‌های گذشته نیز به‌نسبت منظم ادامه یافته اما در روزهای گذشته، چند تحول مهم به‌ویژه ارائه بسته پیشنهادی ایالات‌متحده به جمهوری اسلامی که در جریان سفر کوتاه شامگاه شنبه وزیر امور خارجه عمان به تهران، به مقام‌های ایران تحویل داده شد، این گفت‌وگوها را وارد مرحله‌ای تازه کرده است. تحولی که باعث شده در این مدت، این مذاکرات حتی بیش از هفته‌ها و ماه‌های گذشته، موردتوجه افکار عمومی و جامعه جهانی قرار گیرد.
سفر عراقچی به قاهره
سیدعباس عراقچی که شامگاه یکشنبه برای رایزنی با مقام‌های عالی‌رتبه مصر، وارد قاهره شد، از صبح دیروز برنامه‌های اصلی سفرش را رسما آغاز کرد و ابتدا با عبدالفتاح السیسی، رییس‌جمهور مصر دیدار کرد و ساعاتی بعد نیز در دیداری دیگر با بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه این کشور، با همتای مصری خود به گفت‌وگو نشست. گفت‌وگوهایی که اگرچه هم به آخرین وضعیت روابط دوجانبه تهران و قاهره و هم به تحولات منطقه اختصاص یافت اما چنان که اشاره شد، درنهایت این مذاکرات ایران و آمریکا و پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی بود که به عنوان محور اصلی، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
آن هم در حالی که همزمان با سفر عراقچی به قاهره، وزیر امور خارجه مصر در گفت‌وگوی تلفنی با استیو ویتکاف، رییس تیم مذاکره‌کنندگان ایالات‌متحده و فرستاده رییس‌جمهور آمریکا به غرب آسیا، بر حمایت قاهره از مذاکرات تهران و واشنگتن تاکید کرد و در اتفاقی حتی مهم‌تر، به‌دلیل حضور مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره همزمان با سفر عراقچی به مصر، رافائل گروسی در دیداری مشترک، هم با عراقچی و هم با بدر عبدالعاطی گفت‌وگو کرد.
گفت‌وگوی تلفنی وزیر خارجه مصر و ویتکاف
این در حالی بود که وزارت امور خارجه مصر در بیانیه‌ای که به منظور ارائه توضیحاتی درباره مکالمه تلفنی بدر عبدالعاطی و استیو ویتکاف منتشر کرد، یادآور شد که طرفین در بخشی از این مکالمه تلفنی درباره روند مذاکرات آمریکا و ایران درخصوص برنامه هسته‌ای گفت‌وگو کردند. وزیر امور خارجه مصر که در جریان گفت‌وگوی تلفنی خود با فرستاده ویژه رییس‌جمهور آمریکا در غرب آسیا، در جریان ارزیابی‌های ویتکاف از این مذاکرات ایالات‌متحده و جمهوری اسلامی قرار گرفت، در ادامه در حالی بر حمایت قاهره از این گفت‌وگوها تاکید کرد که همچنین یادآور شد: «این مذاکرات می‌تواند فرصتی برای کاهش تنش‌ها، برقراری آرامش و جلوگیری از گسترش بی‌ثباتی در منطقه ایجاد کند.»
دیدار عراقچی و السیسی در قاهره
با این همه احتمالا مهم‌ترین برنامه سفر سیدعباس عراقچی به قاهره، دیدار با عبدالفتاح سیسی، رییس‌جمهور مصر بود. دیداری که در نخستین ساعات صبح روز گذشته در قاهره انجام شد و طرفین با یکدیگر درخصوص روابط دوجانبه و تحولات مهم منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردند. وزیر امور خارجه ایران که در این دیدار، سلام‌های گرم رییس‌جمهور ایران را به همتای مصری ابلاغ کرد، همچنین ضمن ابراز خرسندی از تقویت تماس‌ها و دیدارها میان مقام‌های دو کشور در ماه‌های اخیر، مشورت‌ها و همکاری میان دو کشور مهم ایران و مصر درخصوص تحولات حساس جاری در منطقه را مفید و سازنده ارزیابی و بر ضرورت تداوم این رایزنی‌ها تاکید کرد.
رییس‌جمهور مصر نیز ضمن ابلاغ درودهای خود به رییس‌جمهور ایران، بر تداوم رایزنی‌ها و مشورت‌های نزدیک دو کشور و توسعه روابط دوجانبه بر اساس منافع و احترام متقابل تاکید کرد و در بخش دیگری از این نشست نیز با اشاره به تلاش‌های مصر برای توقف نسل‌کشی و کشتار در غزه، بر موضع قاهره برای کنترل و جلوگیری از افزایش تنش‌ها در منطقه و برقراری آرامش و تامین مصالح امت اسلامی تاکید کرد.
دیدار وزیران خارجه ایران و مصر در قاهره
وزیر امور خارجه ایران که ساعاتی پس از دیدار با رییس‌جمهور مصر، در نشستی جداگانه با همتای مصری خود نیز دیدار کرد، در ادامه با حضور در یک نشست مطبوعاتی مشترک، از اهداف اصلی این سفر سخن گفت. عراقچی در بخشی از سخنانش در این نشست مطبوعاتی مشترک، با بیان اینکه «تاکنون دو بار به مصر سفر کرده و آقای العاطی نیز تاکنون دوبار به ایران سفر کرده»، گفت: «ایران و مصر نفش مهمی در راستای ایجاد صلح و امنیت در منطقه دارند و اراده مقامات دو کشور در این راستاست.»
عراقچی همچنین با بیان اینکه «هیچ مانعی برای توسعه روابط با مصر نداریم»، گفت: «ما تلاش داریم برخی از موانعی که در این ارتباط وجوددارد، برطرف شود و احتمالا در چند هفته آینده این موضوع رخ دهد.» وزیر امور خارجه ایران در بخش دیگری از این نشست مطبوعاتی مشترک، از توافق با همتای مصری خود برای گسترش گردشگری میان این دو کشور دارای جاذبه‌های غنی گردشگری تاریخی خبر داد و اعلام کرد: «ما توافق کردیم که گفت‌وگوها و مشورت‌های سیاسی به شکل پی‌درپی و مستمر بین دو کشور ادامه یابد. همچنین توافق کردیم که حجم مبادلات تجاری دو کشور افزایش یابد.»
تلاش تهران و قاهره برای تبادل سفیر
وزیر امور خارجه ایران همچنین در پاسخ به پرسشی در ارتباط با تبادل سفیران دو کشور گفت: «درست است که تاکنون با مصر تبادل سفیر نداشته‌ایم اما تلاش می‌کنیم مواضع مشترک درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد شود.» عراقچی در ادامه تصریح کرد: «در زمان مناسب برای تبادل سفیر اقدام خواهیم کرد و عجله‌ای در این کار نداریم.» وزیر امور خارجه ایران همچنین گفت: «هر زمان که برادران ما در مصر آماده باشند ما هم آماده‌ایم. این مساله نقطه سرنوشت‌ساز در روابط ما نیست و روابط ما به خوبی پیش می‌رود.»
روایت عراقچی از مذاکره با آمریکا در دیدار با همتای مصری
عراقچی همچنین به بحث مهم این روزها که همان مذاکرات ایران و آمریکا باشد نیز پرداخت و در بخشی از سخنانش در این رابطه گفت: «غنی‌سازی براساس معاهدات بین‌الملل حق ماست و این حق را نمی‌توان از ایران گرفت.» او تصریح کرد: «خواسته‌ای را که برخلاف حقوق ملت ایران باشد، قبول نمی‌کنیم.» وزیر امور خارجه ایران ضمن تاکید بر استقبال تهران از ایده منطقه عاری از سلاح هسته‌ای گفت: «ایران خود جزو طراحان این ایده بوده و ما به دنبال رسیدن به این موضوع هستیم.»
عراقچی همچنین با تشکر از مصر به‌خاطر حمایت این کشور از مذاکرات هسته‌ای گفت: «من به کشورهای دیگر منطقه نیز سفر خواهم کرد و آنها را در جریان این مذاکرات قرار می‌دهم.» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه بر خواست تهران جهت رفع تحریم‌ها تاکید کرد و این مهم را «مطالبه اصلی ایران در این مذاکرات» دانست.
عراقچی همچنین با اشاره به اینکه «در دیدار با رییس‌جمهور و وزیر امور خارجه مصر، به شکل مفصل درمورد پرونده هسته‌ای ایران و مذاکراتی که در حال انجام است، رایزنی و گفت‌وگو کرده»، تصریح کرد: «برنامه هسته‌ای ایران مسالمت‌آمیز است. ما به مسالمت‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود اعتماد کامل داریم و آماده هستیم که این اطمینان و اعتماد را به طرف مقابل منتقل کنیم و چیزی برای مخفی کردن نداریم.»
او در عین حال یادآور شد که تهران به مذاکرات ادامه می‌دهیم تا جایی که بتوانیم حقوق ملت ایران را احقاق کنیم. وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد: «ما نه‌تنها بهترین گزینه، بلکه تنها راه را دیپلماسی می‌دانیم و معتقدیم که هیچ راه‌حل دیگری وجود ندارد.» او بار دیگر به بحث غنی‌سازی و تلاش ایالات‌متحده به جلوگیری از دستیابی ایران به این حق مشروع اشاره کرد و گفت: «اگر هدف، محروم کردن ایران از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای باشد، قطعا توافقی در کار نخواهد بود.»
او در عین حال تصریح کرد: «اگر هدف از مذاکرات این باشد که اطمینان حاصل شود که ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست، می‌توانیم در این زمینه به توافق برسیم.» او با بیان اینکه «بدون احترام به حق غنی‌سازی، توافقی در کار نخواهد بود»، نسبت‌به تلاش‌های ۳ کشور اروپایی عضو برجام برای استفاده از مکانیزم ماشه انتقاد کرد و گفت: «درخصوص اسنپ‌بک، امیدوارم کشورهای اروپایی این اشتباه را مرتکب نشوند. این سیاست غلط خواهد بود و به بحران‌های موجود، اضافه خواهد کرد.»
عراقچی هشدار داد که «هرگونه تهدیدی ضدتاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز، جنایت بین‌المللی بزرگی محسوب می‌شود و فکر نمی‌کنم اسرائیل چنین جنایتی را مرتکب شود؛ چراکه درصورت ارتکاب چنین جنایتی، طرفی که متضرر می‌شود، اسرائیل است.»
روایت وزیر خارجه مصر از دیدار با عراقچی
همزمان بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه مصر نیز در بخشی از سخنانش در نشست مطبوعاتی مشترک با سیدعباس عراقچی به موضوع مذاکرات ایران و آمریکا اشاره کرد و گفت: «ما براین موضوع تاکید داریم که باید پرونده ایران از طریق راهکارهای سیاسی حل‌وفصل شود، نه نظامی.» وزیر خارجه مصر در پاسخ به پرسشی درباره تهدیدهای رژیم صهیونیستی علیه ایران نیز صراحتا اعلام موضع کرد و گفت: «قطعا ما یک اصول در سیاست خارجی مصر داریم، مبنی بر عدم استفاده از تهدیدات نظامی. ما این تهدیدات را رد می‌کنیم.» او اضافه کرد: «تلاش‌های مصر همیشه در جهت راه‌حل‌های دیپلماتیک است. هرگونه تشدید تنش‌ها، مانند ریختن بنزین روی آتش است و باعث می‌شود کنترل منطقه از دست خارج شود.»
وزیر امور خارجه مصر با بیان اینکه کشورش، جزو اولین کشورهایی بوده که از مذاکرات ایران و آمریکا حمایت کرده، به گفت‌وگوی تلفنی شامگاه یکشنبه خود با استیو ویتکاف نیز اشاره کرد و گفت: «تفاهم مشترکی بین مصر و آمریکا درباره راه‌حل‌های سیاسی و مسالمت‌آمیز وجود دارد. همیشه بر مخالفت کامل با استانداردهای دوگانه تاکید کردیم. هیچ طرفی نباید از اجرای قوانین استثنا باشد و معاهده منع اشاعه باید کامل اجرا شود.» عبدالعاطی گفت: «ما خواستار تکمیل مذاکرات بین ایران و آمریکا با میانجیگری عمان هستیم و در این زمینه کمک خواهیم کرد.» او تصریح کرد: «ما بر موضوع جلوگیری از گسترش سلاح هسته‌ای و اجرای معاهده منع اشاعه تاکید کردیم.»
دیدارهای گروسی با عراقچی و عبدالعاطی در قاهره
آنچه اما در حاشیه سفر وزیر امور خارجه ایران به مصر، فراتر از انتظار حائز اهمیت بود، حضور رافائل گروسی در قاهره و دیدار مشترک او به عنوان دبیرکل سازمان انرژی اتمی با سیدعباس عراقچی و بدر عبدالعاطی بود. گروسی که پس از دیدار با وزیر امور خارجه مصر، از نقش قاهره در ترویج رویکردهای صلح‌آمیز و دیپلماتیک قدردانی کرد، در ادامه گفت: «آژانس نقشی تضمین‌کننده در هرگونه توافقی درمورد برنامه هسته‌ای ایران خواهد داشت.» او ضمن دفاع نسبت‌به عملکرد خود و نهاد متبوعش، گزارش آژانس درباره ایران را «بی‌طرف» و برپایه اطلاعاتی عنوان کرد که این نهاد، صحت آن را راستی‌آزمایی کرده است.
این درحالی بود که بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه مصر در اظهاراتی پس از دیدار با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «قاهره از ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح‌های هسته‌ای و دیگر انواع سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه حمایت می‌کند و این موضوع را در رایزنی‌ها با آژانس تاکید کردیم.»
او با اشاره به مذاکره با گروسی درباره تنش‌های موجود پیرامون پرونده هسته‌ای ایران، تصریح کرد: «ما از راه‌حل‌های دیپلماتیک برای حل‌وفصل مسالمت‌آمیز این مساله حمایت می‌کنیم و امیدواریم مسیر گفت‌وگوها منجر به تفاهمی پایدار شود.» عبدالعاطی ضمن تقدیر از نقش طرف عمانی به عنوان میانجی مذاکرات ایران و آمریکا، ابراز آمادگی کرد که کشورش هرگونه پشتیبانی لازم را برای موفقیت مسیر صلح‌آمیز جهت دستیابی به توافق در خصوص پرونده هسته‌ای ایران ارائه دهد.
گروسی که در جریان سفر خود به قاهره با سیدعباس عراقچی وزیر امورخارجه ایران نیز دیدار کرده، ساعاتی پس از اتمام این نشست، با انتشار پیامی از طریق حساب کاربری شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) نوشت: «دیداری به موقع به با بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه مصر و سیدعباس عراقچی، وزیر امورخارجه ایران داشتم.» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین از نقش سازنده مصر در حمایت از راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک برای چالش‌های منطقه‌ای سپاسگزاری کرد.
این در حالی بود که سیدعباس عراقچی نیز در اظهارنظری مطبوعاتی پس از اتمام این نشست گفت که «در جریان سفر به مصر مذاکرات خیلی خوب بین تهران و قاهره انجام شده است.» وزیر امور خارجه ایران خاطرنشان کرد: «من در اینجا با «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کردم.» این درحالی بود که عراقچی در جریان نشست مطبوعاتی مشترک با همتای مصری خود که بعدازظهر دیروز برگزار شد، با بیان اینکه در جریان سفر خود به قاهره با رافائل گروسی دیدار کرده، از گزارش اخیر آژانس انتقاد کرد و گفت: «فشارهای غربی نباید بر روی آژانس تاثیر بگذارد و آژانس باید هویت مستقل و فنی خود را حفظ کند، برخی از کشورها می‌خواهند از طریق آژانس به ایران فشار آورند و امیدواریم که آژانس در این دام نیفتد.»
